Organizowanie wolontariatu w szkole po reformie systemu oświaty, zapisy statutowe.

Podstawa prawna: Reforma systemu oświaty wprowadza istotne zmiany dotyczące organizowania wolontariatu w szkołach. Dotychczas przepisy Ustawy o systemie oświaty w niewielkim stopniu odnosiły się do zasad organizowania wolontariatu w szkołach. Zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 9 jednym z zadań spoczywających na dyrektorze szkoły jest: stwarzanie warunków do działania w szkole wolontariuszy, stowarzyszeń i innych organizacji, w szczególności organizacji harcerskich, których celem statutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły.

Przepis art. 64 ust. 3 wskazywał, że wybrane rodzaje zajęć (rewalidacyjne, prowadzone w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia uczniów) mogą być prowadzone z udziałem wolontariuszy. Bardziej szczegółowe zapisy dotyczące wolontariatu znajdowały się niekiedy w statutach szkół, chociaż Rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół nie stawiało takiego wymogu. 

Nowe przepisy Ustawy Prawo oświatowe poświęcają Nowe przepisy Ustawy Prawo oświatowe poświęcają wolontariatowi nieco więcej miejsca.  Art. 1 Prawa oświatowego, określający zadania systemu oświaty, zawiera odniesienie do wolontariatu. Punkt 12 wskazuje, że: jednym z zadań systemu oświaty jest kształtowanie u uczniów postaw prospołecznych, w tym poprzez możliwość udziału w działaniach z zakresu wolontariatu, sprzyjających aktywnemu uczestnictwu uczniów w życiu społecznym. Przepis ten jest swego rodzaju drogowskazem dla szkół, wskazuje że: umożliwianie uczniom działalności wolontariackiej, odgrywa istotną rolę w działalności wychowawczej szkoły.

Kluczowy w tej kwestii jest zapis: Art. 68 ust Kluczowy w tej kwestii jest zapis: Art. 68 ust. 1 pkt 9 Prawa oświatowego określający zadania dyrektora szkoły ( powtórzono zapis z art. 39 ust. 1 pkt 9 Ustawy o systemie oświaty). W myśl tego art. zadaniem dyrektora jest m.in.: stwarzanie warunków do działania w szkole wolontariuszy, stowarzyszeń i innych organizacji, w szczególności organizacji harcerskich, których celem statutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej i innowacyjnej szkoły. Warto zauważyć, że wolontariusze będą mogli współdziałać także w rozszerzaniu i wzbogacaniu działalności innowacyjnej szkoły, o czym nie ma mowy w art. 39 ust. 1 pkt 9 Ustawy o systemie oświaty.

Samorząd uczniowski w nowych regulacjach otrzymuje większe kompetencje do współorganizowania działań wolontariackich W art. 85 ust. 6 zawarto upoważnienie dla samorządu uczniowskiego do podejmowania, w porozumieniu z dyrektorem szkoły, działań z zakresu wolontariatu. W tym celu samorząd może ze swojego składu wyłonić radę wolontariatu (art. 85 ust. 6 Prawa oświatowego). Rada wolontariatu może pełnić funkcję społecznego organu szkoły, który wybiera, opiniuje oferty działań, diagnozuje potrzeby społeczne w środowisku szkolnym lub otoczeniu szkoły.

Istnieje zatem konieczność obowiązkowego określenia w statucie szkoły: sposobu organizacji i realizacji działań w zakresie wolontariatu (art. 98 ust. 1 pkt 21 Prawa oświatowego). Przepisy przejściowe dotyczące konieczności dostosowania dotychczasowych statutów szkół zostały zawarte w art. 322 Ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe.

Dokonując tej analizy, można zauważyć, że przepisy prawa oświatowego nie tylko dopuszczają zawieranie współpracy między placówkami oświatowymi a wolontariuszami, ale wręcz do niej zachęcają. Dostrzega się dwa kierunki jakimi powinien się kierować Dyrektor szkoły: Zgodnie z art. 68 ust. 1 pkt 9 Ustawy Prawo oświatowe do zadań dyrektora należy m.in. stwarzanie w szkole lub placówce takich warunków dla wolontariuszy, aby współpraca prowadziła do poszerzania i wzbogacania form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły lub placówki. Może nawiązać współpracę z wolontariuszem w celu urozmaicenia oferty opiekuńczej, wychowawczej i dydaktycznej szkoły lub placówki. Musi stwarzać uczniom możliwość rozpoczęcia w szkole działalności wolontariackiej.

Z kolei według art. 109 ust. 5 Prawa oświatowego wybrane podstawowe formy działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły mogą być prowadzone z udziałem wolontariuszy. Mowa tu o zajęciach:   *rozwijających zainteresowania i uzdolnienia, *dydaktyczno-wyrównawczych, *specjalistycznych, organizowanych dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej, *rewalidacyjnych dla uczniów z niepełnosprawnością.

Mimo niezaprzeczalnych zalet tych rozwiązań dyrektor szkoły może mieć ból głowy i obawy przed rozpoczęciem takiej współpracy. Obawy te dotyczą głównie regulacji prawnych czy konieczności wprowadzenia wolontariusza w środowisko szkolne. Należy w tym miejscu przywołać zapisy prawa określające podstawowe zasady funkcjonowania wolontariatu. Znajdujemy je w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Artykuł 1 ust. 2 Ustawy reguluje warunki wykonywania świadczeń przez wolontariuszy oraz korzystania z nich. Ustawa zawiera ponadto definicję wolontariusza w art. 2 pkt 3 Ustawy.

wolontariuszem jest osoba fizyczna, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w Ustawie. Przez osobę fizyczną należy rozumieć każdego człowieka, niezależnie od wieku, obywatelstwa i zdolności do czynności prawnych. Wolontariuszem może zostać także osoba niepełnoletnia – za zgodą rodziców/opiekunów prawnych – niepełnosprawna czy będąca obcokrajowcem. Wolontariuszem nie może zostać osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej – mogą one jednak prowadzić działalność pożytku publicznego, korzystając z pomocy wolontariuszy. wolontariat może być wykonywany tylko ochotniczo i dobrowolnie. wolontariusz powinien pełnić obowiązki określone w przepisach prawa, w tym zwłaszcza w ww. Ustawie.

Zmiany, które trzeba wprowadzić do statutu § Zmiany, które trzeba wprowadzić do statutu   § ... Organizacja i realizacja działań w zakresie wolontariatu.

1.Szkoła zapewnia kształtowanie u uczniów postaw prospołecznych, umożliwiając uczniom udział w działaniach z zakresu wolontariatu, 2. Wolontariat szkolny sprzyja aktywnemu uczestnictwu uczniów w życiu społecznym. 3. Szkoła może podjąć współpracę w zakresie wolontariatu z organizacjami pozarządowymi, fundacjami, których celem jest kształtowanie świadomości obywatelskiej,  postaw demokratycznych wśród młodzieży, upowszechnianie wiedzy historycznej, pielęgnowanie pamięci o ważnych wydarzeniach z historii Polski, ochronie dóbr kultury i dziedzictwa narodowego, pomocy słabszym i wykluczonym. 4. Podjęta współpraca może dotyczyć organizacji zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia, dydaktyczno-wyrównawczych, specjalistycznych, organizowanych dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej, rewalidacyjnych dla uczniów z niepełnosprawnością.

4.Dyrektor szkoły podejmuje współpracę w drodze porozumienia w uzgodnieniu z Rada Rodziców i SU. 5. Podejmowanie działań w zakresie wolontariatu uczniowskiego, ich organizację i realizację w szkole, prowadzi Samorząd Uczniowski w porozumieniu z dyrektorem szkoły. 6. Samorząd Uczniowski ze swojego składu wyłania Radę Wolontariatu oraz ustala strukturę Rady Wolontariatu i jej kompetencje w regulaminie. 7. Rada Wolontariatu pełni funkcję społecznego organu szkoły, który wybiera, opiniuje oferty działań, diagnozuje potrzeby społeczne w środowisku szkolnym i społeczności lokalnej. 8. Każdy uczeń szkoły może zostać wolontariuszem po uzyskaniu pisemnej zgody rodziców (opiekunów prawnych).

9. Wolontariusz to osoba, która ochotniczo i bez wynagrodzenia podejmuje działania w obszarze pomocy koleżeńskiej, społecznej, życia kulturalnego i środowiska naturalnego. 10. Wolontariusze mogą podejmować działania w zakresie wolontariatu w wymiarze, który nie utrudni im nauki i wywiązywania się z innych obowiązków. 11. Wolontariusze podlegają zrzeszeniu w szkolnym klubie wolontariusza, nad którym opiekę sprawuje nauczyciel szkoły. 12. Szczegółowe zasady działania Szkolnego Klubu Wolontariusza określa regulamin Klubu, opracowany przez nauczyciela będącego opiekunem Szkolnego Klubu Wolontariusza w uzgodnieniu z dyrektorem oraz Radą Wolontariatu i Radą Rodziców.