Katarzyna Mroczek-Dąbrowska Katedra Konkurencyjności Międzynarodowej Transakcja w handlu zagranicznym – istota, przebieg i klazule kontraktowe Katarzyna Mroczek-Dąbrowska Katedra Konkurencyjności Międzynarodowej

Przebieg transakcji

Przebieg transakcji (cd.)

Różnice natury technicznej, zwyczajowej i prawnej - przykład Językiem, którym powszechnie posługują się partnerzy handlowi z różnych krajów świata jest angielski, należący do najbogatszych w świecie pod względem liczby słów. Nie wszystkie jednak określenia, brzmiące podobnie do słów w języku polskim, mają takie samo znaczenie w języku angielskim. Dotyczy to np. często używanych – eventually (ang. ostatecznie, mylone pojęciowo z polskim – ewentualnie, czy actually (ang. istotnie, mylone pojęciowo z polskim aktualnie). Problemy sprawia również wymowa; błędne wymówienie niektórych słów może wywołać uśmiech, czy konsternację na twarzy partnera. Tokio (hotel):” It is forbidden to steal hotel towels please. If you are not person to do such a thing please do not read notice”. Bukareszt (hotel):”The lift is being fixed for the next day. During that time we regret that you will be unbearable”. Niemcy (park narodowy):”It is strictly forbidden on our black forest camping site that people of different sex, for instance, men and women, live together in one tent unless they are married with each other for that purpose”. Moskwa (hotel):”If this is your first visit to USSR, you are welcome to it”. Szwajcaria (restauracja):”Our wines leave you nothing to hope for”. Dania (biuro podróży): “We take your bags and send them in all directions”

Unifikacja reguł prawa w obrocie międzynarodowym Konwencje genewskie z 1930 r. i 1931 r. dot. obrotu czekowego i wekslowego Konwencja o przedawnieniu w międzynarodowej sprzedaży towarów, Polska ratyfikowała 01.12. 1995r. Konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów z 1980 r. – Konwencja Wiedeńska

Konwencja Wiedeńska z 1980 r. Kiedy Konwencja jest prawem właściwym dla umowy? Czy musimy się do niej odwoływać? Czy dotyczy wszystkich transakcji niezależnie od pochodzenia kontrahenta? Czy dotyczy wszystkich transakcji niezależnie od przedmiotu? zakresem konwencji nie są objęte: sprzedaż konsumencka, na licytacji, w drodze egzekucji przez organy wymiaru sprawiedliwości, udziałów, akcji, tytułów inwestycyjnych, papierów wartościowych, okrętów, statków, poduszkowców, statków powietrznych oraz energii elektrycznej. Nie ratyfikowała Wielka Brytania

Umowa w handlu zagranicznym – forma (cd.) Konwencja Wiedeńska - Konwencja Narodów Zjednoczonych o Międzynarodowej Sprzedaży Towarów - art. 11 postuluje pełną swobodę formy zawarcia umowy. W krajach byłego bloku wschodniego (prawodawstwo krajów-członków byłego RWPG) w sytuacji zawierania umowy, jej zmiany i rozwiązania wymagana była forma pisemna pod rygorem nieważności, dlatego też w art. 12 KW w powiązaniu z art. 96 KW wprowadzono wyjątki od swobody co do formy zawierania umowy, jej zmiany czy rozwiązania oraz formy oferty i jej przyjęcia. Jeżeli ustawodawstwo państwa – sygnatariusza Konwencji wymaga, aby umowa sprzedaży była zawarta lub stwierdzona na piśmie, należy w miejsce art. 11 i art. 29 oraz części II Konwencji zastosować przepisy prawa krajowego, a więc dochować formy pisemnej.

Umowa w handlu zagranicznym – forma (cd.) Art. 96 KW stanowi, że umawiające się Państwo, którego ustawodawstwo wymaga, aby umowy sprzedaży były zawarte lub potwierdzone na piśmie, może w każdej chwili oświadczyć, zgodnie z art. 12, że żadne z postanowień art. 11, art. 29 lub części II KW, zezwalające, aby umowa sprzedaży, jej zmiana lub jej uzgodnione rozwiązanie lub jakakolwiek oferta, przyjęcie oferty lub inne wyrażenie zamiaru mogły być dokonane w innej formie niż pisemnej, nie będzie miało zastosowania, jeżeli jedna ze stron posiada swoją siedzibę handlową w tym Państwie. W grupie państw, które dokonały zastrzeżenia znajdują się Argentyna, Białoruś, Chile, Estonia, Litwa, Łotwa, Rosja, Ukraina, Węgry oraz Chiny ( tylko w odniesieniu do art. 11).

Umowa w handlu zagranicznym – forma (cd.) W międzynarodowym prawie handlowym przez formę pisemną rozumie się „każde dokonane przez składającego oświadczenie, uprzedmiotowienie treści oświadczenia, które umożliwia adresatowi odtworzenie treści” (zdjęcia telegraficzne, faxy, telegramy, nagrania na płytach CD).

Prawo rządzące stosunkiem umownym kolizyjna autonomia woli stron pełna – zmiany w polskim prawie prywatnym międzynarodwym ograniczona – związek faktyczny, związek logiczny, korzyści z wyboru prawa wyraźny a dorozumiany wybór prawa (sądownictwo arbitrażowe, miejsce zawarcia/wykonania kontraktu, akty prawne określonego państwa, formularze z danego systemu prawnego, waluta określonego kraju).

Przesłanki ważności umów podmiotowe przesłanki ważności umowy przedmiotowe przesłanki ważności umowy

Precyzyjna propozycja zawarcia umowy (art. 14 KW) propozycja skierowana do określonych osób jednoznaczne wskazanie i określenie towaru, oznaczenie ilości towaru, wyraźnie lub w sposób dorozumiany, oznaczenie ceny towaru, wyraźnie lub w sposób dorozumiany.

Precyzyjna propozycja zawarcia umowy (art. 14 KW) propozycja skierowana do określonych osób jednoznaczne wskazanie i określenie towaru, oznaczenie ilości towaru, wyraźnie lub w sposób dorozumiany, oznaczenie ceny towaru, wyraźnie lub w sposób dorozumiany.

Skuteczność, cofnięcie i odwołanie oferty Oferta jest skuteczna z chwilą dojścia do adresata w sposób pozwalający na zapoznanie się przez niego z jej treścią (art. 15 (1) Konwencji Wiedeńskiej - KW). Cofnięcie oferty (art. 15(2) KW) - możliwe pod warunkiem, że oświadczenie o cofnięciu dojdzie do adresata zanim otrzymał on ofertę bądź w tym samym czasie. “Cofnięcie” oferty (ang. withdrawal) dotyczy w myśl Konwencji tylko ofert nieskutecznych. “Odwołanie”(ang. revocation) - odnosi się do tych przypadków, gdy oferta doszła już do adresata i jest skuteczna (art.16(1) KW).

Przyjęcie oferty – termin może on zostać wyznaczony przez oferenta w ofercie, jeśli termin dla przyjęcia oferty podano drogą telefoniczną, telefaksową lub przy wykorzystaniu innych środków komunikowania się, wtedy liczy się go od chwili dojścia oferty do adresata (reguła “dojścia”), w sytuacji, gdy ostatni dzień okresu dla przyjęcia oferty jest dniem świątecznym lub wolnym od pracy (w miejscu doręczenia, czyli miejscu siedziby oferenta) i wiadomość nie może zostać doręczona oferentowi, to termin dla przyjęcia oferty upływa w pierwszym dniu roboczym następującym po dniu wolnym, termin “rozsądny”

Przyjęcie propozycji - kwalifikacja akceptacji (art. 18 KW) miało miejsce po zapoznaniu się przez adresata z treścią oferty, w sposób pozwalający na dotarcie do wiadomości oferenta, w pełni odpowiada treści oferty, wiadomość o przyjęciu oferty dotarła do oferenta w okresie mocy wiążącej oferty, przyjęcie oferty nastąpiło w sposób wyraźny.

Akceptacja oferty po terminie zwłoka adresata oferty – oferent słownie lub pisemnie zawiadamia adresata oferty o skuteczności złożonego oświadczenia opóźnienia w przyjęciu oferty spowodowane przez siłę wyższą

Zmiana istotnych warunków oferty (art. 19 KW) cena, warunki płatności, jakość i ilość towaru, miejsce i termin dostawy, zakres odpowiedzialności stron, rozstrzyganie sporów.

Klauzule kontraktowe Klauzule formalno – porządkowe data i miejsce zawarcia kontraktu, nazwy i adresy stron, numer kontraktu, podpisy stron. Klauzule zasadnicze Klauzule uzupełniające

Zasadnicze klauzule kontraktowe przedmiot kontraktu (rodzaj, gatunek, cel, jakość, nazwa handlowa, kod taryfy celnej), ilość towaru (jednostki, collo, klauzula tolerancji ilościowej, pośrednie określenie), opakowanie i oznakowanie baza dostawy (formuła handlowa), cena jednostkowa towaru (wariantowanie ceny), wartość kontraktu ( opusty, ubytki w towarze), warunki płatności ( termin, forma, nazwy banków, nr kont, kwota, formy zabezpieczenia zaliczek lub płatności odroczonych), termin dostawy.

Uzupełniające klauzule kontraktowe k. reklamacyjne (składniki nie podlegające reklamacji, termin, tryb i sposób zgłaszania i załatwiania reklamacji, dokumenty), k. siły wyższej (Certyfikat Siły Wyższej), k. arbitrażowa, k. nadzwyczajnej zmiany okoliczności, k. zakazu reeksportu towarów, k. warunków odbioru i akceptacji towaru, k. nienaruszalności patentowej, marki handlowej, znaku towarowego. k. rewizji cen, k. waloryzacyjne, k. warunkowe, k. gwarancyjne, k. kar umownych (zwłoka w dostawie, w przekazaniu dokumentacji, w uruchomieniu instrumentów finansowych, odchylenia jakościowe i ilościowe) k. prorogacyjna

Międzynarodowe formuły handlowe INCOTERMS 2010 Dr Katarzyna Mroczek-Dąbrowska Katedra Konkurencyjności Międzynarodowej

Ogólne zasady INCOTERMS 2010 Dotyczą handlu dobrami materialnymi; nie mają zastosowania w międzynarodowym obrocie usługami; Ich zastosowanie jest fakultatywne; obowiązują wówczas, kiedy strony wyraźnie się na nie powołają. Jeśli strony nie określą, która wersja formuł jest obowiązująca przyjmuje się, że jest to wersja ostatnia; Wszystkie normy bezwzględnie obowiązujące, właściwe dla prawa regulującego daną umowę oraz ustalenia poczynione w umowie mają pierwszeństwo przed uregulowaniami Incoterms;

Ogólne zasady INCOTERMS 2010 (cd.) Regulują wyłącznie stosunki pomiędzy sprzedającym a kupującym; Kolejne formuły przewidują zwiększanie się obowiązków sprzedającego; Dostawa następuje przez wydanie towaru nabywcy lub osobie przez niego upoważnionej (np. przewoźnikowi, spedytorowi), a jeśli nie stawią się w umówionym miejscu i czasie dostawy, towar uważa się za wydany i zostaje składowany na koszt i ryzyko kupującego; Towar postawiony do dyspozycji kupującego w miejscu i czasie dostawy musi być wyraźnie wyodrębniony i zindywidualizowany, jako przedmiot określonej umowy;

Formuły INCOTERMS 2010 Grupa E EXW – Ex Works (Z zakładu...oznaczone miejsce) Grupa F FCA – Free Carrier (Franko przewoźnik....oznaczone miejsce załadunku) FAS – Free Alongside Ship (Franko wzdłuż burty statku...oznaczony port załadunku) FOB – Free On Board (Franko statek... oznaczony port załadunku)

Formuły INCOTERMS 2010 (cd.) Grupa C CFR – Cost and Freight (Koszt i fracht...oznaczony port przeznaczenia) CIF – Cost, Insurance and Freight (Koszt, ubezpieczenie i fracht...oznaczony port przeznaczenia) CPT – Carriage Paid To (Przewoźne opłacone do...oznaczone miejsce przeznaczenia) CIP – Carriage and Insurance Paid to (Przewoźne i ubezpieczenie opłacone do...oznaczone miejsce przeznaczenia)

Formuły INCOTERMS 2010 (cd.) Grupa D DAT – Delivered at Terminal (Dostarczone, cło nieopłacone, terminal w kraju przeznaczenia) DAP – Delivered at Place (Dostarczone, cło nieopłacone, miejsce w kraju przeznaczenia) DDP – Delivered Duty Paid (Dostarczone, cło opłacone...oznaczone miejsce przeznaczenia)

Podział formuł na grupy w wersji Incoterms 2010 Grupa E Towar na terenie sprzedającego F Zasadnicze koszty przewozu nieopłacone (przez eksportera) C Zasadnicze koszty przewozu opłacone (przez eksportera) D Towar w kraju przeznaczenia Formuła EXW FCA FAS FOB CFR CIF CPT CIP DAT DAP DDP

Incoterms 2010– obowiązki stron EXW FCA  FAS FOB CFR CIF CPT CIP DAT DAP DDP Licencje, zezwolenia eksportowe K S Odprawa celna eksportowa Załadunek na główny środek transportu (przewóz towaru na zasadniczej drodze przewozu) S/K Koszt transportu na głównej drodze przewozu Wyładunek w punkcie przeznaczenia Odprawa celna importowa Licencje, zezwolenia importowe Gestia transportowa, obowiązek dostarczenia dokumentu przewozowego Gestia ubezpieczeniowa Obowiązek ubezpieczenia na głównej trasie przewozu  

Gestia transportowa i gestia ubezpieczeniowa w INCOTERMS 2010 w formułach E i F - kupujący w formułach C i D - sprzedający Gestia ubezpieczeniowa: w formułach grup E, F, C - po stronie kupującego w formułach grupy D po stronie sprzedającego

Modyfikacje formuł INCOTERMS 2010 loaded – oznacza, że dodatkowym obowiązkiem sprzedającego jest załadowanie towaru na środek transportu np. EXW (loaded) discharged – oznacza obowiązek pokrycia przez sprzedającego kosztów wyładunku np. CIF (discharged) stowed - oznacza obowiązek pokrycia przez sprzedającego kosztów umieszczenia towaru w ładowniach statku, np. FOB (stowed) cleared - oznacza obowiązek pokrycia przez sprzedającego kosztów odprawy celnej np. EXW (cleared)

Co może nas dziwić przy stosowaniu INCOTERMS 2010? Handel międzynarodowy - czy INCOTERMS można używać w WDT i WNT? Czy EXW = FCA w WDT i WNT? Czy zastosowanie DDP nie narazi mnie na uwagi ze strony kontrahenta? Handel wewnętrzny - czy loco i franco rozumiemy tak samo, jak przy handlu międzynarodowym? Handel dobrami niematerialnymi – czy może się zdarzyć, że przy transakcji licencyjnej bądź franchisingowej znajdą zastosowanie INCOTERMS 2010?

Kryteria wyboru formuły handlowej INCOTERMS Czy chcemy (i czy się opłaca) ponosić koszty związane z transportem towaru? Czy współpracujemy z tanim przewoźnikiem i opłaca się nam przejąć gestię transportową na zasadniczej drodze przewozu? Czy korzystniejsze będzie wykorzystanie własnych środków transportu? Czy jest możliwe zarabianie na różnicy między frachtem wkalkulowanym w cenę towaru, a frachtem rzeczywistym?

O czym warto pamiętać? Gestię transportową przejmujemy, gdy kalkulowany koszt transportu, który może być wliczony w cenę towaru, jest wyższy niż koszt transportu , który rzeczywiście wystąpi w momencie realizacji kontraktu. Jaki jest aktualny i przewidywany stan rynku frachtowego? Jakie są przewidywane specjalne rabaty od przewoźnika? Czy istnieją możliwości utworzenia przesyłki zbiorczej, której koszt przewozu jest niższy od kosztu przesyłki indywidualnej?