1/Tragedia francuska w XVII w 2/ Rywalizacja Corneille’a z Racinem 3/ Dzieło Racine’a 4/ Dwa arcydzieła: Andromacha i Fedra 5/ tragizm 6/ fatum 7/ miłość 8/ walory stylistyczne

Autorzy tragedii na początku wieku: Claude Billard, Jean de Schélandre, Antoine Montchrestien i przede wszystkim Alexandre Hardy: La Mort d'Achille, la Mort d'Alexandre, Marianne, Didon, Scédase ou l'hospitalité violée (1626) .... Teoretycy: Jean Chapelain, list-wstęp do Adonisa Marino (1623); opat d'Aubignac, Praktyka teatru (1657)

Tragedia klasyczna: Hercule mourant Jean Rotrou (1633), Sophonisbe Jean Mairet (1634), Mariane Tristan l'Hermite (1635), Pierre Corneille Horacjusze (1640) Cynna (1641) Tragedia salonowa (galante): Thomas Corneille, Timocrate (1656) Pierwsza opera francuska:1672, Cadmus et Hermione, Jean-Baptiste Lully i Philippe Quinault.

Tragedia – sztuka przedstawiająca akcję poważną, najczęściej zakończona śmiercią. Tragedia klasyczna: 5 aktów, dwunastozgłoskowiec, styl podniosły, ścisłe przestrzeganie reguł teatru klasycystycznego, tragedia przedstawia losy szlachetnie urodzonych bohaterów. Patetyczna, tragiczna wizja ludzkiej kondycji.

Aristote : La tragédie est l’imitation d’une action de caractère élevé et complète, d’une certaine étendue, dans un langage relevé d’assaisonnements d’une espèce particulière suivant les diverses parties, imitation qui est faite par des personnages en action et non au moyen d’un récit, et qui, suscitant pitié et crainte, opère la purgation propre à pareilles émotions » Arystoteles :„naśladowcze przedstawienie akcji poważnej, skończonej i posiadającej (odpowiednią) wielkość, wyrażone w języku ozdobnym, odmiennym w różnych częściach dzieła, przedstawione w formie dramatycznej, a nie narracyjnej, które przez wzbudzenie litości i trwogi doprowadza do oczyszczenia (kátharsis) tych uczuć.” (Henryk Podbielski)

Katharsis - Arystoteles, sens estetyczny « oczyścić, pozbyć się » (épuration, épurer). Tragedia wzbudza litość i trwogę (pitié et terreur), widz ma oswoić lęki. - Teorie teatru w XVII w, sens moralny « oczyścić, odpokutować»( purger, purifier). Tragedia wzbudza litość i trwogę (pitié et terreur), widz ma otrzymać lekcję moralną.

Tragedią nazwiemy sztukę teatralną, w której konflikt nie jest w żaden sposób rozwiązywalny, a dramatem sztukę, w której konflikt jest rozwiązany (choćby w sferze moralnej) lub nierozwiązywalny, bo stało się coś przypadkowego, co (według prawideł gatunku) mogło się nie zdarzyć.

1664 Thébaïde Racine i Othon de Corneille 1667 Andromacha Racine i Attyla król Hunów Corneille 1670 Berenika Racine i Tytus i Berenika Corneille 1672 Bajazet Racine i Pulchérie Corneille 1674 Ifigenia Racine i Suréna Corneille

Corneille każe nam podporządkować się swoim charakterom i pojęciom, Racinedo nas się przystosowuje; Corneille maluje ludzi, jakimi powinni być, Racine – jakimi są. [...] Królestwem Corneille’a jest to wszystko co najszlachetniejsze, najpiękniejsze, najbardziej nieodparte w rozumie; dziedziną Racine’a to co najbardziej pociągające i najsubtelniejsze w uczuciu. [...] Corneille jest moralniejszy, Racine – bliższy natury. (Charaktery, „O twórczości", 54, 1688)

Jean Racine (1639-1699):sierota, wychowany w Port-Royal. 1664 - Thébaïde, grana przez Moliera 1665 - Alexandre 1666 polemika z Port-Royal,kłótnia z Molierem. 1667 - Andromacha 1668 - Les Plaideurs (Pieniacze) komedia 1669 – Brytannik. Rywalizacja z Corneillem 1670 - Berenika 1672 - Bajazet 1673 - Mithridate. Przyjęcie do Akademii Francuskiej 1674 - Ifigenia. Przyjaźń z Boileau 1677 - Fedra. Historiograf króla z Boileau. Racine przestaje pisać sztuki, powrót do wiary. Pogodzenie z Port-Royal. 1689 - Estera 1691 - Athalie

Andromacha trzecia tragedia Racine’a,grana na dworze, w apartamentach królowej,17 XI 1667 i nastepnego dnia w Hotelu Burgundzkim. Źródła: Eneida Wergiliusza, Andromacha Eurypidesa, Iliada Homera,Trojanki, Seneki. Jedynie inspiracja. Soubligny, La Folle querelle trupa Moliera w maju1668. Królestwo Epiru   Orest – Hermiona - Pyrus – Andromacha-wspomnienie Hektora i syn Astyanaks

1stycznia 1677 w Hotelu Burgundzkim, Fedra, Źródło: Hipolit uwieńczony Euripides, Fedra Seneki przed Racinem: np. Robert Garnier, Hypolit (1573) Gabriel Gilbert: Hippolyte ou le garçon sensible (1646) W tym samym czasie Fedra Jacques Pradon

Rodzice Fedry: Pazyfae i Minos sprawiedliwy. Fedra i Ariadna. Byk wysłany przez Neptuna Pazyfae i byk - Minotaur, Tezeusz zabijający Minotaura

Tragizm u Racine’a. „tristesse majestueuse”( majestatyczny smutek, wstęp do Bereniki) a/ klimat trwogi b/ ponura wizja ludzkiej kondycji c/ śmierć Fatum -przeznaczenie -alibi Miłość : karygodna, niemożliwa i brutalna

Walory stylistyczne : proste środki stylistyczne, gra rytmu i brzmienie, duża sugestywność pozwalająca na pokazanie stanu duszy bohatera Fedra poznaje Hipolita Ujrzałam go : me lico spłonęło i pobladło; Dziwne zmieszanie jakieś na duszę mi padło; Oczy przestały widzieć, dech zamarł mi w łonie, Uczułam iż me ciało drży całe i płonie; (I, 3)

Nowe tragedie: 63 w latach 1660-1675 i 33 w latach 1675-1690 Ce qui me fâche le plus de l'entêtement où l'on est pour l'opéra, c'est qu'il va ruiner la tragédie, qui est la plus belle chose que nous ayons, la plus propre à élever l'âme et la plus capable de former l'esprit. Une sottise chargée de musique, de danses, de machines, de décorations, est une sottise magnifique, mais toujours une sottise (Saint-Evremond, 1677, Sur les opéras à M le duc de Buckingham) Nowe tragedie: 63 w latach 1660-1675 i 33 w latach 1675-1690