Rachunkowość podatkowa Dr Krzysztof Jonas Rachunkowość podatkowa

Wybrane problemy z zakresu ujęcia aktywów i pasywów dla potrzeb odroczonego podatku dochodowego.

WNiP - definicja Definicja wg Uor „Przez wartości niematerialne i prawne rozumie się nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok przeznaczone na potrzeby jednostki.” Autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje Prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych Know how Wartość firmy Koszty zakończonych prac rozwojowych

WNiP - definicje Definicja wg prawa podatkowego (uopdoop) „Amortyzacji podlegają nabyte nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania: 1.Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego 2.Spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego 3. Prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej 4. Autorskie lub pokrewne prawa majątkowe 5. Licencje 6. Prawa określone w ustawie o prawie przemysłowym 7. Wartość stanowiącą równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know how)

WNiP - definicje O przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy licencyjnej, najmu, dzierżawy itp. Zwane WNiP.”

WNiP - definicje Amortyzacji podlegają również niezależnie od przewidywanego okresu wykorzystania: 1. Wartość firmy jeśli powstała w wyniku nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w drodze: Kupna Przyjęcia do odpłatnego korzystania, a odpisów dokonuje korzystający Wniesienia do spółki na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji

WNiP - definicje 2. koszty prac rozwojowych zakończonych wynikiem pozytywnym, który może być wykorzystany na potrzeby działalności gospodarczej podatnika, jeżeli: Produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a koszty wiarygodnie określone, oraz Techniczna przydatność produktu lub technologii została udokumentowana i podatnik podjął decyzję o wytwarzaniu produktów lub stosowaniu technologii oraz Z dokumentacji wynika że koszty pokryte zostaną spodziewanymi przychodami ze sprzedaży produktów lub zastosowania technologii.

WNiP - definicje 3. Składniki majątku nie stanowiące własności lub współwłasności a wykorzystywane przez niego na potrzeby działalności na podstawie umowy z właścicielem jeśli zgodnie z umową odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający

Różnice w ujęciu WNiP Koncesje Brak w uopdoop skutkuje zaliczeniem wydatków bezpośrednio w koszty Prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych Szerszy zakres praw w ustawie o własności przemysłowej – różnica dotyczy praw do wzorów przemysłowych, topografii układów scalonych, oznaczeń geograficznych

Różnice w ujęciu WNiP Nabyta wartość firmy Uopdoop uznaje tylko wymienione w ustawie sposoby powstawania tej WNiP Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego lub prawo do domu jednorodzinnego W UoR są one zaliczone do środków trwałych

Wartość początkowa WNiP wg Uor Prawa majątkowe, know how Zakupione – cena nabycia + podatek VAT niepodlegający odliczeniu oraz inne koszty poniesione do dnia oddania do użytku Otrzymane w formie aportu – wartość zadeklarowana w umowie spółki nie wyższa od ich wartości rynkowej Otrzymane nieodpłatnie – wg ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego prawa

Wartość początkowa WNiP wg Uor Koszty zakończonych prac rozwojowych Wytworzone we własnym zakresie – rzeczywiście poniesione i zweryfikowane koszty poniesione przed rozpoczęciem produkcji lub wdrożeniem technologii Wartość firmy Zakup, przyjęcie do odpłatnego używania lub otrzymanie w formie aportu – różnica między cena nabycia określonej jednostki a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów netto Połączenie spółek – nadwyżka ceny przejęcia nad wartością godziwą przejętych aktywów netto

Wartość początkowa WNiP wg uopdoop Ustalana w zależności od sposobu nabycia: Odpłatne nabycie – cena nabycia Wytworzenie we własnym zakresie – koszt wytworzenia Nabycie w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób – wartość rynkowa z dnia nabycia Aport – nie wyżej niż wartość rynkowa

Wartość początkowa WNiP wg uopdoop 5) Wartość firmy – nadwyżka ceny nabycia w stosunku do wartości rynkowej składników majątkowych 6) Zmiana formy prawnej, połączenie lub podział podmiotów – wartość określona w ewidencji Jeśli wartość początkowa WNiP nie przekracza 3.500 to podatnik ma prawo zaliczyć wydatki na jej nabycie bezpośrednio w koszty

Pozostałe różnice w ujęciu Metoda amortyzacji UoR – dowolna z wyjątkiem wartości firmy do której należy stosować metodę liniową Uopdoop – tylko liniowa Data rozpoczęcia amortyzacji UoR – od momentu przyjęcia do używania Uopdoop – od miesiąca następnego po miesiącu w którym wprowadzono składnik do ewidencji

Pozostałe różnice w ujęciu Data zakończenia amortyzacji UoR - Chwila zrównania wartości odpisów z wartością początkową lub do chwili przeznaczenia do sprzedaży, likwidacji lub stwierdzenia niedoboru Uopdoop – jw. tyle, że miesiąc zrównania Częstotliwość dokonywania odpisów UoR - Systematycznie za każdy okres (m-c) Uopdoop – miesięcznie, kwartalnie, rocznie

Pozostałe różnice w ujęciu Ustalanie stawki amortyzacyjnej UoR – przed przyjęciem do używania z możliwością okresowej weryfikacji Uopdoop – przed rozpoczęciem odpisów bez możliwości weryfikacji Okres amortyzacji UoR – przewidywany okres ekonomicznej użyteczności danego składnika, z wyjątkiem: - Wartości firmy – maksimum 5 lat

Pozostałe różnice w ujęciu Kosztów zakończonych prac rozwojowych – maksimum 5 lat Uopdoop – ściśle określone minimalne okresy amortyzowania: Spółdzielcze, własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, użytkowego oraz prawo do domu – 40 lat Licencje – 2 lata Koszty zakończonych prac rozwojowych – 1 rok pozostałe składniki – 5 lat

Pozostałe różnice w ujęciu Wyjątki w amortyzacji UoR – brak Uopdoop – nie podlegają amortyzacji: - Wartość firmy jeśli powstała w drodze wniesienia do spółki w drodze aportu lub w wyniku połączenia spółek - Składniki nie używane na skutek zaprzestania określonego segmentu działalności

Pozostałe różnice w ujęciu Odpisy aktualizujące z tytułu trwałej utraty wartości UoR – w przypadku wystąpienia trwałej utraty wartości należy dokonać odpisu aktualizującego w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych Uopdoop – nie przewiduje takich odpisów stąd nie są one kosztami uzyskania przychodów

Pozostałe różnice w ujęciu Odpisy nie stanowiące kosztów UoR – nie występują takie przypadki Uopdoop : Od know how wniesionego jako aport do spółki Od WNiP oddanych do nieodpłatnego używania Odpisy wg stawek wyższych niż podatkowe – w części nadwyżki amortyzacji bilansowej nad podatkową

Środki trwałe ujęcie bilansowe i podatkowe.

Definicja środków trwałych. Wg UoR Środki trwałe to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne i zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. W szczególności do środków trwałych zalicza się: A) nieruchomości, B) maszyny, urządzenia, środki transportu i inne C) Ulepszenia w obcych środkach trwałych D) inwentarz żywy

Definicja środków trwałych. Wg uopdoop. W prawie podatkowym brak jest definicji środków trwałych. Jest jedynie określenie co podlega amortyzacji. Amortyzacji podlegają stanowiące własność i współwłasność podatnika nabyte lub wytworzone we własnym zakresie kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do użytkowania:

Definicja środków trwałych. 1) budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością 2) maszyny, urządzenia i środki transportu 3) inne przedmioty O przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub podobnej

Różnice w ujęciu. Różnice w definiowaniu. Prawo wieczystego użytkowania gruntu. Prawo podatkowe (P.P) – WNiP Prawo bilansowe (P.B.) – środek trwały Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub użytkowego. P.P – WNiP P.B – środek trwały

Różnice w ujęciu. Amortyzacja środków trwałych. Ustalenie okresu amortyzacji oraz wybór metod dokonywania odpisów. P.P – wg zapisów ustawowych. P.B. – wg planowanego czasu ekonomicznej użyteczności Odpisy aktualizujące wartość. P.P – aktualizacja wyłącznie wg rozporządzenia Ministra Finansów P.B. – wg potrzeb

Różnice w ujęciu. Inwentarz żywy. P.P – niezaliczany do środków trwałych P.B. – środek trwały Nieruchomości. P.P – środek trwały P.B. – środek trwały lub inwestycja

Różnice w ujęciu. Amortyzacja środków trwałych. Ustalenie okresu amortyzacji oraz wybór metod dokonywania odpisów. P.P – wg zapisów ustawowych. P.B. – wg planowanego czasu ekonomicznej użyteczności Odpisy aktualizujące wartość. P.P – aktualizacja wyłącznie wg rozporządzenia Ministra Finansów P.B. – wg potrzeb

Różnice w ujęciu. Wpływ utraty wartości na WF / dochód. Odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. P.P – nie stanowią kosztu uzyskania przychodu P.B. – obciążają pozostałe koszty operacyjne Amortyzacja od wartości ponad przewidziane limity. P.P – nie stanowi kosztu uzyskania przychodu P.B. – obciąża koszty operacyjne

Różnice w ujęciu. Amortyzacja prawa wieczystego użytkowania gruntu. P.P. – nie podlega amortyzacji P.B. – obciąża koszty operacyjne Ograniczenia podmiotowe amortyzacji. Grunty. P.P – nie podlegają amortyzacji P.B. – nie ma zakazu, zaleca się, gdy działalność polega na eksploatacji kopalin metodą odkrywkową

Różnice w ujęciu. Dzieła sztuki i eksponaty muzealne. P.P. – nie podlegają amortyzacji P.B. – nie ma zakazu amortyzacji Samochody osobowe w części przewyższające j równowartość 20.000 euro P.B. – podlegają amortyzacji Środki trwałe o wartości poniżej 3.500 P.P. – podlegają jednorazowej amortyzacji P. B. - podlegają amortyzacji na normalnych zasadach

Różnice w ujęciu. Środki trwałe nie używane na skutek zaprzestania działalności. P.P. – amortyzacji należy zaprzestać od następnego miesiąca po tym w którym zaprzestano działalności P.B. – nie zakazuje dokonywania odpisów amortyzacyjnych środków trwałych w jednostkach znajdujących się toku likwidacji lub upadłości

Różnice w ujęciu. Przywileje. P.P. - Podatnicy w roku podatkowym, w którym rozpoczęli działalność oraz mali podatnicy, mogą dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych zaliczonych do grupy 3–8 Klasyfikacji, z wyłączeniem samochodów osobowych, w roku wprowadzenia do ewidencji środków trwałych oraz WNiP, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym równowartości kwoty 50 000 euro łącznej wartości tych odpisów amortyzacyjnych. P.B. - brak

Trwała utrata wartości. Wg art. 28 ust. 1 UoR środki trwałe i WNiP wycenia się wg cen nabycia lub kosztów wytworzenia lub wartości przeszacowanej pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Zgodnie z art. 28 ust. 7 UoR zachodzi wówczas gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości przewidywanych korzyści ekonomicznych.

Trwała utrata wartości. Przesłanki utraty wartości mogą być: - zewnętrzne - wewnętrzne Przesłanki zewnętrzne to np.: 1. nieoczekiwany spadek wartości rynkowej środka trwałego wyższy niż dotychczasowe odpisy amortyzacyjne 2. znaczące i niekorzystne zmiany w otoczeniu jednostki o charakterze technologicznym, rynkowym, gospodarczym lub prawnym

Trwała utrata wartości. Przesłanki wewnętrzne to: 1. utrata przydatności środka trwałego z punktu widzenia gospodarczego 2. fizyczne uszkodzenie środka trwałego 3. wdrożenie planów zakładających zaprzestanie użytkowania środka trwałego 4. planowanie zbycia środka trwałego w sytuacji gdy cena rynkowa jest niższa od jego wartości księgowej

Trwała utrata wartości. W przypadku wystąpienia przyczyn uzasadniających trwałą utratę wartości dokonuje się – w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych – odpowiedniego odpisu aktualizującego. P. P. - nie uwzględnia możliwości wystąpienia trwałej utraty wartości.

Aktualizacja wartości. P.B. - art. 31 ust. 3 UoR wartość początkowa i umorzenie mogą podlegać aktualizacji wyceny. (do wartości godziwej). P.P. - Jeśli wskaźnik wzrostu cen nakładów inwestycyjnych w okresie 3 kwartałów w roku poprzedzającym rok podatkowy w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego przekroczy 10% to Minister Finansów w drodze rozporządzenia określa tryb i terminy aktualizacji wyceny.

Zapasy.

Definicja zapasów. Wg art. 3 ust. 1 pkt 18 podpunkt a) UoR - zapasy to rzeczowe aktywa obrotowe przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego jeśli trwa on dłużej.

Definicja zapasów. Zapasy to rzeczowe składniki majątku obrotowego stanowiące własność lub współwłasność jednostki znajdujące się na jej terenie lub poza nim. Zalicza się do nich: - materiały nabyte w celu zużycia na własne potrzeby - towary zakupione w celu sprzedaży w stanie nieprzetworzonym - produkty gotowe wytworzone lub przetworzone przez jednostkę nadające się do sprzedaży - półprodukty i produkty w toku

Wycena zapasów. Materiały i towary wycenia się w ciągu roku wg cen nabycia – cena zakupu powiększona o koszty związane z zakupem i przystosowaniem do użytku a pomniejszona o rabaty, opusty i inne zmniejszenia. Wyroby gotowe, półprodukty i produkty w toku wycenia się wg kosztów wytworzenia. Na dzień bilansowy zapasy wycenia się wg cen nabycia (kosztów wytworzenia) nie wyższych niż ich cena sprzedaży netto.

Wycena zapasów. Wycenę zapasów obniżają odpisy aktualizujące z tytułu trwałej utraty wartości wynikające z: - cena nabycia lub koszt wytworzenia są wyższe od cen sprzedaży netto - składniki zapasów utraciły swą wartość użytkową na skutek uszkodzenia, zepsucia, przeterminowania itp. - zapasy są nadmierne w stosunku do potrzeb jednostki - zapasy są niechodliwe, trudno zbywalne

Zapasy – P.P. Przepisy podatkowe nie normują wprost ujęcia i wyceny zapasów. Wg ogólnych zasad aby wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu: - wydatek musi być poniesiony - w celu osiągnięcia przychodu - nie jest wymieniony w katalogu kosztów nie uznanych Z tych powodów nie uznaje się za koszty odpisów aktualizujących wartość zapasów.

Zapasy – P.P. Istnieje możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów ubytków majątku wykorzystywanego w działalności. Mogą to być: - ubytki naturalne - straty losowe spowodowane działanie sił przyrody lub człowieka (powódź, mróz, pożar, kradzież)

Należności.

Należności. Zgodnie z UoR należności to: „kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości powstałe w wyniku zdarzeń przeszłych i które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych”. Należności wycenia się w kwotach nominalnych, a na dzień bilansowy jest obowiązek wyceny w kwocie wymaganej zapłaty. Odsetki ujmuje się memoriałowo.

Należności. Odpisy aktualizujące wartość należności. Zgodnie z art. 35b uoR wartość należności aktualizuje się uwzględniając stopień prawdopodobieństwa zapłaty. Dotyczy to m.in.: - należności od dłużników postawionych w stan likwidacji lub upadłości – kwoty nieobjęte gwarancją czy innym zabezpieczeniem - należności kwestionowanych przez dłużników – kwoty nieobjęte gwarancją czy innym zabezpieczeniem - należności przeterminowane, nieściągalne – kwoty wg szacunku nie do odzyskania

Należności P.P. Za koszt uzyskania przychodów uznaje się wierzytelności, które wcześniej stanowiły przychody a których nieściągalność została uprawdopodobniona: - postanowieniem o nieściągalności wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego - postanowieniem sądu o oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości obejmujące likwidację majątku

Należności P.P. - postępowanie sądu o umorzeniu lub ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku - protokołem sporządzonym przez podatnika stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od tej kwoty. Należności takie uznaje się za koszty uzyskania przychodu w kwotach netto.

Należności P.P. Odpisy aktualizujące należności. Jeśli należności zaliczone były wcześniej do przychodów to odpis aktualizujący ich wartość zaliczany jest do kosztów uzyskania przychodów jeśli: - dłużnik zmarł, został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub ogłoszono jego upadłość obejmująca likwidację jego majątku - zostało wszczęte postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu lub postępowanie ugodowe

Należności P.P. - wierzytelność jest potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego - wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze postępowania sądowego. Kosztem uzyskania przychodu jest odpis aktualizujący należność do wysokości kwoty netto W przypadku należności które nie były zaliczane do przychodów odpis nie jest zaliczany do kosztów.