Park położony jest w centralnej części Gór Świętokrzyskich i obejmuje: pasmo Łysogór, z najwyższym szczytem Łysicą - 612 m n.p.m. i Łysą Górą 595 m n.p.m., część pasma Klonowskiego z górami Psarską i Miejską, Doliny Wilkowskiej i Doliny Dębniańskiej, a także trzy enklawy - Górę Chełmową, Las Serwis i Skarpę Zapusty od roku 1996. W 1950 r. część pasma Gór Świętokrzyskich nazwano Puszczą Jodłową im. Stefana Żeromskiego, który był zwolennikiem i rzecznikiem ochrony tego obszaru.

Po drugiej wojnie światowej kontynuowano starania o objęcie ochroną tego terenu. Ich uwieńczeniem było utworzenie w 1950 roku Świętokrzyskiego Parku Narodowego.. Teren Parku podzielony jest pod względem administracyjnym na 8 obwodów ochronnych (leśnictw): Chełmowa Góra, Dąbrowa, Dębno, Jastrzębi Dół, Klonów, Podgórze, Święta Katarzyna, Święty Krzyż. Realizuje się w nich zaplanowane wcześniej zadania polegające na ochronie walorów przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych.

Świętokrzyski Park Narodowy w liczbach Powierzchnia Parku:       7626,45 ha Powierzchnia otuliny:   20 786,07 ha Długość granicy :                168 km 95% powierzchni parku zajmują lasy 23% powierzchni stanowi strefa ochrony ścisłej w której działalność człowieka jest prawnie zabroniona W ekosystemach Parku żyje między innymi: ponad 859 gatunków roślin, w tym 35 gatunków drzew glonów 272 gatunki grzybów wielkoowocnikowoych ok. 450 gatunków porosty ok. 340 gatunków

Plan Świętokrzyskiego Parku Narodowego

W Świętokrzyskim Parku Narodowym wyodrębniono obszary podlegające ochronie krajobrazowej, czynnej oraz ścisłej. Na obszarze ochrony ścisłej zabroniono całkowicie ingerencji człowieka. Pozostawiono go swobodnemu oddziaływaniu sił przyrody. W Parku wydzielono pięć takich obszarów, pierwotnie rezerwatów: - "Chełmowa Góra". Utworzony w 1920 r. w celu ochrony naturalnych stanowisk modrzewia polskiego Larix polonica. Obecnie jego powierzchnia wynosi 13,2 ha. Na tym niewielkim terenie występują lasy grądowe, bory mieszane oraz buczyny. - "Święty Krzyż". Utworzony w 1924 r. Zajmuje obszar 476,9 ha. Rosną tu lasy grądowe, bory jodłowe i buczyny. Bardzo cennym elementem są rozległe gołoborza. - "Łysica". Utworzony w 1924s r. Powierzchnia rezerwatu to 1186,4 ha. Pod względem przyrodniczym podobny do rezerwatu Św. Krzyż. Występują tu lasy gradowe, bory jodłowe i buczyny oraz gołoborza jeszcze bardziej rozległe niż w rez. Św. Krzyż. - "Czarny Las". Utworzony w 1954 r. Obszar wynosi 26,5 ha. Tworzą go lasy mieszane, grądy z udziałem jodły, lipy drobnolistnej, miejscami buka lub olszy czarnej, olsy i łęgi. - "Mokry Bór". Utworzony w 1954 r. o powierzchni 37,9 ha. Obejmuje on jedyne w Parku, niewielkie obszary bagiennego boru trzcinnikowego oraz boru bagiennego i boru świeżego. Występują tu również torfowiska wysokie i przejściowe.

Utworzony, jak wcześniej wspomniano w 1920 r Utworzony, jak wcześniej wspomniano w 1920 r. W chwili powstania obejmował całą Chełmowa Górę, należącą do Nadleśnictwa Łagów, o łącznej powierzchni 163,1 ha. Stał się jednym z najsłynniejszych rezerwatów w Polsce. Cieszył się wielkim zainteresowaniem uczonych. Swą sławę zawdzięcza prof. M. Raciborskiemu, który w 1890 roku na podstawie szyszek i gałązek pochodzących z modrzewi z Chełmowej Góry, napisał pierwszą pracę o modrzewiu polskim pod tytułem "Kilka słów o modrzewiu w Polsce".

Rezerwat "Łysica" został utworzony 1924 r Rezerwat "Łysica" został utworzony 1924 r. i początkowo obejmował powierzchnię 114,96 ha. Zajmował drzewostany naturalne wraz gołoborzami na północnym stoku Łysicy. W 1932 r. wyznaczono wokół niego pas rezerwatu częściowego. O łącznej powierzchni 565,75 ha. Obecna powierzchnia obszaru ochrony ścisłej "Łysica" wynosi 1187,84 ha. Ochroną objęto tu fragment odwiecznej puszczy, która nie podlega bezpośredniej ingerencji człowieka już ponad 80 lat

Osobliwością przyrody nieożywionej na tym obszarze, widoczną z dużych odległości są gołoborza, które występują w partiach przyszczytowych Łysej Góry. Na północnym stoku tej góry podziwiać możemy z galerii widokowej najbardziej rozległe gołoborze Łysogór.

Duża powierzchnia tego gołoborza utworzyła się w wyniku połączenia ze sobą fragmentów dwóch sąsiadujących pasów gołoborzy. Na skutek połączenie górnego i środkowego poziomu, rumowisko to przybrało znaczne rozmiary. Dolna granica gołoborza rozpoczyna się na wysokości około 500 m a górna kończy na wysokość 585 m n.p.m. Całkowita powierzchnia gołoborza wynosi 3,84 ha.

Rezerwat "Święty Krzyż" został utworzony w 1924 r Rezerwat "Święty Krzyż" został utworzony w 1924 r. Obejmował początkowo lasy jodłowo-bukowe na południowych stokach Łysej Góry. Powierzchnia ochrony ścisłej wynosiła wówczas 196,5 ha. W 1936 r. objęto ochroną częściową pas otaczający ten rezerwat, tak więc łączna powierzchnia rezerwatów ścisłych i częściowych wyniosła wówczas 546,22 ha. W chwili utworzenia ŚPN powierzchnia została pozostawiona bez zmian. Na początku lat 70 - po gradacji zwójek jodłowych - powierzchnię tego rezerwatu zmniejszono. Obecna powierzchnia obszaru ochrony ścisłej "Święty Krzyż" wynosi 465,26 ha. Ochronie podlegają tutaj naturalne lasy jodłowe i jodłowo-bukowe o zachowanej złożonej strukturze, podlegające

Rezerwat „Czarny Las” utworzony został w 1954 r Rezerwat „Czarny Las” utworzony został w 1954 r. a jego powierzchnia wynosi 26,45 ha. Położony jest w zachodniej części Doliny Dębniańskiej stanowiącej przedłużenie Doliny Wilkowskiej. Najbardziej rozpowszechnionym zbiorowiskiem leśnym na tym obszarze jest grąd subkontynetalny Tilio-Carpinetum. Charakterystycznym, a często dominującym składnikiem warstwy drzewiastej grądów świętokrzyskich jest jodła, a często również buk i jawor. W warstwie krzewiastej, a zwłaszcza w składzie runa zielonego spotykamy wiele gatunków, które głównie występują w lasach górskich (np. bez koralowy, czosnek niedźwiedzi, żywiec gruczołkowaty). W związku z niewielkim udziałem tego typu zbiorowisk w szacie roślinnej Parku, jest ono z naukowego punktu widzenia zbiorowiskiem bardzo cennym.

"Mokry Bór" utworzono w 1954 r. Obejmuje powierzchnię 38,44 ha "Mokry Bór" utworzono w 1954 r. Obejmuje powierzchnię 38,44 ha. Położony jest u północnych podnóży Góry Psarskiej, w obszarze źródliska rzeki Czarna Woda. O objęciu tego obszaru taką formą ochrony zadecydowała odmienność jego zbiorowisk roślinnych w stosunku do pozostałych występujących w Parku. Ochroną objęto tutaj wilgotny bór trzcinnikowy. Jest jedynym miejscem w Parku z zespołem leśnym boru bagiennego. W drzewostanie spotykamy sosnę, domieszkowo występuje brzoza brodawkowata i omszona, świerk, dąb bezszypułkowy i jodła.

Program Natura 2000 na terenie ŚPN Na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego w ramach projektu Natura 2000 zaprojektowano specjalny obszar ochronny (SOO) siedlisk o nazwie "Łysogóry", zajmujący powierzchnię 5573,586 ha. Występuje tu endemiczny świętokrzyski bór jodłowy - Abietetum polonicum, bogate w rzadkie i cenne gatunki mszaków, porostów i zwierząt gołoborza, jedna z największych ostoi modrzewia polskiego. Stwierdzono tu ok. 700 gatunków roślin naczyniowych, zagrożonych, rzadkich i chronionych. Fauna bezkręgowców reprezentowana jest przez ponad 4000 stwierdzonych gatunków (prawdopodobnie w rzeczywistości jest ich znacznie więcej). Wiele z nich to unikatowe relikty lasów pierwotnych, tzw. "gatunki puszczańskie". Jelonek rogacz Popielica Pachnica dębowa

Fauna w Świętokrzyskim Parku Narodowym.

Ryby Park cechuje ubóstwo wód powierzchniowych. Są one ograniczone głównie do potoków i ich źródeł. W granicach samego Parku występuje pięć gatunków dziko żyjących: strzebla potokowa, szczupak pospolity , płoć, kiełb krótkowąsy, śliz pospolity. Łysogóry stanowią krainę pstrąga potokowego, jednak niestety gatunek ten jest tu obecnie bardzo rzadki. Najliczniejszym gatunkiem ryby w ŚPN jest strzebla potokowa.

Płazy Płazy bezogonowe reprezentują: kumak nizinny, grzebiuszka ziemna, 3 gatunki ropuch: szara, zielona i paskówka, rzekotka drzewna oraz 5 gatunków żab: jeziorkowa, wodna, śmieszka, trawna i moczarowa. Typowym kręgowcem świętokrzyskich lasów jest ropucha szara, nasz największy krajowy płaz. Gatunek ten zasiedla zróżnicowane zbiorowiska leśne, ponadto łąki, pola uprawne, a nawet gołoborza.

Gady Faunę gadów Świętokrzyskiego Parku Narodowego stanowi 6 gatunków: jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec zwyczajny, zaskroniec zwyczajny, gniewosz plamisty i żmija zygzakowata. O górskim charakterze Parku świadczy rozmieszczenie dwóch blisko spokrewnionych gatunków jaszczurek: zwinki i żyworódki. Jaszczurka zwinka jest nieliczna i występuje niemal wyłącznie u podnóża Łysogór i Pasma Klonowskiego. Najliczniejszym miejscowym gatunkiem gada jest jaszczurka żyworodna, zasiedlająca niemal cały obszar Parku. Szczególnie łatwo można ją znaleźć na wilgotnych łąkach w Dolinie Czarnej Wody oraz na wysoko położonej polanie Bielnik.

Ptaki Awifauna Parku reprezentowana jest głównie przez gatunki charakterystyczne dla biocenoz leśnych. Wśród gatunków najliczniej występujących niemal we wszystkich typach lasów należy wymienić następujące ptaki: ziębę, kapturkę i rudzika. W buczynach poza wymienionymi spotkać można również często świstunkę i muchołówkę małą. W lasach z dużym udziałem jodły usłyszymy na pewno charakterystyczny śpiew sikory sosnówki i mysikrólika, występuje tu także niezbyt liczny gil i pokrzywnica, która jest ptakiem prowadzącym skryty tryb życia, dlatego trudnym do zaobserwowania.

Ssaki Jedynym rodzimym licznie występującym przedstawicielem rodziny psowatych jest lis. Borsuk - największy przedstawiciel łasicowatych nielicznie występujący w granicach Parku. Inni przedstawiciele rodziny łasicowatych to kuna leśna zwana tumakiem i kuna domowa - kamionka. Największy przedstawiciel rzędu gryzoni - bóbr, został reintrodukowany na terenie Parku w 1989 roku. Obecnie niewielka populacja tych zwierząt występuje stale w Czarnej Wodzie. Spiętrzenia wody spowodowane budowanymi przez bobry tamami bardzo korzystnie wpłynęły na stosunki wodne, zróżnicowanie warunków środowiskowych, a przez to także na bioróżnorodność zasiedlonego przez nie terenu. Na uwagę zasługują trzy gatunki z rodziny pilchowatych: popielica, koszatka i orzesznica, dwa pierwsze, ze względu na swą rzadkość zostały wpisane do "Polskiej czerwonej księgi zwierząt".

Klimat Budowa rusztowa Gór Świętokrzyskich, pasowy układ pasm górskich i dolin, a także znaczne wysokości względne (200 - 350 m.) sprawiają, że klimat jest zdecydowanie różny od klimatu obszarów otaczających Góry Świętokrzyskie. Po przeanalizowaniu średnich wartości pomiarów meteorologicznych, okazuje się, że klimat wyżej położonych obszarów ŚPN (powyżej 400 m n.p.m.) wykazuje największe podobieństwa do klimatu Beskidu Niskiego i Sądeckiego (600-700 m n.p.m.), a pod pewnymi względami jest podobny do klimatu Suwalszczyzny i Kaszub. Średnia roczna temperatura powietrza na stacji Św. Krzyż (575 m n.p.m.) wynosi 5,8°C. Najzimniejszy jest styczeń - średnia - 4,6°, a najcieplejszy lipiec 16°C. O surowych warunkach tych obszarów świadczy również to, że termiczne lato trwa przeciętnie 57 dni, natomiast zima ponad dwukrotnie dłużej (121 dni). Szczytowe partie Łysogór otrzymują zdecydowanie wyższe sumy opadów, niż pozostałe części Parku. Najczęściej suma roczna opadów waha się między 800-850 mm, podczas gdy najniżej położone obszary ŚPN tylko 550-600 mm.

Autor: Bartłomiej Pietras, Grupa C, II rok Geografia Źródło informacji oraz zdjęć: http://www.swietokrzyskipn.org.pl/ http://www.gory-swietokrzyskie.pl/ http://www.lop.org.pl/