Ekonomia stosowana 1 Czynniki produkcji

Ekonomia stosowana 1 Cele gospodarowania Czynniki produkcji Do zmiany

Ekonomia stosowana 1 Gospodarowanie Efektywność Czynniki produkcji Gospodarowanie Efektywność skuteczność a efektywność Cele gospodarowania: gospodarstwa domowego firmy państwa Co to jest gospodarowanie? Co to jest gospodarka? Z czym się to kojarzy uczniom? Zapewne wśród odpowiedzi pojawi się: gospodarstwo rolne, gospodarstwo domowe czy gospodarka danego kraju. A nauka o gospodarowaniu, czyli zarządzaniu zasobami, to ekonomia. Celem gospodarowania jest najlepsze wykorzystanie swoich zasobów. Co to znaczy najlepsze? Czy jest jakieś inne słowo, którym można zastąpić: „najlepsze”? A może: „najefektywniejsze”? Może więc: Gospodarowanie, to efektywne wykorzystywanie swoich zasobów? Całkiem zgrabna definicja, ale co to znaczy: „efektywne”? Efektywność, to relacja efektu do nakładu, np. ilość przejechanych kilometrów na jednym litrze paliwa. Efektywność to pojęcie względne – jeden samochód jest efektywniejszy niż drugi, pod względem zużycia paliwa na 100 km. Nie należy mylić skuteczności i efektywności. Skutecznie – znaczy, że udało się zrealizować cel. Efektywnie – znaczy, że dokonano tego, minimalizując koszty. No ale jaki jest cel gospodarowania? Czy jest to maksymalna produkcja czy może maksymalny zysk? NIE! Przecież, gdyby ludzie pracowali 12 godzin dziennie, a nie 8, to byliby bogatsi? Ale czy byliby szczęśliwsi? Celem gospodarowania jest więc takie wykorzystanie naszych zasobów, które przyniesie nam jak najwięcej zadowolenia, szczęścia, użyteczności, jak nazywają to ekonomiści. Użyteczność jest pojęciem abstrakcyjnym i trudno mierzalnym. Gdy patrzymy na firmę, sprawa jest prostsza – celem firmy jest takie zarządzanie zasobami, które przyniesie jak największy zysk. To spore uproszczenie, ale trzymajmy się tego na tę chwilę. Z punktu widzenia państwa: gospodarowanie to zarządzanie zasobami kraju, które przyczyni się do bogactwa i pomyślności jego obywateli.

Ekonomia stosowana 1 Efektywne wykorzystanie zasobów: ziemi pracy Czynniki produkcji Efektywne wykorzystanie zasobów: ziemi pracy Kapitału Przedsiębiorczości informacji I gospodarstwo domowe, i firma, i państwo stoją w istocie przed podobnym problemem: Jak – dysponując ograniczonymi zasobami – osiągnąć jak najwięcej. Pora poznać zasoby wykorzystywane w gospodarce. Nazywamy je czynnikami produkcji.

Ekonomia stosowana 1 Czynniki produkcji – ziemia Czynniki produkcji W klasycznej ekonomii czynniki produkcji dzielimy na 4 grupy: ziemię, pracę, kapitał i przedsiębiorczość. Ziemia oznacza zasoby pochodzące od natury – przestrzeń, deszcz czy surowce. Niektóre kraje i obszary są bardzo bogate w surowce naturalne. Na przykład Ukraina ma ogromne obszary uprawne z czarnoziemami – bardzo dobrym gatunkiem gleb. Dlatego ich nakład kapitału w przeliczeniu na hektar pola uprawnego jest znacznie niższy niż np. w Holandii, która może sobie na to pozwolić. Poza tym Ukraina jest krajem znacznie biedniejszym, a więc tamtejsze przedsiębiorstwa nie są nawet w stanie tyle zainwestować w ciągniki, nawozy itd. Z drugiej strony, Holandia jest krajem o małej powierzchni i znacznie bogatszym. Dzięki temu wkłada dużo więcej kapitału w każdy hektar pól uprawnych, by maksymalizować zysk.

Ekonomia stosowana 1 Czynniki produkcji – praca Czynniki produkcji Na fotografii widać targ niewolników. Z kolei w polskiej historii znane jest pojęcie feudalizmu – chłop pańszczyźniany musiał pracować na rzecz pana w zamian za dzierżawę ziemi. Na szczęście czasy teraz są inne {wciśnij ‚enter’, a pojawi się fotografia współczesnych pracowników} i dziś pracownik nie jest już niczyją własnością i nikt go do pracy nie zmusza batem. Czy jest tak na pewno? Dlaczego więc pracujemy? Bo lubimy? Część z nas zapewne tak, ale jest we współczesnych czasach inna forma przymusu – przymus ekonomiczny – pracujemy, by żyć. Jej o wiele „perfidniejsza” odmiana, to zachłanność – pracujemy, by mieć więcej, więcej, więcej...

Ekonomia stosowana 1 Czynniki produkcji – praca Fizyczna umysłowa Kapitał ludzki Praca reprezentuje cały wysiłek – fizyczny i intelektualny, jaki włożono w powstanie danego produktu. Praca oznacza zarówno pracę fizyczną (jej znaczenie szybko maleje we współczesnych czasach), jak i pracę umysłową. Pracownik to coś więcej niż tylko mięśnie, to także jego intelekt, który właśnie ma coraz większe znaczenie. Jeśli kopiesz łopatą rowy, to warto dbać o siłę mięśni. Jeśli projektujesz mosty, leczysz ludzi, jesteś sędzią lub nauczycielem, warto inwestować w swój rozwój intelektualny, ale także społeczny. Twój zasób umiejętności, wiedzy, cechy osobowości tworzą tak zwany kapitał ludzki. To za to właśnie tak wiele płacą pracodawcy.

Ekonomia stosowana 1 Czynniki produkcji – kapitał rzeczowy Kapitał to dobra fizyczne wytworzone przez człowieka, potrzebne do produkcji innych dóbr i świadczenia usług. Są to więc maszyny, materiały biurowe, etc. Ten typ kapitału nazywa się kapitałem rzeczowym.

Ekonomia stosowana 1 Czynniki produkcji – kapitał finansowy Przez kapitał rozumie się również pieniądze potrzebne na uruchomienie produkcji. Nazywa się on kapitałem finansowym.

Ekonomia stosowana 1 Czynniki produkcji – przedsiębiorczość Sama ziemia, praca i kapitał nie stworzą niczego. Potrzebny jest ktoś, kto podejmie ryzyko i w procesie gospodarowania wykorzysta czynniki produkcji, by wyprodukować dobra i usługi. Ten ktoś to przedsiębiorca. Funkcję tę może również pełnić firma, która organizuje nam na przykład wesele czy wczasy zagraniczne. Przedsiębiorca wykorzystuje własne czynniki produkcji bądź też zakupione na rynku. Za wykorzystane czynniki ich właściciele otrzymują wynagrodzenie. Wysokość tego wynagrodzenia zależy od jakości czynnika oraz od relacji jego ilości i zapotrzebowania, a więc podaży i popytu. Ale tym dowiesz na kolejnych lekcjach.

Ekonomia stosowana 1 Czynniki produkcji XXI w. – informacja Rozwój gospodarczy charakteryzuje się ciągłą ewolucją struktury produkcji. Kraje słabo rozwinięte zajmują się głównie rolnictwem – dominuje więc tam czynnik produkcji: ziemia. Następnie przechodzą przez fazę uprzemysłowienia – rośnie znaczenie kapitału. Produkcja przemysłowa jest w końcu wypierana przez usługi – stanowią one istotny komponent PKB w najwyżej rozwiniętych gospodarkach świata, to zaś oznacza wzrost znaczenia pracy. Jest coś specyficznego w handlu usługami. Bardzo często wymaga on śladowych ilości fizycznych czynników produkcji: ziemi i kapitału. Wiele współczesnych przedsiębiorstw, nawet jeśli generuje milionowe przychody, często mieści się w jednym małym biurze lub wręcz w sypialni założyciela. Wiele firm prowadzi działalność tylko i wyłącznie w internecie. Oprócz nakładów pracy oraz przedsiębiorczości, w wirtualnej gospodarce najważniejszy jest piąty czynnik produkcji: informacja. Prosty przykład może to zilustrować. Czy zastanawialiście się kiedyś, dlaczego portal tak rozbudowany jak Facebook świadczy Wam swoje usługi za darmo? Otóż tak naprawdę to nie Wy jesteście klientami Facebooka. Wy – a raczej informacje o Waszym wieku, miejscu zamieszkania czy zainteresowaniach – stanowicie jego kluczowy czynnik produkcji! Tę informację łączy Facebook z pracą swoich programistów, czyli kapitałem ludzkim, aby dostarczyć gotową usługę – możliwość prowadzenia kampanii reklamowej dla bardzo wąsko sprecyzowanej grupy odbiorców.

Ekonomia stosowana 1 Czynniki produkcji Wynagrodzenia czynników produkcji, USA, 2000 r. Wynagrodzenia pracowników najemnych (praca) 71,6% Wynagrodzenia przedsiębiorców (przedsiębiorczość) 9,0% Zyski przedsiębiorstw (kapitał) 11,0% Dochody odsetkowe (kapitał) 6,7% Dochody z dzierżawy (ziemia) 1,8% Na slajdzie zamieszczono szacunkowy udział poszczególnych czynników produkcji w tworzeniu dochodu narodowego w USA. Jest to oparte na założeniu, że wynagrodzenia prawidłowo odzwierciedlają znacznie poszczególnych czynników produkcji. Firmy podzielone są na: jednoosobowe – tam wynagrodzeniem jest dochód firmy i jest on przypisywany przedsiębiorczości, oraz na spółki, których dochód jest przypisywany kapitałowi. Taki podział jest bardzo, ale to bardzo umowny! Warto jednak zwrócić uwagę, że nawet w bastionie kapitalizmu, gros dochodu narodowego tworzy praca.