Realizacja podstawy programowej w klasach IV –VI szkoły podstawowej poprzez różne formy aktywności,cz.2 Małgorzata Tubielewicz

Program działania każdego nauczyciela powinien objąć następujące obszary: Kształtowanie umiejętności pracy w zespole Wraz z rozwojem dziecka coraz większą rolę pełni w jego życiu grupa rówieśnicza. Szczególną uwagę należy więc zwrócić na kształtowanie umiejętności interpersonalnych.Wiele zajęć powinno być związanych z poznaniem reguł współżycia społecznego, budowania zdrowych relacji z innymi. Należy stwarzać sytuacje, w których dzieci uczą się rozumienia ludzi, szanowania ich odmienności nie tylko fizycznej, ale i psychicznej. Ukazywać dzieciom, jak wiele mogą zrobić dla innych.

Rozwijanie poczucia własnej wartości W płaszczyźnie emocjonalnej postawa wobec siebie może wyrażać się w samoakceptacji lub samoodtrąceniu. Samoocena może być adekwatna, zaniżona lub zawyżona. Ćwiczenia, zabawy, praca w grupie powinna ułatwiać im dostrzeganie swoich mocnych i słabych stron. Wzmacniać wiarę we własne siły, utrwalać nawyki szukania w ludziach tego, co dobre i wartościowe. Kształtować zdrowe poczucie własnej wartości. 3

Umiejętność porozumiewania się z innymi Trudności w kontaktach z rówieśnikami, w wyrażaniu własnych poglądów, zainteresowań i wartości, a także uczucie skrępowania w różnych sytuacjach społecznych może doprowadzić z czasem młodego człowieka do podejmowania zachowań aspołecznych. W atmosferze akceptacji, zrozumienia i zaufania należy starać się ćwiczyć i rozwijać umiejętności porozumiewania się z innymi. 4

Sposoby radzenia sobie ze stresem Przyczyny, od których zależy zakres i sposób reagowania na stres, przeważnie tkwią w nas samych. Wiążą się one z cechami osobowościowymi: sposobem myślenia, typem wyobraźni, systemem wartości, obrazem siebie, uczuciowością,temperamentem oraz postawami wobec innych. Ćwiczenia przeprowadzane z dziećmi winny koncentrować się na nauce technik relaksacyjnych,treningach zastępowania złości i pozytywnego myślenia. 5

Kształtowanie inteligencji emocjonalnej Organizując zajęcia powinniśmy uczyć dzieci rozpoznawania oraz wyrażania uczuć tak, aby nie ranić innych, rozumienia i akceptacji własnych i cudzych stanów emocjonalnych. Uświadamiać im, że sukces życiowy w znacznej mierze zależy od samoświadomości, to znaczy od umiejętności kontrolowania własnych emocji oraz od zdolności empatii. 6

Dobremu uczeniu się najlepiej służy klasa oparta na wzajemnej współpracy. Uczniowie muszą się włączyć aktywnie w zdobywanie wiedzy i starać przyswajać ją w sposób najbardziej sprzyjający uczeniu się. Praca w małych grupach, stwarza najlepsze warunki do lepszego rozumienia omawianego problemu. 7

Kierowanie pracą w grupie Uczniowie uczą się efektywnie w małych grupach, gdy są świadomi, celu swojej pracy, a struktura grupy jest dostosowana do zadania, które mają do wykonania. Uczniowie muszą się przygotować do dyskusji w małej grupie. Lidera wybiera grupa, a nie nauczyciel. Od każdego członka grupy wymaga się sporządzania notatek. Uczniowie muszą zrozumieć procesy zachodzące w grupie. Uczniowie powinni mieć do wykonania jasno sprecyzowane i odpowiednie zadania. Uczniowie muszą mieć swobodę pracy indywidualnej. 8

Zasady pracy w grupie Najefektywniej pracuje się w zespole 4 – 5 osobowym Wybierzcie spośród siebie lidera, sekretarza oraz sprawozdawcę. Pamiętajcie,że lider kieruje pracą grupy, lecz nie narzuca swoich poglądów. Dba, by wszyscy pracowali, by każdy miał w przydzielone zadania. Pilnuje, by grupa pracowała nad zadaniem, nie tracąc czasu na sprawy uboczne. Sekretarz notuje ciekawe pomysły zgłaszane podczas rozwiązywania problemu. Notuje to,co grupa ustaliła. Sprawozdawca publicznie prezentuje efekty pracy grupy. Każdy członek grupy stara się stara się pracować intensywnie. Osiągnięcie jak najlepszego wyniku zależy od pracy wszystkich członków grupy. 9

ĆWICZENIE – PRACA W MAŁYCH GRUPACH 1. Uczniowie wysłuchali wiersza E. Sidorowicz- Adamskiej,,Trzy kolory ze zwróceniem szczególnej uwagi na problem postawiony przez nauczyciela : Które kolory uważały się za bardzo ważne i dlaczego? 2.Po przeczytaniu wiersza przez nauczyciela uczniowie odpowiadali na postawione pytanie. Następnie wyszukiwali w wierszu fragmenty informujące o tym, jakie kolory powstają, gdy na różne sposoby łączymy kolor żółty,czerwony i niebieski. 3.Każdy uczeń miał przygotowanych 6 kubeczków, w tym 3 z wodą. Do każdego kubeczka wyciska inny kolor farby tworząc roztwory wodne w trzech kolorach. Następnie miesza roztwory według klucza z wiersza. 4.Po zakończonej zabawie uczniowie wypisywali skojarzenia do kolorów: żółty – piasek pustyni, włosy mojej mamy, 5.zielony- trawa, wiosna, pomarańczowy – gorące słońce, pomarańcze. 10

Uczniowie podzieleni na 6 zespołów według wylosowanych kolorów uzupełniali luki w zdaniach zawierających związki frazeologiczne, kolorując odpowiednio dobranymi kredkami: Patrzę na świat przez okulary. Małgosiu nie myśl o migdałach Wydaje mi się, że masz pojęcie na ten temat. Reniu,pozbądź się tych myśli. Bałagan w moim pokoju działa na mamę jak płachta na byka. Michał to ma naprawdę w głowie. Uczniowie, wyjaśnili znaczenie uzupełnionych związków frazeologicznych. W przypadku błędnie dobranego koloru, zaznaczali kolor prawidłowy. 11

Środowisko wspomagające uczenie się Klasa zorganizowana wokół jednostki, jaką jest grupa, przyczyni się do ukształtowania środowiska sprzyjającego nauce, która będzie wspomagać wysiłki uczniów. Uczniowie rozwiną wiarę we własne możliwości. Uczniowie mało aktywni w klasach bardziej formalnych zaczną w czasie lekcji zabierać głos. Uczniowie nauczą się myśleć głośno, gdyż będą posługiwać się mową w sposób odkrywczy,aby poradzić sobie z innymi informacjami lub zrozumieć nowe doświadczenia. Uczniowie będą występować z propozycjami wymagającymi przedyskutowania, co może im i grupie lepiej zrozumieć problem. Uczniowie z większą pewnością siebie będą prezentować klasie swoje odkrycia, ponieważ mają możliwość przeanalizowania i wyselekcjonowania swoich myśli. 12

Korzystne ralacje między uczniem a nauczycielem Rola nauczyciela zmienia się : osoba, która przekazuje wiedzę, staje się osobą odpowiedzialną za dokładne określenie sposobu uczenia się i pomaga uczniom w nauce. Nauczyciel może przysłuchiwać się uważnie dyskusji w małej grupie, aby kontrolować rozmowy uczniów i oceniać poziom rozumienia problemu oraz służyć pomocą, gdy jest to konieczne (często natychmiast). Nauczyciel ma czas na kontakt osobisty z uczniem. Gdy klasa pracuje w grupach, nauczyciel może zająć się pojedynczymi uczniami, co nie jest możliwe,gdy pracuje z całą klasą. 13

Uczniowie mają więcej pomysłów, gdy ze sobą współpracują w małych grupach, niż gdyby pracowali indywidualnie lub całą klasą. Uczniowie mają więcej przypadkowych i planowych okazji do posługiwania się językiem( czytanie, pisanie, słuchanie, mówienie) jako instrumentem uczenia się. Uczniowie mogą uczyć się jeden od drugiego i uczyć jeden drugiego, wyjaśniając, zadając pytania, posługując się językiem i znanymi wzorcami. Uczniowie mogą się przekonać,że gdy uczestniczą w procesie uczenia się, ich własne doświadczenia i myśli mają wartość. 14 Korzyści płynące z uczenia się w małych grupach

Charakterystyka efektywnej grupy Atmosfera w grupie jest nieformalna, przyjemna. Wiele jest dyskusji, w której wszyscy biorą udział. Dyskusja ma związek z zadaniem, która należy wykonać. Zadanie jest zrozumiałe dla całej grupy. Członkowie grupy słuchają się nawzajem. Zachęcają się do twórczego myślenia. Zdarzają się różnice poglądów. Członkowie grupy starają się je przezwyciężyć poprzez dyskusję i wzajemne zrozumienie. Decyzje podejmowane są na zasadzie consensusu, członkowie grupy są skłonni zaakceptować decyzję grupy. Wszyscy znają swoje role w grupie i popierają się wzajemnie. Liderzy grupy zmieniają się. Ważne jest to, aby wykonać zadanie, a nie kto w danym momencie kontroluje grupę. Grupa ma świadomość tego, co robi. Jest samowystarczalna (potrafi sama dać sobie radę). 15

Pomocne, przydatne praktyczne… Planując lekcje pamiętajmy o tym, że: Dla uczniów bardzo ważne jest poczucie sprawstwa, lubią mieć wpływ na to,co będzie się działo z ich udziałem; Rozwój ucznia dokonuje się również wtedy, gdy nam się przeciwstawia, podejmując próby samodzielnego działania i decydowania, Subiektywne poczucie ważności zdobywanej wiedzy jest bardzo silnym motywatorem do działania, Uczeń lubi,aby go zapytać, czy widzi w danej sytuacji rozwiązanie problemu. Uczniowska potrzeba panowania czy autonomii zostaje zaspokojona, jeśli uczeń czuje,że ma pewien wpływ na swoje środowisko dydaktyczne i na zadania,które będą realizowane. 16

Bibliografia Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, SFS Kielce 2000 Uczenie się w grupach,materiały edukacyjne Programu KREATOR, Zgierz 1997 Uczenie się w grupach, materiały edukacyjne Programu TERM, CODN Warszawa 2000 Uczenie się w małych grupach w klasie, Jo - Anne Reid, Peter Forrestal, Jonathan Cook, WSiP, Warszawa 1996 Za progiem. Jak rozwija się dziecko i co z tego wynika dla nauczyciela klasy IV, ORE, Warszawa

Dziękuję za uwagę 18