dr Piotr Cybula, radca prawny AWF w Krakowie Testament podróżny de lege lata i de lege ferenda „50-lat Kodeksu Cywilnego. Sens i nonsens rekodyfikacji” Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego  Kraków, 15-16 kwietnia 2014 r.

art. 953 k.c. „Podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków; dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku podpisu spadkodawcy. Jeżeli zachowanie tej formy nie jest możliwe, można sporządzić testament ustny”.

problemy doktrynalne – de lege lata pytanie o ratio legis kiedy zaczyna się, a kiedy kończy podróż? czy można na wodach śródlądowych? podpis elektroniczny? w jakich sytuacjach nie jest możliwe zachowanie formy testamentu podróżnego? czy dopuszczalna jest tzw. konwersja wadliwego testamentu podróżnego na testament ustny?

problem doktrynalny - de lege ferenda czy forma testamentu podróżnego powinna być utrzymana w (nowym) kodeksie cywilnym? „Zielona księga”: „Zrezygnować należy zaś (…) ze względów praktycznych z testamentu podróżnego”

problemy praktyczne brak orzecznictwa w literaturze brak informacji o konkretnych problemach faktycznych czy testament podróżny można w ogóle w praktyce sporządzić ze względu na postępowanie przewoźników?

przewoźnik lotniczy (1/3) – PLL LOT „Uprzejmie informujemy, że sporządzenie testamentu przed kapitanem samolotu w barwach PLL LOT nie jest możliwe”

przewoźnik lotniczy (2/3) Customer Service „uprzejmie informujemy, iż nie ma możliwości sporządzenia testamentu przed kapitanem statku ani przed żadną inną osobą z załogi samolotu”

przewoźnik lotniczy (3/3) Bingo Airways „Nie przewiduejmy takiej możliwosći”

przewoźnik morski (1/2) - TT Line Polska sp. z o.o. Odpowiedź 1: „Z tego co mi wiadomo testament jest dokumentem prawnym i tego nie mozna sporzadzic przed kapitanem statku. Prosze sie skontaktowac z biurem pogrzebowym i przez nie wystapic  do TT-Line z Panska prosba- ostatnia wola” Odpowiedź 2: „Na naszym promie nie ma możliwości sporządzenia testamentu przed kapitanem lub jego zastępcą chyba , że sytuacja by tego wymagała . Jeżeli taka sytuacja miałaby miejsce to wyłacznie w ekstremalnych warunkach gdy życie ludzkie jest zagrożone co wynika z Kodeksu Morskiego. Ustawa nr 71 paragraf 3, dział czwarty – „ Publicznoprawne funkcje kapitana”

przewoźnik morski (2/2) – Żegluga Gdańska sp. z o.o „z przykrością informuję, że w żegludze krajowej nie ma takiej możliwości. Proszę zwrócić się do kancelarii notarialnej”

ULC „Niestety ten temat nie należy do kompetencji Komisji Ochrony Prawa Pasażerów i nie posiadamy takich informacji. Przesyłam Pańską wiadomość do departamentu prawnego” „polskim cywilnym statkiem powietrznym jest taki statek powietrzny, który został wpisany co rejestru cywilnych statków powietrznych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego” „brak jest możliwości wysłania całego wykazu statków powietrznych, natomiast zawsze można zwrócić się z wnioskiem do Prezesa ULC o potwierdzenie, czy dany statek powietrzny znajduje się w rejestrze oraz o jego dane, określone w art. 36 ust. 1 ustawy Prawo lotnicze, ponieważ na podstawie art. 34 ust. 1a tej ustawy rejestr statków powietrznych jest jawny”

podsumowanie wątpliwe ratio legis możliwość sporządzenia testamentu podróżnego jest w praktyce fikcją regulacja tej formy jest niepełna – 1) brak przepisów publicznoprawnych nakładających na przewoźników obowiązki w tym zakresie (czy sensownie mogą być nałożone?); 2) brak zainteresowania przewoźników (np. ze względów zarobkowych czy marketingowych) argument z ekonomicznej analizy prawa

wnioski de lege ferenda art. 953 k.c. powinien być uchylony nie ma potrzeby regulować tej formy w (ew. nowym) kodeksie cywilnym

dziękuję za uwagę