WŁAŚCIWOŚCI STRUKTURALNE HALOIZYTU Małgorzata Skibińska Zakład Krystalografii, Wydział Chemii, Uniwersytet Marii Curie- Skłodowskiej Pl. Marii Curie-Skłodowskiej 2, 20-031 Lublin Haloizyt jest to dwuwarstwowy minerał z grupy glinokrzemianów, Al2Si2O5(OH)4*nH2O. Wydobywany ze złóż naturalnych w Chinach, Nowej Zelandii, Ameryce, Brazylii i Francji. Polskie złoża tego minerału, Dunino należą do jednych z największych na świecie. Haloizyt ma bardzo podobną strukturę do kaolinitu. Zbudowany jest z tetraedrycznej warstwy tlenku krzemu i oktaedrycznej warstwy uwodnionego tlenku glinu. Wyróżniono dwa rodzaje minerału: zdehydratyzowany haloizyt (7Å) oraz uwodniony (10Å). Przejście jednej formy w drugą może mieć miejsce już w temperaturze pokojowej. Cechuje go wysoka porowatość, powierzchnia właściwa, jonowymienność, zdolność sorpcyjna oraz odporność chemiczna. W przestrzeni haloizytu mogą występować dwa rodzaje wody: „hole water”- umiejscowiona w pustkach pierścieni ditrygonalnych, prawdopodobnie tworzy wiązania wodorowe z tlenami warstwy tetraedrycznej, „associated water”- mobilna warstwa, słabo związana z minerałem. Haloizyt (10 Å) zawiera oba rodzaje wody w swej strukturze, natomiast haloizyt (7Å) tylko typ „associated”. Rys. 1. Struktura monowarstwy haloizytu (czerowny-O, zółty- Si, biały-H, szary- Al) widok z góry, widok z boku, widok szczegółowy z góry. Rys. 2. Adsorpcja jonów na powierzchni haloizytu. Rys. 4. Obrazy TEM haloizytu. Literatura: A. Durate, M. Louremzo, T. Heine, L. Guimaraes, Clay Mineral Nanotubes: Stability, Structure and Properties, Stechimetry and Minerals Science, 2012. 2. E. Joussein, S. Petit, J., Churchman, B. Theng, D. Righi, B. Delvaux, Halloysite clay minerals- a review, Clay Minerals, 40, 2005, 383-426. J. Matusik, Minerały z grupy kaoliniu jako prekursory nanorurek mineralnych, Kraków, 2010. Rys. 4. Dyfraktogram haloizytu ze złoża Dunino.