Spór czy układ? Kilka uwag na temat dwoistości polskiej procedury karnej mgr Agnieszka Orfin Zakład Postępowania Karnego Wydział Prawa i Administracji UAM Poznań

Model mieszany

Nowelizacja procedury karnej z 27 września 2013 r. Model …..

Według słownika języka polskiego model to: pewien wzór, według którego coś jest wykonywane, zespół podstawowych elementów pewnego układu, który pozwala na rozróżnienie go od innych układów

Normatywny wzór postępowania zbiór instytucji procesowych tworzących całość, która podporządkowana jest osiąganiu zamierzonych i skonkretyzowanych celów

Modelowe zmiany procedury karnej Rozszerzenie konsensualizmu procesowego Modelowe zmiany procedury karnej Wzmocnienie kontradyktoryjności

(Re)definicja modelu postępowania karnego?

Aktywność i zaangażowanie się w spór stron procesowych. Spór dwóch równouprawnionych stron przed biernym i bezstronnym arbitrem. Ciężar przeprowadzenia dowodów będzie spoczywał na stronach, a w konsekwencji to one będą ponosiły odpowiedzialność za wynik procesu. Aktywność i zaangażowanie się w spór stron procesowych. Zaangażowanie i aktywność w zakresie czynienia wzajemnych ustępstw. Gotowość do współpracy, a także lojalność i dążenie do wypracowania zgodnego stanowiska. Rzetelne negocjacje Obrońca przed dopuszczeniem do negocjacji, powinien posiadać sprawdzoną i pewną wiedzę odnośnie tego, czy oskarżony jest winny i czy organy ścigania zgromadziły wystarczający materiał dowodowy do przekonania sądu do sprawstwa jego klienta. Kontradyktoryjna rozprawa główna Konsensualizm procesowy

jeden, dualistyczny model procedury karnej -z jednej strony przepisy kształtują pełny, kontradyktoryjny proces, który swoim zakresem obejmuje kilka stadiów (trzy a czasem i cztery) i będzie dotyczył ok. 20 % rozpatrywanych spraw, a z drugiej strony – o uproszczonym procesie konsensualnym, obejmujący rozbudowane stadium postępowania przygotowawczego, ograniczony etap sądowy oraz zredukowany etap postępowania odwoławczego i który będzie dotyczył ok. 80% spraw

dwa modele, tj. mieszany albo kontradyktoryjny (choć biorąc pod uwagę kształt przepisów, zarówno obowiązujących jak i mających wejść w życie w lipcu 2015 r., raczej nie jest możliwym mówienie o „czystej”, „pełnej” kontradyktoryjności) i konsensualnym.

Czy cechy te są na tyle kluczowe, by miały wpływ na kształt procesu? Rola i funkcja kontradyktoryjności i konsensualizmu dla procesu karnego Czy cechy te są na tyle kluczowe, by miały wpływ na kształt procesu?

Konsensualizm…… jeden z najważniejszych aspektów polskiego procesu karnego, sposób koniecznej racjonalizacji procedury karnej

„Spór jest problemem, który należy rozwiązać, a nie walką którą trzeba wygrać”

Kształt modelu determinują nie tylko zasady procesowe, ale również sposób dochodzenia do końcowych rozstrzygnięć, rola i zakres gwarancji procesowych jego uczestników oraz zachodzące przeobrażenia społeczne.

Wykorzystanie trybów konsensualnych stanowi czynnik determinujący model procesu, a ponadto warunkuje jego podział na dwie sfery. P. Kardas, Jeden czy dwa modele procesu karnego? (Kilka uwag o paradoksach związanych z nowelizacją kodeksu postępowania karnego w perspektywie funkcji prawa karnego), [w:] Fiat iustitia pereat mundur. Księga jubileuszowa poświęcona Sędziemu Sądu Najwyższego Stanisławowi Zabłockiemu z okazji 40-lecia pracy zawodowej, P. Hofmański (red.), Warszawa 2014, s. 268 i n.

KROK DALEJ…

„(…) proces karny powinien być tak ukształtowany, by umożliwiał (konsensualne) rozstrzyganie konfliktów i wydanie wyroku skazującego w oparciu o porozumienie uzyskane w warunkach swobody i równoprawności stron postępowania” P. Wiliński, Zasada konsensualizmu w polskim procesie karnym, [w:] Fiat iustitia pereat mundur. Księga jubileuszowa poświęcona Sędziemu Sądu Najwyższego Stanisławowi Zabłockiemu z okazji 40-lecia pracy zawodowej, P. Hofmański (red.), Warszawa 2014, s. 605.

„(…) postrzeganie kontradyktoryjnego procesu karnego jako sporu dwóch przeciwstawnych stron, zakładającego kolizyjność interesów, nie udaremnia ich współpracy, a wręcz, w pewnych okolicznościach, a w szczególności w ramach konsensualnych sposobów zakończenia sporu, czyni ją konieczną.” P. Kardas, Obrońca i oskarżyciel w procesie karnym – granice kontradyktoryjności a możliwość współpracy, [w:] Współczesna adwokatura wobec innych zawodów prawniczych, pod. red. J. Giezka, Warszawa 2011, s. 36.

funkcja sprawiedliwościowa funkcja kompensacyjna Cele i funkcje procesu funkcja sprawiedliwościowa a funkcja kompensacyjna

„Konstruowanie modelu procesu dokonuje się więc zawsze dla osiągnięcia celu traktowanego jako godny osiągnięcia i ochrony (jako wartość), co nie wyklucza modeli o charakterze kompromisowym” A. Gaberle, Leksykon polskiej procedury karnej, Gdańsk 2004, s. 364.

Dziękuję za uwagę.