Kolarstwo górskie powstało w USA, gdzie pod koniec lat 70. XX w Kolarstwo górskie powstało w USA, gdzie pod koniec lat 70. XX w. pojawiła się moda na jazdę rowerami w trudnym terenie, poza normalnymi drogami. Za twórcę tego sportu uważa się najczęściej Gary'ego Fishera, który w 1979 r. jako pierwszy wpadł na pomysł produkcji rowerów opartych generalnie na konstrukcji roweru miejskiego, ale o wzmocnionej i skróconej ramie, pozbawionych osłon, błotników i innych tego rodzaju zbędnych „ozdób” oraz zaopatrzonych w koła o średnicy 26 cali na szerokich oponach z grubym bieżnikiem zamiast dotychczas stosowanych gładkich i cienkich kół 28-calowych
Union Cycliste Internationale (UCI) zwróciła uwagę na ten sport jesienią 1990 roku i włączyła do katalogu swoich oficjalnych zawodów wcześniej rozgrywane nieformalnie od paru lat mistrzostwa świata, które miały miejsce w Purgatory w stanie Kolorado w USA. W następnym roku pod egidą UCI rozegrano pierwszy cykl zawodów pucharu świata. Składał się on z 8 zawodów rozgrywanych w Europie i USA i był oficjalnie sponsorowany przez firmę Grundig, jako Grundig-UCI Cross-Country World Championships. W 1992 roku do pucharu świata doszły jeszcze zawody rozgrywane w Australii. Puchar ten był w 1991 i 1992 roku rozgrywany tylko w kategorii Cross-Country (XC). W 1993 roku po raz pierwszy zorganizowano serię sześciu zawodów w ramach pucharu świata w downhillu. W 1996 roku zawody w XC stały się oficjalnie konkurencją rozgrywaną na letniej olimpiadzie.
Początkowo kolarstwo górskie było nieformalnym sportem ekstremalnym Początkowo kolarstwo górskie było nieformalnym sportem ekstremalnym. Pierwsze zawody były uprawiane w stylu przypominającym współczesny freeride i polegały na zjazdach po wąskich i niebezpiecznych ścieżkach leśnych (tzw. single track), przy czym trasy mogły się miejscami wznosić, ale generalnie prowadziły z góry na dół. Później, mniej więcej pod koniec lat 80. XX w., sport ten stawał się coraz bardziej popularny i jednocześnie zaczęło się jego różnicowanie na poszczególne, lepiej zdefiniowane dyscypliny.