dr Marcin Wołek Katedra Rynku Transportowego Uniwersytet Gdański Wyzwania dla samorządu terytorialnego na rynku transportu kolejowego w Polsce dr Marcin Wołek Katedra Rynku Transportowego Uniwersytet Gdański RegioRail Warszawa, 17.02.2012

Struktura prezentacji Znaczenie regionalnych przewozów kolejowych na rynku transportu kolejowego; Otoczenie systemu kolejowych przewozów w regionie; Finansowanie regionalnych przewozów kolejowych w Polsce w roku 2010; Usamorządowienie: model przejściowy czy docelowy? Podsumowanie

Znaczenie regionalnych przewozów kolejowych na rynku transportu kolejowego Wartość segmentu regionalnych przewozów pasażerskich w transporcie kolejowych w Europie szacowana była na ok. 21,7 mld EUR (2006), funkcjonuje na nim ponad 200 przedsiębiorstw zróżnicowanych pod względem: wielkości; struktury własnościowej; specjalizacji rynkowej. Największy segment rynku pasażerskich przewozów kolejowych w Polsce (ok. 80% podróży transportem kolejowym) i większości krajów UE;

JST a kolej: istotna zmiana otoczenia Dysonans między krótkookresowym celem strategicznym równoważenia budżetu Państwa a aktywnością inwestycyjną JST zdeterminowaną dostępnością środków zewnętrznych; Propozycje dalszych ograniczeń po stronie finansów publicznych JST; Przyjęcie ustawy o transporcie publicznym, która skomplikowała kwestie pozyskiwania taboru, tym samym ograniczając konkurencję na rynku transportu pasażerskiego; Powyższa ustawa nie wprowadza realnych narzędzi umożliwiających integrację transportu kolejowego i komunikacji autobusowej w regionie.

Samorząd terytorialny w Polsce a transport kolejowy: w oczekiwaniu na podział PR przygotowani w największym zakresie (mazowieckie, pomorskie); przygotowujący się intensywnie (śląskie, wielkopolskie, dolnośląskie); przygotowujący się do zabezpieczenia; czekający. Czy tworzenie spółek to najbardziej racjonalne wyjście?

JST i Skarb Państwa na kolejowym rynku przewozów pasażerskich Wsparcie JST przez Fundusz Kolejowy; Wsparcie modernizacji linii kolejowych realizowanych przez PKP PLK w ramach RPO (środki na wkład własny); Dotacja dla PKP PLK S.A. Zamawiający usługę; Odbierający usługę; Płacący za usługę; Właściciel, współwłaściciel.

Czy tworzenie „własnego” przewoźnika kolejowego jest uzasadnione? Bilans szans i zagrożeń związanych z procesem angażowania się JST w prowadzenie działalności przewozowej w pasażerskim transporcie kolejowym zależy od: struktury i wielkości rynku, siły ekonomicznej i politycznej regionu, uczestnictwie innych jednostek samorządu terytorialnego o dużym potencjale ekonomiczno-demograficznym; warunkami polityczno-ekonomicznymi na jakich tworzony bądź przejmowany jest podmiot realizujący działalność przewozową; stanu infrastruktury kolejowej na potencjalnym rynku. Źródło: M. Wołek: Komunalizacja: krok w kierunku konkurencyjnego systemu transportowego w regionie. „Transport i Komunikacja 2005 nr 3, s . 30-32

Wydatki województw ogółem i wydatki województw na transport kolejowy Źródło: oprac. własne na podst. danych JST

Struktura wydatków województw na transport kolejowy w roku 2010 Źródło: oprac. własne na podst. danych JST

Usamorządowienie: model przejściowy czy docelowy Czy dominacja samorządu w strukturze właścicielskiej to etap przejściowy czy docelowy na rynku regionalnych przewozów kolejowych w Polsce? Czy dominacja samorządu w strukturze własnościowej przewoźników kolejowych jest gwarantem wyższej efektywności w okresie dłuższym niż 4 lata (cykl wyborczy)? Czy samorząd województwa jest sprawnym i konsekwentnym właścicielem zdolnym do zapewnienia właściwego nadzoru nad przedsiębiorstwem kolejowym? Czy tworzenie przewoźników przez samorządy to najbardziej efektywna forma działań w obecnej sytuacji?

Podsumowanie Wydatki województw na transport kolejowy w Polsce wyniosły w roku 2010 ponad 1,5 mld PLN; Stanowiło to ponad ¼ ogółu wydatków województw na transport; Wydatki na komunikację autobusową w regionach wyniosły w roku 2010 ok. 545 mln PLN; Trudno oczekiwać, że wydatki bieżące na transport kolejowy wzrosną w następnych latach; Dotychczasowe prawodawstwo (inspirowane unijnym, vide Dyrektywa 1370/2007) zmierza do ograniczania konkurencji w segmencie kolejowych przewozów pasażerskich; Niezbędna jest głęboka przebudowa sfery regulacji rynkowej, uwzględniająca w szerszym zakresie zagadnienia infrastruktury kolejowej;

Podsumowanie – c.d. Podział PR – w jakim celu? Zagadnienia konieczne do uwzględnienia: Kształtowanie polityki taborowej; Zarządzanie i współfinansowanie rozwoju infrastruktury transportowej w regionie; Integracja organizacyjna, techniczna oraz taryfowo-biletowa; Polityka taryfowa oraz informacyjna; Kształtowanie rynku i dostępu do niego.

Katedra Rynku Transportowego Dziękuję za uwagę dr Marcin Wołek Katedra Rynku Transportowego Uniwersytet Gdański mwol@wp.pl tel. 605215685 RegioRail Warszawa, 17.02.2012