Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie Piotr Jaworski Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Today 2. Jak działa giełda? Systemy notowań, rodzaje zleceń, zawieranie transakcji, domy mklerskie Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Giełda Odbywające się w określonym czasie, podporządkowane ustalonym normom kontakty osób pragnących zawrzeć transakcje kupna – sprzedaży lub osób pośredniczących w zawieraniu transakcji, gdzie ceny ustalane są na podstawie układu popytu – podaży, a następnie podawane do wiadomości publicznej (ceduła giełdowa). Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Główne cechy obrotu giełdowego Regularność kontraktów, Standaryzacja przedmiotu obrotu, Osiąganie cen równoważących podaż z popytem, Upowszechnianie informacji o cenach, wolumenie obrotów, indeksach giełdowych w cedule giełdowej Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Funkcje giełdy Alokacyjna, Wartościująca, Kontrolna Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Podstawowe zasady dematerializacja papierów wartościowych i obrotu nimi, centralizacja obrotu, dostęp do pełnej, prawdziwej informacji przez wszystkich uczestników rynku Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Źródła prawne Ustawa o ofercie publicznej i warunkach finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi, Ustawa o nadzorze nad rynkiem kapitałowym Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

GPW GPW jest to spółka akcyjna założona prze Skarb Państwa. Udziałowcami tej spółki są Skarb Państwa, banki i domy maklerskie. Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

GPW – organy i członkowie Walne Zgromadzenie Giełdy – wybiera Radę Giełdy Rada Giełdy - wybiera zarząd, dopuszcza do działąnie na giełdzie (12 osób) Zarząd Giełdy – kieruje bieżącą działalnością giełdy (5 osób) Członkowie giełdy – są pośrednikami inwestorów w transakcjach giełdowych Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Uczestnicy rynku Emitent, Inwestor, DM, BBM, GPW, KDPW, KNF Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

GPW Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Transakcje na GPW Są zawierane na podstawie zleceń maklerskich czyli ofert kupna i sprzedaży papierów wartościowych. Inwestor, który chce dokonać transakcji na sesji GPW musi złożyć zlecenie kupna/sprzedaży w biurze maklerskim. Do tego jest niezbędna posiadanie rachunku pieniężnego i rachunku papierów wartościowych (maklerskiego) biurze maklerskim. Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Sesje giełdowe – notowania ciągłe Faza - przed otwarciem 8.30 – 9.00 Przyjmowanie zleceń na otwarcie od inwestorów i wprowadzanie bezpośrednio do systemu giełdowego (Centralny arkusz zleceń). Transakcje nie są zawierane. Zlecenia istniejące w arkuszu zleceń mogą być w tej fazie modyfikowane oraz anulowane. Wraz z wprowadzeniem każdego nowego zlecenia kalkulowany jest teoretyczny kurs otwarcia podawany do publicznej wiadomości. Można składać zlecenia: PKC, PCR, LIMIT, STOP Loss, STOP Limit. Fixing na otwarciu - godz. 9.00 Zostaje wyznaczona cena otwarcia (kurs). Ceną otwarcia staje się ostatni znany teoretyczny kurs otwarcia. Zlecenia istniejące w arkuszu nie mogą być modyfikowane ani anulowane. Następuje realizacja zleceń wprowadzanych w fazie przed otwarciem. Nie są przyjmowane nowe zlecenia. Faza - notowania ciągłe Wprowadzane są zlecenia. W oparciu o przyjmowane na bieżąco zlecenia, zawierane są natychmiast transakcje, które mogą być zrealizowane. Zawarcie transakcji następuje po kursie równym limitowi najlepszego zlecenia oczekującego w arkuszu zleceń. Zlecenia istniejące w arkuszu zleceń mogą być modyfikowane i anulowane. Można składać zlecenia: PCR, PKC, PEG, LIMIT, STOP Loss, STOP Limit. Faza - przed zamknięciem 16.50 – 17.00 Przyjmowanie zleceń kupna i sprzedaży na zamknięcie. Zlecenia nie są realizowane, brak transakcji. Po wprowadzeniu każdego kolejnego zlecenia podawany jest teoretyczny kurs zamknięcia. Można składać zlecenia: PCR, PKC, LIMIT, STOP Loss, STOP Limit. Faza - Fixing na zamknięciu - godz. 17.00 Określenie kursu zamknięcia. Następuje realizacja zleceń wprowadzanych w fazie przed zamknięciem. Faza - Dogrywka Zlecenia są standardowo składane i realizowane po cenie równej kursowi zamknięcia (LIMIT). W przypadku braku ustalonego kursu zamknięcia LIMIT przyjęty na dogrywkę jest równy limitowi ostatniej znanej transakcji na rynku. W fazie dogrywki można anulować i modyfikować wcześniej złożone zlecenia 2. Jednolite z 2 fixingami (11:00 i 15:00) Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Sesje giełdowe – notowania jednolite z podwójnym fixingiem Notowania w systemie kursu jednolitego opierają się na procedurze tzw. fixingu, czyli wyznaczenia ceny papieru wartościowego na podstawie zleceń złożonych przed rozpoczęciem notowań. W przypadku notowań jednolitych z dwoma fixingami, a właśnie w tym systemie odbywa się notowanie części spółek na Giełdzie w Warszawie, procedura wyznaczania kursu i zawierania transakcji dokonywana jest dwukrotnie w ciągu dnia. Faza - przed otwarciem 8.30 – 11.00 Przyjmowanie zleceń od inwestorów i wprowadzanie bezpośrednio do systemu giełdowego (Centralny arkusz zleceń). Transakcje nie są zawierane. Wraz z wprowadzeniem każdego nowego zlecenia kalkulowany jestteoretyczny kurs otwarcia podawany do publicznej wiadomości. Można składać zlecenia: PCR, PKC, PEG, LIMIT, STOP Loss, STOP Limit. Wyznaczenie kursu jednolitego (pierwszy fixing) - godz. 11.00 W oparciu o przyjęte wcześniej zlecenia zostaje wyznaczony kurs po jakim dojdzie do zawarcia transakcji. Kursem tym jest ostatni znany teoretyczny kurs otwarcia z fazy przed otwarciem. Dla każdego papieru wartościowego i instrumentu finansowego wyznaczany jest osobny kurs. Faza – dogrywka 11.00 – 11.30 Faza - przed zamkni\eciem 11.30 – 15.00 Faza – dogrywka 15.00 – 15.30 Faza – przed otwarciem 15.30 – 17.05 Wszyscy mogą składać zlecenia po wyznaczonym na fixingu kursie (LIMIT). Transakcje zawierane są na bieżąco, ale po jednakowej cenie (kursie). Papiery w systemie notowań jednolitych po zakończeniu fazy dogrywki wchodzą ponownie w fazę przed otwarciem, potem interwencję, następnie o 15.00 ma miejsce drugie w ciągu dnia wyznaczenie kursu jednolitego dla wszystkich papierów wartościowych (drugi fixing). Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Rodzaje zleceń - Limit Zawiera limit ceny i może być realizowane wyłącznie po cenie określonej w tym limicie albo po cenie niższej – w przypadku zlecenia kupna, albo po cenie wyższej – w przypadku zlecenia sprzedaży. W przypad ku złożenia tego typu zlecenia z limitem, który nie pozwala na natychmiastową realizację (bo w momencie składania zlecenia kurs na rynku rzeczywistym się zmienił), dane zlecenia będzie czekało w arkuszu zleceń na realizację. Musi zajść transakcja o takim limicie oraz wolumenie na realu, żeby doszło do transakcji na demo Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Rodzaje zleceń - PKC (Po Każdej Cenie) Zlecenie nie posiada limitu cenowego. Składając takie zlecenie inwestor godzi się na każdą cenę kupna bądź sprzedaży. Zlecenie powinno zostać zrealizowane natychmiastowo i w całości. Jeśli nie ma wolumenu pozwalającego na pełne pokrycie wolumenu demo to system wykonuje zlecenie do widocznego w arkuszu zleceń na realu wolumenu, a reszta czeka na realizację po kursie PKC. Dodatkowo istnieje możliwość złożenia tego zlecenia do arkusza zleceń nawet w przypadku, gdy w rzeczywistym arkuszu nie ma żadnych zleceń. W takiej sytuacji złożone zlecenie oczekuje na realizację, która nastąpi w momencie pojawienia się przeciwstawnego zlecenia w arkuszu po kursie tego zlecenia. Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Rodzaje zleceń - STOP LOSS zawiera limit aktywacji zlecenia bez określonego limitu ceny . Zlecenie STOP LOSS może być składane na giełdę we wszystkich fazach w systemie notowań ciągłych, za wyjątkiem fazy otwarcia oraz dogrywki. Nie jest możliwe złożenie zlecenia STOP LOSS z warunkiem Ważne na Zamknięcie oraz Ważne na Fixing. Zlecenie STOP LOSS podlega aktywacji, jeżeli kurs ostatniej transakcji jest wyższy lub równy (w przypadku zleceń kupna), albo niższy lub równy (w przypadku zleceń sprzedaży) od limitu aktywacji. W chwili przyjęcia do arkusza limit aktywacji zlecenia STOP LOSS musi być wyższy (w przypadku zleceń kupna) bądź niższy (w przypadku zleceń sprzedaży) od kursu ostatniej transakcji z danej sesji giełdowej, a w przypadku gdy na danej sesji nie zawarto żadnej transakcji - od kursu odniesienia dla kursu otwarcia w systemie notowań ciągłych. Jeżeli inwestor w ciągu trwania sesji giełdowej złoży zlecenie STOP LOSS i w fazie dogrywki zlecenie zostanie aktywowane to pozostanie ono w arkuszu (pod warunkiem że okres ważności zlecenia będzie dłuższy niż bieżąca sesja) i zostanie wykonane, jako zlecenie PKC na otwarciu kolejnej sesji giełdowej. Zlecenia Stop Loss realizują się PKC, a zlecenia Stop Limit po wskazanym przez inwestora limicie. Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Rodzaje zleceń – termin ważności Ważne na dzień bieżący (D) – jest ważne nie dłużej niż do końca sesji giełdowej w dniu, w którym zostało złożone na giełdę. Ważne do oznaczonego dnia (WDD) – jest ważne nie dłużej niż do końca dnia oznaczonego jako data ważności zlecenia, jednak nie dłużej niż 365 dni od dnia złożenia na giełdę. Ważne na czas nieoznaczony (WDA) – jest ważne nie dłużej niż 365 dni od dnia złożenia na giełdę. Ważne do określone go czasu (WDC) – jest ważne nie dłużej niż do godziny określonej w tym zleceniu, w dniu jego złożenia na giełdę, jednak nie dłużej niż do końca sesji giełdowej w dniu, w którym zostało złożone na giełdę. Czas ważności zlecenia jest podawany z dokładnością do jednej sekundy. Ważne na fixing (WNF) – jest ważne do zakończenia odpowiednio najbliższej fazy otwarcia, fazy zamknięcia albo okresu równoważenia w dniu złożenia zlecenia na giełdę. Zlecenie może zostać złożone, jako LIMIT lub PKC. Ważne na zamknięcie (WNZ) – jest ważne do zakończenia fazy zamknięcia, w dniu w którym zostało złożone na giełdę. Zlecenie może zostać złożone jako LIMIT lub PKC. Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Ustalanie kursu GPW Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Ustalanie kursu GPW Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Historia GPW Pierwsza giełda papierów wartościowych w Polsce otwarta została w Warszawie 12 maja 1817 roku. Sesje odbywały się w godzinach 12.00 - 13.00. W XIX w. przedmiotem handlu na giełdzie warszawskiej były przede wszystkim weksle i obligacje. Handel akcjami rozwinął się na szerszą skalę w drugiej połowie XIX w. W latach między I a II wojną światową giełdy w Polsce działały na podstawie rozporządzenia Prezydenta o organizacji giełd. Oprócz giełdy warszawskiej istniały także giełdy papierów wartościowych w Katowicach, Krakowie, Lwowie, Łodzi, Poznaniu i Wilnie. Podstawowe znaczenie miała jednak giełda w Warszawie, na której koncentrowało się 90% obrotów. W 1938 r. na warszawskiej giełdzie notowano 130 papierów: obligacje (państwowe, bankowe, municypalne), listy zastawne oraz akcje. Z chwilą wybuchu II wojny światowej giełda w Warszawie została zamknięta Utworzenie obecnie funkcjonującej Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie było możliwe dopiero po 1989 roku. W tym czasie rozpoczęła się prywatyzacja przedsiębiorstw i odbudowa rynku kapitałowego w Polsce. Dokładnie 25 lat temu złożono sygnatury na akcie założycielskim GPW. Cztery dni później, 16 kwietnia 1991 r., odbyła się pierwsza sesja giełdowa z udziałem siedmiu domów maklerskich i pięciu spółek, wśród których znalazły się: Tonsil, Próchnik, Krosno, Kable i Exbud. (Dla porównania, obecnie na GPW są notowane 483 spółki.) Tego dnia obroty GPW wyniosły 1990 zł, czyli ok. 2 tysięcy dolarów. 2010 IPO Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

GPW tr@der Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

Thank you for your attention Piotr Jaworski, Ph.D e-mail: pjaworski@wz.uw.edu.pl Podstawy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie