Podstawowe informacje Zebrała i opracowała: Beata Mytyś Autyzm Podstawowe informacje Zebrała i opracowała: Beata Mytyś

Autyzm- problem społeczny w Polsce jest około 30 tys. osób z autyzmem, w tym 20 tys. dzieci i 10 tys. dorosłych, w regionie zielonogórskim mówi się nawet o liczbie tysiąca osób z autyzmem, raz na 160 osób zdarza się autyzm, autyzm występuje 4 razy częściej u chłopców iż u dziewcząt.

Autyzm- co to takiego Słowo autyzm(z gr. autos - sam) wprowadził do psychiatrii Eugeniusz Bleuler, aby określić jeden z centralnych objawów schizofrenii. Autyzm Bleulera oznaczał rozluźnieni się dyscyplin myślenia logicznego w połączeniu z zamknięciem się w sobie. Autyzm wczesnodziecięcy został opisany po raz pierwszy w 1943 r. przez psychiatrę pochodzenia austriackiego Leo Kannera.

Leo Kanner podał następujące kryteria diagnozy autyzmu wczesnodziecięcego: brak kontaktu afektywnego(uczuciowego) z innymi osobami, wycofanie się z kontaktów społecznych lub niezdolność do ich tworzenia, obsesyjna potrzeba zachowania stałości(identyczność otoczenia), fascynacja przedmiotami(obiektami), mutyzm lub taki rodzaj języka, który nie służy do komunikacji interpersonalnej, zachowanie inteligentne, które wskazuje na potencjalne możliwości intelektualne dziecka.

Autyzm jest- wieloprzyczynowym, złożonym zaburzeniem rozwoju z trzech sferach: Interakcji społecznych: zaburzenia kontaktu wzrokowego, wyrazu twarzy, postawy ciała i gestów. Zaburzony rozwój związków rówieśniczych (zainteresowań emocji i czynności), odmienność reagowania na emocje innych osób, brak potrzeby dzielenia się z innymi osobami radością, zainteresowaniami lub osiągnięciami.

2. Komunikacji: opóźnienie lub brak rozwoju języka mówionego, brak inicjatywy i wytrwałości w podejmowaniu konwersacji, stereotypowe i powtarzające się wykorzystywanie słów i wyrażeń, brak zabawy w udawanie(na niby) lub zabaw naśladujących role społeczne.

Zachowania i myślenia- powtarzające się stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i aktywności- pochłonięcie jednym lub kilkoma stereotypowymi zachowaniami lub zainteresowaniami nieprawidłowymi - z powodu swej intensywności i myślenia(np. zainteresowanie), przywiązanie do specyficznych niefunkcjonalnych czynności rutynowych, powtarzające się manieryzmy ruchowe, koncentracja na niefunkcjonalnych cząstkach właściwościach przedmiotów zabawy.

Czym autyzm nie jest nie jest skutkiem złych relacji z najbliższymi, nie jest psychozą, nie jest upośledzeniem umysłowym,(ale może do niego prowadzić), nie jest zaburzeniem przywiązania.

Integracja sensoryczna - proces, w którym mózg człowieka otrzymując informacje ze zmysłów dokonuje rozpoznania, segregacji i interpretacji, a także integruje je ze sobą i poprzednimi doświadczeniami, i na jej podstawie tworzy odpowiednią reakcję. Zaburzenia sensoryczne- czyli zaburzenia odbioru i integracji bodźców sensorycznych(zmysłowych) w mózgu.

W obrębie zmysłów: wzrok, słuch, powonienie, smak i czucia, równowagi mogą nastąpić zakłócenia na jeden z trzech sposobów: Nadwrażliwość: kanały sensoryczne się zbyt „otwarte” dlatego do mózgu przedostaje się zbyt duża ilość bodźców by mógł on się z nimi uporać. Zbyt mała wrażliwość- kanały sensoryczne są zablokowane. Do mózgu dociera zbyt mało bodźców. Biały szum – jest to wytworzenie przez zaburzone kanały sensoryczne własnych bodźców, co powoduje zakłócenia przekazu płynącego ze świata zewnętrznego lub nawet w skrajnych przypadkach przekaz ten jest niedopuszczony do mózgu przez szumy powstające w układzie.

Najczęściej, w przypadku osób z autyzmem, mamy do czynienia z zaburzeniem odbioru świata przez zmysły. Osoby te inaczej odbierają światło, obrazy i dźwięki, inaczej odczuwają dotyk, zapach, smak czy ból. Często mają trudności z precyzyjnym rozumieniem kierowanych do nich wypowiedzi. Inny sposób odbioru świata powoduje, że osoby z autyzmem tworzą swój wewnętrzny obraz świata, często odmienny od naszego.

Przykłady zaburzeń rejestracji bodźców wzrokowych- ignorowanie otoczenia, unikanie patrzenia w oczy, brak zainteresowania zabawkami ale np. plamką na podłodze. W przypadku zaburzenia rejestracji bodźców słuchowych- brak reakcji na to co do dziecka się mówi, ignorowanie nawet bardzo głośnego dźwięku.

Dysfunkcja w modulacji bodźców sensorycznych dotyczy głównie impulsów przedsionkowych i dotykowych. Zaburzenia modulacji bodźców przedsionkowych przejawiają się niepewnością grawitacji i nietolerancją ruchu. Obronność dotykowa jest to przejaw zaburzeń modulacji impulsów dotykowych. Przejawia się nadwrażliwością na dotyk szczególnie innych ludzi, ale również pewnych materiałów i przedmiotów o określonej strukturze. Czasem unikając dotyku stopami dzieci chodzą na palcach. Unikając pokarmów o kleistej lub ziarnistej strukturze. Mając problem z rejestracją bodźców bólowych, oczekują silnych wrażeń dotykowych stąd uderzają siebie, lub innych np. uderzają głową w ścianę.

Mają także trudności z klasycznym w naszym rozumieniu budowaniem więzi i okazywaniem emocji w relacjach z innymi ludźmi. Świat osób z autyzmem jest inny od „naszego świata", a kłopoty z komunikacją sprawiają, że osoby z autyzmem borykają się z doświadczeniem psychicznego osamotnienia

Stopień autyzmu może być bardzo różny: od ciężkiego do łagodnego Stopień autyzmu może być bardzo różny: od ciężkiego do łagodnego. Jego skutki są jednak zawsze poważne. Istnieje grupa osób, u których głębokiemu autyzmowi towarzyszą poważne trudności w uczeniu się. Drugą grupę stanowią osoby, u których autyzm umiarkowanego stopnia występuje wraz z przeciętną lub wysoką inteligencją. Niektóre osoby mówią, ale nie rozumieją w pełni znaczenia wypowiadanych słów i mają trudności w prowadzeniu rozmowy. Taką szansę daje im pomoc specjalistów. Część z nich w ogóle nie posługuje się mową. Wtedy ze światem zewnętrznym porozumiewają się zazwyczaj za pomocą pisma. Z relacji osób z autyzmem wynika jednak, że bardzo chcą żyć tak, jak inni ludzie, chcą włączać się w życie społeczne. Doświadczenia pokazują, że właśnie praca jest dla dorosłych osób z autyzmem najlepszą formą terapii i źródłem satysfakcji.

ORGANIZACJA ŚRODOWISKA PRACY Z OSOBĄ Z AUTYZMEM Psycholog Andrzej Wolski wymienia 5 elementów wchodzących w skład strukturalizacji i organizacji środowiska : strukturalizacja przestrzeni: sale lub sala powinny być zawsze takie same, dziecko ma własny stolik, krzesło, półkę, stałe miejsce posiłków, stały charakter zajęć i organizacji czasu: wskazanie jest umieszczenie dużego formatu zdjęcia twarzy dziecka przy stanowisku pracy oraz za pomocą obrazków lub piktogramów zaznaczone kolejne zajęcia lub czynności, z dzieckiem pracują te same osoby: początkowo 1 potem 2, język, którym się posługujemy: jasny, wypowiedzi krótkie, ton jednoznaczny, przedmioty, którymi się posługujemy: jednoznaczność przedmiotów i ich przeznaczenia: np. talerz służy do jedzenia to nie może służyć do zabawy.

ETAPY TERAPII I EDUKACJI OSÓB Z AUTYZMEM pobudzenie zmysłów(obniżenie autoagresji), integracja sensoryczno – motoryczna- pobudzenie pojedynczych zmysłów do prawidłowego funkcjonowania, rozwinięcie świadomości własnego ciała- zajęcia ruchowe, wypracowanie gotowości do nauki, nauczenie koncentrowania wzroku na wykonywanej czynności i naśladownictwo (dziecko powinno patrzeć na nas wysłuchiwać polecenia), edukacja elementarna- rozwijanie umiejętności w dziedzinie socjalizacji, samodzielności i samoobsługi, małej motoryki, funkcji poznawczych, komunikowania się.

PROPOZYCJE, JAK POMÓC OSOBOM AUTYSTYCZNYM: Pomóż osobie autystycznej zrozumieć, co mówisz. Mów poglądowo, pokazuj co masz na myśli: najpierw upewnij się, że osoba do której mówisz, jest zwrócona w twoim kierunku; używaj języka odpowiedniego do sytuacji i wieku; korzystaj z demonstracji, aby pomóc w wykonaniu wymaganej czynności, Osoby autystyczne mogą w różny sposób próbować przekazać ci informacje: mogą szarpać cię w kierunku, skąd czegoś chcą; stanąć obok czegoś, co chciałyby otrzymać, utkwić wzrok w przedmiocie swoich pragnień; kiedy chcą czegoś lub mają ochotę coś robić, mogą powtarzać twoje pytanie: Czy chcesz ciastko? Czy chcesz ciastko? Przekazuj osobie autystycznej informacje o tym, co ma zrobić. Nie trać czasu na mówienie dziecku, czego nie może. Jasne wskazanie, co mogłyby zrobić, może być dla niej bardziej pomocnicze. Mów jej kiedy zrobi dobrze. Kiedy osoba autystyczna grzecznie się bawi, spokojnie czeka, to niech się dowie, kiedy skończy, że zachowywała się dobrze.

5. Dowiedź się, co jest dla osoby autystycznej nagrodą 5. Dowiedź się, co jest dla osoby autystycznej nagrodą. Powinieneś w właściwie dobierać nagrody, gdy chcesz mu okazać, że zrobił dobrze. 6. Uprzedzaj osobę autystyczną, kiedy ma nastąpić jakaś zmiana. Pozwoli jej to przekierować swoją aktywność. 7. Pamiętaj, że reakcje osoby autystycznej mogą być nieodpowiednie do niebezpiecznej sytuacji. 8. Osoba autystyczne może być niezdolna do porozumiewania się za pomocą mowy, obrazów, czy znaków migowych dlatego też może używać swojego zachowania, aby przekazać informację:

może rzucać grą lub zabawką, jeśli ta jest dla niej zbyt łatwa lub trudna, odepchnąć coś, czego nie chce, gdy nie potrafi powiedzieć w tej chwili „nie”, może okazać agresją, jeśli potrzebuje przerwy, może być przestraszone lub zdenerwowane jeśli znajdzie się w zatłoczonym, hałaśliwym miejscu, dziecko autystyczne czuje to samo co Ty, tylko czasem nie potrafi tego wyrazić.

Teksty prezentacji pochodzą z: Bibliografia Teksty prezentacji pochodzą z: Biuletynu Autyzm w Polsce pod redakcją Agnieszki Rymszy i Andrzeja Czajkowskiego, wydawanego przez Fundacje SYNAPSIS. Informacji uzyskanych w Stowarzyszeniu „Dalej Razem”. Książki: „Dzieci z zaburzeniami integracji sensoryczne” P.G. Emmons, L.McKendry Anderson oraz materiałów uzyskanych na szkoleniu podstawowym z zakresu: Integracji sensorycznej, Autyzmu.