Czy lekarz może pomóc dziecku krzywdzonemu przemocą w rodzinie? Lek. Piotr Hartmann Fundacja Rozwoju Pediatrii Zespół Interdyscyplinarny Warszawa-Bielany Klinika Pediatrii CMKP, Szpital Bielański 2017-11-29
Przemoc w rodzinie Definicja Jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. (Art. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie)
Zadania ochrony zdrowia Czy pracownik ochrony zdrowia może podejrzewać przemoc w rodzinie? ma prawo reagować? ma obowiązek reagować? Jak ma reagować?
Zadania ochrony zdrowia Kodeks postępowania karnego – Art. 304 § 1. Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję. § 2. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swoją działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są zobowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.
Zadania ochrony zdrowia Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z 29 lipca 2005r nowelizowana 10 czerwca 2010r Art. 12 Osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych lub zawodowych powzięły podejrzenie o popełnieniu ściganego z urzędu przestępstwa z użyciem przemocy w rodzinie, niezwłocznie zawiadamiają o tym Policję lub prokuratora. Osoby będące świadkami przemocy w rodzinie powinny zawiadomić o tym Policję, prokuratora lub inny podmiot działający na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Niebieska Karta ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” Dziennik Ustaw nr 209/2011 poz. 1245
Niebieska Karta Od dnia 17 października 2011 roku do wszczynania procedury „Niebieskie Karty” uprawnieni są: Pracownicy Socjalni Przedstawiciele Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Funkcjonariusze Policji Przedstawiciele Ochrony Zdrowia Przedstawiciele Oświaty
Procedura Niebieskie Karty W ramach procedury i swoich kompetencji przedstawiciel ochrony zdrowia Udziela informacji o możliwościach uzyskania pomocy i wsparcia Informuje o uprawnieniu do uzyskania zaświadczenia lekarskiego Zapewnia bezpieczeństwo ofierze przemocy Zabezpiecza materiał dowodowy Informuje organy ścigania i Sąd Rodzinny
Niebieskie Karty Niebieskie Karty Warszawa 2012 2013 2014 2015 2016 Wszystkie 1761 2393 2466 2476 2861 Ochrona zdrowia 36 43 52 56 68 2% 1,8% 2,1% 2,2% 2,3% Liczba ofiar 3079 4889 5257 5540 6374 W tym dzieci 1413 2258 2493 1679 2506
Dlaczego ochrona zdrowia nie działa? Niedoszacowanie skali problemu (99%) Brak wiedzy o obowiązujących przepisach (84%) Poczucie braku kompetencji (80%) Dane własne
Rozpoznanie przemocy Własna obserwacja Informacje od dziecka – pacjenta Informacje od opiekunów/świadków Wywiad Badanie przedmiotowe Zachowanie się dziecka Inne dane
Trudności diagnostyczne Wywiad Wątpliwości w zbieranym wywiadzie Różnice w wywiadzie od rodziców i od dziecka Brak dokumentacji medycznej
Trudności diagnostyczne Badanie przedmiotowe Urazy przypadkowe czy nieprzypadkowe Ukrywanie urazów Brak śladów przemocy Zaniedbanie dziecka?
Trudności diagnostyczne Zachowanie się dziecka Związane z chorobą Związane z badaniem Wynikające z innych przyczyn Szerokie spektrum objawów
Trudności diagnostyczne Brak objawów
Diagnostyka różnicowa Przemoc jako choroba przewlekła Objawy alarmowe Stwierdzenie czynników ryzyka Konieczność diagnostyki różnicowej Konieczność uzupełnienia informacji Poszukiwanie innych objawów
Procedura Niebieska Karta W ramach procedury i swoich kompetencji przedstawiciel ochrony zdrowia Udziela informacji o możliwościach uzyskania pomocy i wsparcia Informuje o uprawnieniu do uzyskania zaświadczenia lekarskiego Zapewnia bezpieczeństwo ofierze przemocy Zabezpiecza materiał dowodowy Informuje organy ścigania i Sąd Rodzinny
Pomoc i wsparcie Ośrodek Pomocy Społecznej Ośrodki dla ofiar przemocy Organizacje pozarządowe
Procedura Niebieska Karta W ramach procedury i swoich kompetencji przedstawiciel ochrony zdrowia Udziela informacji o możliwościach uzyskania pomocy i wsparcia Informuje o uprawnieniu do uzyskania zaświadczenia lekarskiego Zapewnia bezpieczeństwo ofierze przemocy Zabezpiecza materiał dowodowy Informuje organy ścigania i Sąd Rodzinny
Zaświadczenie lekarskie
Zaświadczenie
Zaświadczenie
Procedura Niebieska Karta W ramach procedury i swoich kompetencji przedstawiciel ochrony zdrowia Udziela informacji o możliwościach uzyskania pomocy i wsparcia Informuje o uprawnieniu do uzyskania zaświadczenia lekarskiego Zapewnia bezpieczeństwo ofierze przemocy Zabezpiecza materiał dowodowy Informuje organy ścigania i Sąd Rodzinny
Zapewnienie bezpieczeństwa Ocena potencjalnego zagrożenia Izolacja od sprawcy odebranie dziecka? Przyjęcie do szpitala? Pomoc medyczna Wsparcie psychiczne
Pierwszy kontakt Rozmowa w bezpiecznym miejscu, bez zakłóceń, zapewnienie intymności Obecność dodatkowej osoby, jeżeli pacjent/pacjentka wyraża taką wolę Pytania otwarte, zadawane wprost, do momentu uzyskania niezbędnych informacji Dodatkowe elementy rozmowy uzależnione od stanu emocjonalnego pacjenta/pacjentki Zapewnienie o bezpieczeństwie i możliwości pomocy
Pierwszy kontakt Czas
Procedura Niebieska Karta W ramach procedury i swoich kompetencji przedstawiciel ochrony zdrowia Udziela informacji o możliwościach uzyskania pomocy i wsparcia Informuje o uprawnieniu do uzyskania zaświadczenia lekarskiego Zapewnia bezpieczeństwo ofierze przemocy Zabezpiecza materiał dowodowy Informuje organy ścigania i Sąd Rodzinny
Materiał dowodowy Dokładny opis wywiadu Dokładny opis badania lekarskiego Konsultacje specjalistyczne Wyniki badań dodatkowych Zdjęcia?
Procedura Niebieska Karta W ramach procedury i swoich kompetencji przedstawiciel ochrony zdrowia Udziela informacji o możliwościach uzyskania pomocy i wsparcia Informuje o uprawnieniu do uzyskania zaświadczenia lekarskiego Zapewnia bezpieczeństwo ofierze przemocy Zabezpiecza materiał dowodowy Informuje organy ścigania i Sąd Rodzinny
Powiadomienie organów ścigania Prokuratura / Policja W przypadku ewidentnego zagrożenia życia lub zdrowia – natychmiast W celu izolacji od sprawcy Przy podejrzeniu popełnienia przestępstwa ściganego z urzędu Tylko niezbędne informacje!!! Wzory zawiadomień
Kodeks karny Art. 240. (od 13-07-2017) Kto, mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art. 118, art. 118a, art. 120– 124, art. 127, art. 128, art. 130, art. 134, art. 140, art. 148, art. 156, art. 163, art. 166, art. 189, art. 197 § 3 lub 4, art. 198, art. 200, art. 252 lub przestępstwa o charakterze terrorystycznym, nie zawiadamia niezwłocznie organu powołanego do ścigania przestępstw, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Sąd Rodzinny Wniosek o wgląd w sytuację dziecka Wniosek o hospitalizację bez zgody opiekuna ustawowego Odebranie dziecka?
Procedura Niebieska Karta W ramach procedury i swoich kompetencji przedstawiciel ochrony zdrowia Udziela informacji o możliwościach uzyskania pomocy i wsparcia Informuje o uprawnieniu do uzyskania zaświadczenia lekarskiego Zapewnia bezpieczeństwo ofierze przemocy Zabezpiecza materiał dowodowy Informuje organy ścigania i Sąd Rodzinny
Zespół interdyscyplinarny W skład zespołu wchodzą (obligatoryjnie) przedstawiciele: Pomocy społecznej Komisji rozwiązywania problemów alkoholowych Policji Oświaty Ochrony Zdrowia Organizacji pozarządowych Kuratorzy Sądowi
Tajemnica lekarska Art. 23. Kodeksu Etyki Lekarskiej Lekarz ma obowiązek zachowania tajemnicy lekarskiej. Tajemnicą są objęte wiadomości o pacjencie i jego otoczeniu uzyskane przez lekarza w związku z wykonywanymi czynnościami zawodowymi. Śmierć chorego nie zwalnia od obowiązku dochowania tajemnicy lekarskiej.
Zespół interdyscyplinarny Członkowie Zespołu mogą przetwarzać dane osobowe (w tym dane wrażliwe) Do przetwarzania danych (prowadzenia procedury) nie jest konieczna zgoda osoby, której ona dotyczy Członkowie Zespołu są zobowiązani do zachowania poufności danych
Zespół interdyscyplinarny Lekarz: może być członkiem zespołu może być członkiem grupy roboczej może działać w ramach grupy roboczej (jako gość / ekspert) może inicjować powstanie grupy roboczej
Dziękuję za uwagę ppwr@pediatria.waw.pl