Józef Piłsudski (1867 – 1935) Twórca Legionów, architekt niepodległości i zwycięski wódz wojny polsko-bolszewickiej Opracowała Jadwiga Sosnowska PBW w Kielcach Filia w Jędrzejowie Maj 2017r.

w mundurku gimnazjalnym, ZIUK 1867-1892 Józef Piłsudski urodził się 5 grudnia 1867 roku na Wileńszczyźnie, na ziemiach zagarniętych w wyniku zaborów Rzeczpospolitej przez Imperium Rosyjskie. Pochodził z rodziny szlacheckiej, dobrze sytuowanej i wielodzietnej – miał jedenaścioro sióstr i braci, w tym troje starszych od siebie. Dorastał w domu rodzinnym, w którym żywe były polskie tradycje, patriotyzm oraz pamięć o dziejach własnego rodu. Józef Piłsudski w mundurku gimnazjalnym, Wilno 1880 r. Źródło: http://testwiedzy.najlepszemedia.pl/materialy-i-testy (dostęp 18.01.2017r.)

Trzy kolejne rozbiory rosyjsko-prusko-austriackie Ojciec Piłsudskiego brał udział w Powstaniu Styczniowym w 1863 roku. Polacy próbowali wówczas, po raz kolejny, odzyskać straconą w latach 1772 - 1795 niepodległość. Źródło: http://www.szkola-marzen.pl/rzeczpospolita -w-okresie-rozbiorow (dostęp; 01.02.2017)

Student Charków w 1885 roku J. Piłsudski w klasie maturalnej w 1885 r. J. Piłsudski zdecydował się na studiowanie medycyny na uniwersytecie w Charkowie. Jednak za udział w studenckich rozruchach po roku nauki został wydalony z uczelni. Źródło: http://muzeumpilsudski.pl/galeria-zdjec (dostęp: 18.01.2017r.)

Konspirator Pod koniec 1886 roku Józef Piłsudski zaangażował się w działalność  konspiracyjną dążącą do obalenia caratu. Uznawał to za konieczny warunek na drodze do odzyskania przez Rzeczpospolitą niepodległości. W przygotowanie zamachu na cara Aleksandra III wciągnął go starszy brat Bronisław, który dostarczył spiskowcom substancje niezbędne do sporządzenia bomby. Niestety władze rosyjskie dowiedziały się o planowanym zamachu i przeprowadziły zakrojone na szeroką skalę aresztowania. Józef Piłsudski, zdjęcie z akt policyjnych po aresztowaniu, 1887 r. Źródło: http://muzeumpilsudski.pl/galeria-zdjec (dostęp: 18.01.2017r.)

Konspirator Pamiątkowa ulotka z 1928 r. z fotografią rosyjskiego listu gończego za Józefem Piłsudskim z 1887 r. z polskim tłumaczeniem. Źródło: http://jpilsudski.org/artykuly-historyczne-pilsudski/ciekawostki-historyczne/item/2106-list-gonczy-za-jozefem-pilsudskim (dostęp: 27.01.2017r.)

Sybirak KIRYŃSK Źródło: http://muzeumpilsudski.pl/galeria-zdjec (dostęp: 18.01.2017r.) Józef Piłsudski za udział w spisku zmierzającym do obalenia cara Aleksandra II został zesłany na pięć lat na Syberię - najpierw do Kiryńska nad Leną, potem zaś do Tunki. Jego pobyt rozpoczął się dramatycznie. Został wtrącony do aresztu, gdzie temperatura w nie ogrzewanej celi spadła do kilkudziesięciu stopni poniżej zera. Z trudem przetrwał do rana. Na Syberii Piłsudski pozostawał pod dozorem policji – bez pozwolenia władz nie wolno mu było oddalać się z miejsca przymusowego osiedlenia.

WIKTOR 1893-1908 Źródło: testwiedzy.najlepszemedia.pl/test/wiktor-1893-1908 (dostęp: 21.01.2017r.) W połowie 1892 r. Józef Piłsudski powrócił z zesłania na Syberię do rodzinnego Wilna. Wstąpił do organizowanego nowego ugrupowania politycznego (PPS), gdzie dał się poznać jako głosiciel idei niepodległości Polski. W partii przyjął pseudonim Wiktor.

Więzień Cytadeli Po blisko siedmiu latach działalności w lutym 1900 r. został  aresztowany przez władze rosyjskie i trafił do więzienia w słynnym X Pawilonie Cytadeli warszawskiej. Groził mu wysoki wyrok, zaczął więc symulować chorobę psychiczna i po pewnym czasie władze rosyjskie zdecydowały o przeniesieniu go do szpitala. Grupa członków PPS zorganizowała jego udaną ucieczkę i w ten sposób uratowano Piłsudskiego przed wyrokiem skazującym na ponowne zesłanie.

Taktyka czynu Wybuch wojny rosyjsko-japońskiej w lutym 1904 spowodował, że Józef Piłsudski postanowił przyjąć „taktykę czynu” tworząc Organizację Spiskowo-Bojową.

KOMENDANT 1908-1918 Lata 1908-1918 to dla Józefa Piłsudskiego okres przełomowy. 19 grudnia 1914 r. - Piłsudski został dowódcą Legionów Polskich.

Droga do niepodległości Konflikt między zaborcami (I wojna światowa) oznaczał szansę, długo oczekiwanej realizacji planów powstańczych.  3 sierpnia Komendant - Józef Piłsudski utworzył Pierwszą Kompanię Kadrową. 6 sierpnia 1914 roku licząca blisko 150 żołnierzy kompania wyruszyła w stronę granicy z zaborem rosyjskim. Za nimi podążyły ochotnicze strzeleckie oddziały. Następnie J. Piłsudski stworzył oficjalnie Legiony Polskie i osobiście dowodził ich I Brygadą. W ścisłej konspiracji powołał do życia Polską Organizację Wojskową (POW). Reprodukcja obrazu Jerzego Kossaka "Wymarsz Pierwszej Kompanii Kadrowej z Oleandrów 6 sierpnia 1914”

Strzelcy Piłsudskiego w Jędrzejowie Na fasadzie budynku Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie wmurowana jest tablica upamiętniająca Pierwszą Kompanię Kadrową. Źródło: www.radio.kielce.pl/post-48539 (dostęp: 24.01.2017r.)

Komendant w Jędrzejowie Piłsudski przybył pierwszy raz z krótką wizytą do Jędrzejowa w roku 1914, następnie na dłużej w 1915 roku. Do dziś w Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie przechowywane są przedmioty, których używał Józef Piłsudski podczas wizyt u rodziny Przypkowskich. Źródło: www.radiownet.pl/publikacje/pilsudski-pisal-tu-rozkazymuzeum-przypkowskich-w-jedrzejowie (dostęp: 24.01.2017r.)

NACZELNIK 1918-1926 Niezwykły autorytet Rozkaz mobilizacyjny Komendy Głównej Wojsk Polskich we Lwowie z 17 listopada 1918 r. Niezwykły autorytet i popularność jakie zyskał „Komendant” Józef Piłsudski w czasie I wojny światowej sprawił, iż był postrzegany jako przywódca narodu. Powierzenie Piłsudskiemu dowództwa nad Wojskiem Polskim 11 XI 1918 r. uważa się za symboliczny moment odzyskania przez Polskę niepodległości po 123 latach! Źródło: https://caw.wp.mil.pl/plik/file/wydawnictwa/narodziny.pdf (dostęp: 24.01.2017r.)

Ogłoszenie niepodległości W dniu 16 listopada 1918 roku Józef Piłsudski podpisał dokument ogłaszający niepodległość Polski. Jego tekst brzmiał:   Do P. Prezydenta Stanów Zjednoczonych,          Do Królewskiego Rządu Angielskiego,          Do Rządu Republiki Francuskiej,          Do Królewskiego Rządu Włoskiego,          Do Cesarskiego Rządu Japońskiego,          Do Rządu Rzeczypospolitej Niemieckiej i do Rządów wszystkich          Państw wojujących i neutralnych.          Jako Wódz Naczelny Armii Polskiej, pragnę notyfikować rządom i narodom wojującym i neutralnym istnienie Państwa Polskiego Niepodległego, obejmującego wszystkie ziemie zjednoczonej Polski.          Sytuacja polityczna w Polsce i jarzmo okupacji nie pozwoliły dotychczas narodowi polskiemu wypowiedzieć się swobodnie o swoim losie. Dzięki zmianom, które nastąpiły wskutek świetnych zwycięstw armij sprzymierzonych – wznowienie niepodległości i suwerenności Polski staje się odtąd faktem dokonanym.          Państwo Polskie powstaje z woli całego narodu i opiera się na podstawach demokratycznych. Rząd Polski zastąpi panowanie przemocy, która przez sto czterdzieści lat ciążyła nad losami Polski – przez ustrój, zbudowany na porządku i sprawiedliwości. Opierając się na Armii Polskiej pod moją komendą, mam nadzieję, że odtąd żadna armia obca nie wkroczy do Polski, nim nie wyrazimy w tej sprawie formalnej woli naszej. Jestem przekonany, że potężne demokracje Zachodu udzielą swej pomocy i braterskiego poparcia Polskiej Rzeczypospolitej Odrodzonej i Niepodległej.                                                                                             Wódz Naczelny                                                                                               Piłsudski.                                                                                                                             Źródło: www.muzeumpilsudski.pl/swieto-niepodleglosci/ogloszenie-niepodleglosci (dostęp 12.01.2017r.)      

NACZELNIK 1918-1926 Łącząc funkcje Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego Józef Piłsudski zyskał ogromną władzę, a przez to przemożny wpływ na budowanie fundamentów Odrodzonej Rzeczpospolitej. Jego talenty wojskowe i polityczne pozwoliły zorganizować liczną i bitną armię, zdolną zabezpieczyć granice na nowo powstającego państwa Polskiego.

Bitwa warszawska „Cud nad Wisłą" – obraz Jerzego Kossaka. Źródło: http://natemat.pl/151453,cud-nad-wisla-czyli-jak-w-1920-roku-opatrznosc-wypedzila-bolszewikow-spod-warszawy (dostęp: 1.02.2017) Między 13 a 15 sierpnia 1920 r. w czasie wojny polsko-bolszewickiej, na przedpolach Warszawy rozegrała się Bitwa warszawska określana „cudem nad Wisłą”. Bitwa ta zadecydowała o zachowaniu przez Polskę niepodległości.

„Cud nad Wisłą” W wyniku Bitwy Warszawskiej straty strony polskiej wyniosły: ok. 4,5 tys. zabitych, 22 tys. rannych i 10 tys. zaginionych. Straty zadane Sowietom nie są dokładnie znane. Przyjmuje się, że ok. 25 tys. żołnierzy Armii Czerwonej poległo lub było ciężko rannych, 60 tys. trafiło do polskiej niewoli, a 45 tys. zostało internowanych przez Niemców. Według odnalezionych w ostatnich latach i ujawnionych w sierpniu 2005 r. dokumentów, już we wrześniu 1919 r. zostały złamane szyfry Armii Czerwonej. Manewr polskiej kontrofensywy udał się zatem m.in. dzięki znajomości planów i rozkazów strony rosyjskiej i umiejętności wykorzystania tej wiedzy przez Naczelnika Piłsudskiego. Bitwa Warszawska została uznana za 18. przełomową bitwę w historii świata. Zadecydowała o zachowaniu niepodległości przez Polskę i zatrzymała marsz rewolucji bolszewickiej na Europę Zachodnią.

MARSZAŁEK 1926-1935 Marszałek Józef Piłsudski w 1921 r. Pierwszym Marszałkiem Polski mianowano Józefa Piłsudskiego, a uroczyste wręczenie mu buławy – znaku dostojeństwa wojskowego oraz symbolu władzy i bezwzględnego posłuszeństwa – miało miejsce 14 listopada 1920 roku na placu Zamkowym w Warszawie. Marszałek Józef Piłsudski w 1921 r.

MARSZAŁEK 1926-1935 Określenie „Marszałek” dobrze oddaje wyjątkową rolę, jaką odgrywał Piłsudcki aż  do śmierci. Faktycznie Piłsudski rządził wówczas w kraju, zadowalając się - poza dwukrotnie sprawowanym urzędem premiera - skromnym stanowiskiem ministra spraw wojskowych i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych.

Życie rodzinne W Sulejówku, niewielkiej miejscowości położonej 20 km od Warszawy, znajduje się Dworek „Milusin”, dom Aleksandry i Józefa Piłsudskich, dar Żołnierza Polskiego dla swojego Wodza. Dzisiaj w Dworku „Milusin” mieści się Muzeum Józefa Piłsudskiego, teren wokół niego przedwojenna własność rodziny Piłsudskich - zostanie odtworzony. Źródło: http://muzeumpilsudski.pl/milusin-0 (dostęp: 30.01.2017r.)

Życie rodzinne W dworku „Milusin” Józef Piłsudski mieszkał z żoną Aleksandrą i córkami Wandą i Jadwigą. Źródło: http://muzeumpilsudski.pl/milusin-0 (dostęp: 30.01.2017r.)

Śmierć Marszałka Śmierć Józefa Piłsudskiego 12 maja 1935 roku zaskoczyła cały naród. Do niemal ostatniej chwili ukrywał on nieuleczalną chorobę - raka wątroby. Jego pogrzeb stał się ogromną manifestacją narodową oddającą hołd zmarłemu Marszałkowi. Ciało zostało pochowane w Katedrze na Wawelu , obok pokoleń królów i najwybitniejszych Polaków, serce zaś zgodnie z pozostawionym przez niego testamentem umieszczono w srebrnej urnie i przewieziono do Wilna, gdzie spoczęło w grobie jego matki.

Głos Józefa Piłsudskiego – O śmiechu „Stoję przed jakąś dziwną trąbą i myślę, że głos mój ma się oddzielić ode mnie i pójść w świat beze mnie, jego właściciela. Zabawne pomysły mają ludzie! Doprawdy, trudno się nie śmiać z tej dziwnej sytuacji, w której nagle głos pana Piłsudskiego się znajdzie. Wyobrażam sobie tę zabawną chwilę, gdy jakiś ananas korbą nakręci, śrubkę naciśnie – i jakaś trąba, zamiast mnie, gadać zacznie. Ciekawe! Chciałbym widzieć wtedy zebrane dzieci, do których ta trąba ludzkim głosem gada.

Głos Józefa Piłsudskiego – O śmiechu A gdy pomyślę, że wśród tych dzieci nagle znaleźć się mogą moje własne, które na pewno pomyślą, że tatuś z nimi gdzieś za trąbą w chowanego się bawi, pusty śmiech mnie bierze, że ten biedny mój głos, ode mnie oddzielony, przestał nagle być moją własnością i należy już, nie wiem do kogo, nie wiem do czego: do trąby czy do jakiegoś akcyjnego towarzystwa. Najzabawniejsza jest jednak myśl, że kiedy mnie już nie będzie, głos pana Piłsudskiego sprzedawany będzie za trzy grosze gdzieś na jarmarkach, prawie na funty, jak pierniki, prawie na łuty, jak jakie cukierki”. Treść nagrania, głos Józefa Piłsudskiego o nagrywaniu głosu ludzkiego, nagranie firmy Rudzki, 5 września 1924 roku. Źródło: www.komendant.cal.pl/glos-jozefa-pilsudskiego-o-smiechu-mp3

CZY WIESZ, ŻE...? W jednej z warszawskich galerii sztuki policja odnalazła obraz Wojciecha Kossaka "Józef Piłsudski na Kasztance", który został skradziony w styczniu 1997 roku przez gang złodziei. Obraz znajduje się Muzeum Narodowym w Warszawie, gdzie potwierdzono jego autentyczność. Obraz „Józef Piłsudski na Kasztance” Wojciech Kossak namalował w 1928 r. To jedno z najbardziej rozpoznawalnych dzieł w dorobku artysty. Źródło: https://dorzeczy.pl/kraj/15281/Odnaleziono-jeden-z-najbardziej-znanych-obrazow-Kossaka.html (dostęp 12.01.2017)

CZY WIESZ, ŻE...? JÓZEF PIŁSUDSKI NIGDY NIE ZASNAŁ, DOPÓKI NA STOLIKU KOŁO JEGO ŁÓŻKA NIE LEŻAŁ NAŁADOWANY REWOLWER. KIEDYS DOSZŁO DO TRAGEDII, GDY MARSZAŁEK STRZELIŁ DO PRZECHADZAJACEGO SIĘ ZA OKNEM PRZECHODNIA, KTÓRY ZGINAŁ NA MIEJSCU. JÓZEF PIŁSUDSKI PRZYWIĄZYWAŁ BARDZO MAŁĄ WAGĘ DO WYGÓD ŻYCIOWYCH. WIELE ZE SWOJEGO DOBYTKU PRZEZNACZAŁ NA CELE CHARYTATYWNE. PO SPOSOBIE, W JAKI JÓZEF PIŁSUDSKI ZWRACAŁ SIĘ DO SWOICH PODKOMENDNYCH, MOŻNA BYŁO POZNAĆ JEGO STOSUNEK DO DANEJ OSOBY. NAJMILEJ BYŁO USŁYSZEĆ OD NIEGO OKRESLENIE „DZIECKO”, ZAS BURZĘ ZAPOWIADAŁO ZWRÓCENIE SIĘ DO KOGOS PER "PAN" I PODANIE STOPNIA WOJSKOWEGO. Źródło: suwerennosc.blogspot.com/.../jozef-pisudski-1929 (dostęp: 31.01.2017r.)

CZY WIESZ, ŻE...? JÓZEF PIŁSUDSKI MIAŁ OGROMNE POCZUCIE HUMORU I LUBIŁ SMIAĆ SIĘ NAWET Z SIEBIE SAMEGO. BARDZO LUBIŁ KARYKATURY NA SWÓJ TEMAT. JÓZEF PIŁSUDSKI PALIŁ DUŻO PAPIEROSÓW ZWANYCH „MARSZAŁKOWSKIMI”, PRODUKOWANYMI SPECJALNIE DLA NIEGO. JÓZEF PIŁSUDSKI SWOBODNIE POSŁUGIWAŁ SIĘ JĘZYKAMI POLSKIM, ROSYJSKIM, FRANCUSKIM I NIEMIECKIM. MARSZAŁEK MIERZYŁ ZALEDWIE 159 CM I SKRYWAŁ TEN SEKRET AŻ DO ŚMIERCI. WZROST JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO BYŁ WRĘCZ TAJEMNICĄ PAŃSTWOWĄ. TAK SAMO JAK FAKT, ŻE NOSIŁ ON BUTY Z UKRYTĄ KOTURNĄ. 

CZY WIESZ, ŻE...? Z okazji 90-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę, został wydany banknot menniczy z wizerunkiem marszałka Józefa Piłsudskiego, w nakładzie 80.000 sztuk, o nominale 10zł. Źródło: marszalek-pilsudski.prv.pl/ciekawostki.html (dostęp: 25.01.2017r.)

BIBLIOGRAFIA http://muzeumpilsudski.pl http://muzeumpilsudskiblog.pl/ http://jpilsudski.org/artykuly-historyczne-pilsudski/zyciorys-jozefa-pilsudskiego https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_Warszawska http://testwiedzy.najlepszemedia.pl/materialy-i-testy www.radiownet.pl/publikacje/pilsudski-pisal-tu-rozkazymuzeum-przypkowskich-w-jedrzejowie www.marszalek-pilsudski.prv.pl/ciekawostki.html www.komendant.cal.pl/glos-jozefa-pilsudskiego-o-smiechu-mp3 „Powiat jędrzejowski. Współczesność i tradycje historyczne”, Wyd. Nowa Galicja, Jędrzejów 2004r., s. 88-92