Autor: Paweł Sandulski Formy Wypowiedzi Autor: Paweł Sandulski

ZAPROSZENIE Zaproszenie – to karta (najczęściej ozdobna) z tekstem zawierającym prośbę o przybycie na uroczystość prywatną lub oficjalną. Metoda pięciu palców: Kto zaprasza? Kogo zapraszamy? Z jakiej okazji? Kiedy? Gdzie?

Najważniejsze cechy zaproszenia podanie pięciu ważnych informacji; zwroty grzecznościowe, skierowane do adresata, zapisane wielką literą; formy językowe dostosowane odpowiednio do stopnia zażyłości z adresatem, estetyka i właściwy układ graficzny.

KARTKA POCZTOWA Kartka pocztowa – celem pocztówki jest przesłanie pozdrowień lub okolicznościowych życzeń.

Najważniejsze cechy kartki pocztowej: czytelny zapis adresu, podanie nazwy miejscowości, z której wysyłana jest kartkę oraz data, bezpośredni zwrot do adresata, zapisany w wołaczu, ciekawy i dostosowany do adresata tekst formuły pożegnalne, zwroty grzecznościowe zapisane wielką literą. podpis

OGŁOSZENIE Ogłoszenie to krótka wiadomość o czymś, np.: kupnie, sprzedaży, poszukiwaniu pracy. Może mieć charakter prasowy, radiowy, telewizyjny lub internetowy.

Najważniejsze cechy ogłoszenia: podanie daty i miejsca wydarzenia, informacja o tym, co się stało, cechy charakterystyczne przedmiotu, informacja o sposobie nawiązania kontaktu z nadawcą ogłoszenia; zwięzłość wypowiedzi; precyzja i spójność; selekcja informacji (dostosowana do celu)

PRZEPIS Przepis to pisemne określenie sposobu wykonania czegoś, najczęściej potrawy.

Najważniejsze cechy przepisu: nazwa potrawy; składniki i ich ilość; sposób przyrządzenia: konsekwencja w stosowaniu drugiej osoby liczby pojedynczej trybu rozkazującego lub bezokolicznika; formuła zakończenia; właściwy układ graficzny.

OPIS Opis to forma wypowiedzi, której celem jest przedstawienie szczegółów wyglądu czegoś bądź kogoś, przebiegu określonego wydarzenia, działania. Ze względu na przedmiot opisu wyróżniamy: opis miejsca, przedmiotu, postaci, zjawisk przyrody, krajobrazu, przeżyć wewnętrznych.

Najważniejsze cechy opisu: wstęp – przedstawienie przedmiotu, miejsca, postaci, zjawiska przyrody; zachowanie jedności czasu, „malowanie słowami”( przymiotniki, porównania) rozwinięcie – opis wyglądu ( wielkość, kształt, kolor, zapach, cechy szczególne) zasada „od ogółu do szczegółu”; zakończenie - ocena

PLAN WYDARZEŃ Plan wydarzeń to zapisany w punktach przebieg najważniejszych wydarzeń przedstawionych w utworze. Jego celem jest ułatwienie zapamiętania treści przeczytanego tekstu lub usprawnienie pisania wypracowania. Wyróżniamy dwa rodzaje planów: - ramowy i szczegółowy.

Najważniejsze cechy planu wydarzeń plan ramowy – najważniejsze wydarzenia zapisane w punktach; plan szczegółowy- kluczowe wydarzenia rozbite na zdarzenia szczegółowe, zapisany w punktach z podpunktami; konsekwencja w stosowaniu zdań lub równoważników zdań; niezmienność zapisu punktów ( literowa lub cyfrowa) porządek chronologiczny w przedstawieniu wydarzeń

OPOWIADANIE Opowiadanie to forma wypowiedzi literackiej ukazująca określony świat przedstawiony, złożony z czasu i miejsca akcji, bohaterów oraz wydarzeń powiązanych ze sobą w porządku chronologicznym i przyczynowo-skutkowym.

Najważniejsze cechy opowiadania: tytuł i oryginalność; stosowanie akapitów; wstęp – wprowadzenie w wydarzenia, opis czasu i miejsca akcji, bohaterów. rozwinięcie – opisanie przebiegu wydarzeń; zakończenie – rozwiązanie akcji. zachowanie jedności czasu gramatycznego; zachowanie konsekwencji w prowadzeniu narracji.

INSTRUKCJA Instrukcja to zbiór zasad opisujących kolejne etapy postępowania w jakiejś dziedzinie życia; wskazówka, pouczenie. Jej celem jest objaśnienie, jak należy zachować się w określonych sytuacjach.

Najważniejsze cechy instrukcji: tytuł; zapis w punktach; konsekwencja w stosowaniu czasowników: 2os.lp. trybu rozkazującego lub bezokoliczników; skrótowość; precyzja wypowiedzi; zachowanie logicznej kolejności opisywanych czynności.

SPRAWOZDANIE Sprawozdanie to wierne przedstawienie przebiegu zdarzeń, napisane przez ich uczestnika lub świadka; relacja z wydarzenia przypominająca reportaż.

Najważniejsze cechy sprawozdania tytuł - odniesienie do wydarzenia; wstęp – kto? co? gdzie? kiedy? w jakim celu? rozwinięcie – przedstawienie chronologicznie uporządkowanych najważniejszych wydarzeń; zakończenie – ocena wydarzenia; zachowanie spójności rzeczowość – elementy stylu urzędowego; akapity.

LIST List to wypowiedź pisemna skierowana do osoby lub instytucji. Jego celem jest nawiązanie z kimś kontaktu, aby np.: poinformować o czymś, nakłonić do czegoś, przedstawić własną opinię na określony temat, przekazać swoje emocje. Listy dzielimy na prywatne i oficjalne.

Najważniejsze cechy listu miejscowość, data w prawym górnym rogu; nagłówek-zwrot do adresata pisany wielką literą w wołaczu; wstęp – nawiązanie do ostatniego kontaktu, wspólnych spraw, przedstawienie powodu pisania listu; rozwinięcie – zasadnicza treść listu; zakończenie – zamknięcie tematu, formuły grzecznościowe; podpis akapity; styl i treść dostosowane do adresata.

STRESZCZENIE Streszczenie to skrótowe ujęcie treści danego tekstu. Jego celem jest przekazanie najistotniejszych informacji o większym utworze.

Najważniejsze cechy streszczenia: przygotowanie – ramowy plan wydarzeń; lojalność wobec streszczanego tekstu; Skrótowość – przewaga zdań pojedynczych; rzeczowość; tekst uporządkowany logicznie i stylistycznie; akapity; brak opisów, dialogów, komentarzy, metafor, porównań itp.

DIALOG Dialog to forma wypowiedzi w postaci rozmowy dwu lub więcej osób; może stanowić odrębny tekst literacki( komiks, dramat) lub być częścią innej wypowiedzi.

Najważniejsze cechy dialogu: wypowiedź każdego z bohaterów zapisana od myślnika i w nowej linii; komentarze narracyjne; zdania wprowadzające dialog; naturalność rozmowy; spójność i porządek logiczny tekstu.

Notatka to krótki tekst o charakterze informacyjnym; uwaga, zapisek. Jej celem jest ułatwienie zapamiętania najważniejszych informacji odnoszących się do tekstu, zdarzenia, wypowiedzi.

Najważniejsze cechy notatki: zwięzłość; przejrzystość; rzeczowość; trafność wyboru formy.

CHARAKTERYSTYKA Charakterystyka to forma wypowiedzi, która łączy w sobie opis cech zewnętrznych i wewnętrznych postaci. Jej celem jest przedstawienie całościowego portretu człowieka – jego wyglądu, zachowania i osobowości. Charakteryzować możemy np.: bohatera literackiego, filmowego, członka rodziny lub samego siebie ( autocharakterystyka)

Najważniejsze cechy charakterystyki: wstęp – przedstawienie postaci, a w odniesieniu do bohatera literackiego uzupełnione nazwiskiem autora i tytułem książki, informacją o roli postaci w utworze; rozwinięcie – prezentacja cech zewnętrznych i wewnętrznych bohatera poparta właściwymi przykładami, opinie innych o postaci; zakończenie – własna ocena bohatera; zachowanie spójności kompozycyjnej; wprowadzanie cytatów; stosowanie akapitów.

AUTOR TEKSTU: mgr Aneta Milz

Dziękujemy Za Uwagę!