FINANSE LOKALNE A SAMORZĄD TERYTORIALNY

Pojęcie finansów lokalnych

System finansów samorządu terytorialnego to całokształt zasad, instytucji i procedur dotyczących gromadzenia i wydatkowania zasobów pieniężnych jednostek samorządu terytorialnego oraz ich związków. Wymienione elementy tego systemu są regulowane normami prawa finansowego lub wynikają z tych norm. Normy te tworzą dziedzinę prawa zwaną umownie prawem finansowym samorządu terytorialnego.

Finanse samorządu terytorialnego to całokształt stosunków społecznych związanych z gromadzeniem dochodów i dokonywaniem wydatków przez jednostki samorządu terytorialnego i ich związki. Terminu tego używa się zamiennie z terminem „finanse lokalne”. Finanse lokalne w sensie szerokim to finanse jednostek samorządu terytorialnego oraz ich związków, zaś finanse lokalne w sensie wąskim to finanse tych jednostek samorządu terytorialnego, które są usytuowane poniżej szczebla regionalnego.

Niekiedy termin finanse lokalne używa się w sensie jeszcze szerszym łącząc ze sobą finanse zdecentralizowane nie tylko terytorialnie ale i branżowo. W tej sytuacji kategoria finansów lokalnych obejmowałaby w Polsce finanse jednostek samorządu terytorialnego i finanse kas chorych, które istniały w latach 1999-2003. Finanse komunalne są finansami jednostek samorządu terytorialnego najniższego szczebla oraz ich związków. Najniższy szczebel samorządu terytorialnego traktuje się jako ostoję decentralizacji i demokracji i nazywa się go często szczeblem podstawowym. W niektórych krajach wyłącznie gminy są wyposażone we władztwo podatkowe. Przesądza to o specyfice finansów komunalnych.

Powiązania finansów lokalnych z publicznymi

Finanse lokalne jako finanse samorządu terytorialnego posiadają charakter publiczny, gdyż jednostki samorządu terytorialnego mają z reguły odmienną podmiotowość publicznoprawną, tzn. są obok państwa uznawane za podmioty prawa publicznego. Finanse lokalne są zawsze elementem systemu finansów publicznych, a ich rola i miejsce w tym systemie zależy od struktury organizacyjnej finansów publicznych, stopnia decentralizacji władzy publicznej, koncepcji finansowania samorządu terytorialnego, struktur samorządu, itp. W skład finansów samorządu terytorialnego (lokalnych) wchodzą w Polsce: - finanse gmin i ich związków, - finanse powiatów i ich związków, - finanse województw samorządowych. Są to finanse zdecentralizowane terytorialnie.

O znaczeniu finansów lokalnych w strukturze finansów publicznych decyduje ich wielkość na tle innych elementów finansów publicznych. Mierzy się ją głównie wielkością wydatków oraz zakresem ich niezależności mierzonej przede wszystkim dochodami własnymi lub dochodami bezpośrednio wpływającymi na ich rzecz.

Wydatki jednostek samorządu terytorialnego na tle wydatków innych segmentów finansów publicznych w wybranych latach w Polsce 1991 1995 1998 1999 2000 w mld zł w % Finanse publiczne (ogółem) 36,6 100 142,1 241,6 273,9 293,0 Finanse państwa 31,9 87,2 120,2 84,6 192,8 79,8 179,6 65,8 189,8 64,8 Finanse kas chorych - 22,4 8,2 23,2 7,9 Finanse jednostek samorządu terytorialnego 4,7 12,8 21,9 15,4 48,8 20,2 71,9 26,0 80,0 27,3

Rosnący w latach 90-tych udział wydatków samorządu terytorialnego w strukturze wydatków publicznych wiązał się ze stałym zwiększaniem zadań gmin jak i z nowymi zadaniami powiatów i województw samorządowych utworzonych od 1 stycznia 1999 roku. Z kolei w tym samym okresie dochody pierwotne samorządu terytorialnego wzrosły zaledwie nieco ponad trzykrotnie. Pogłębiło to różnicę między udziałem wydatków i dochodów pierwotnych jednostek samorządu terytorialnego z 0,2 punktu w 1991 roku do blisko 12 punktów w 2000 roku.

Udział procentowy dochodów i wydatków jednostek samorządu terytorialnego w PKB w wybranych latach w Polsce Wyszczególnienie 1991 1995 1998 1999 2000 2001 PKB (w mld) 80,8 288,7 526 595 685 749,3 Wydatki jednostek samorządu terytorialnego (w %) 5,8 7,6 9,3 11,5 11,7 12,6 Dochody jednostek samorządu terytorialnego (w %) 5,6 6,1 6,8 6,5 6,0

Ze względu na zmiany w strukturze finansów publicznych (np Ze względu na zmiany w strukturze finansów publicznych (np. wzrost znaczenia państwowych funduszy celowych, powstanie kas chorych) bardziej obiektywnym miernikiem roli wydatków oraz dochodów pierwotnych samorządu terytorialnego jest ich udział w PKB. W 1991 roku niemalże całość wydatków samorządowych była pokrywana dochodami pierwotnymi, zaś w 2001 roku pokrycie to sięgało już poniżej 50% wydatków.

Zakres podmiotowy finansów lokalnych

Zakres podmiotowy finansów lokalnych obejmuje finanse wszystkich jednostek samorządu terytorialnego oraz ich związków. Segment finansów publicznych jest rozczłonkowany na 2.948 względnie autonomicznych zasobów środków, zdeterminowanych podmiotową strukturą samorządu terytorialnego. Finanse miast na prawach powiatu (powiatów grodzkich) mają charakter łączony, gdyż obejmują finanse miasta, pełniącego jednocześnie, ze względu na swoją wielkość lub historyczne zaszłości, funkcje powiatu.

Struktura podmiotowa dochodów i wydatków budżetowych jednostek samorządu terytorialnego w 2001 roku w Polsce na tle budżetu państwa L.p. Wyszczególnienie w mln zł lub w % I. Budżet państwa 1. Dochody 140.527 2. Wydatki 172.885 II Zbiorcze budżety jednostek samorządu terytorialnego 79.595 82.734 3. Dochody jednostek samorządu terytorialnego do dochodów budżetu państwa (w %) 56,6 4. Wydatki jednostek samorządu terytorialnego do wydatków budżetu państwa (w %) 47,9 III Budżety gmin 37.287 38.568 Dochody gmin do dochodów budżetu jednostek samorządu terytorialnego (w %) 46,8 Wydatki gmin do wydatków budżetu jednostek samorządu terytorialnego (w %) 46,6

29,7 30,4 17,6 17,3 5,8 5,7 L.p. Wyszczególnienie w mln zł lub w % IV. Budżety miast na prawach powiatu 1. Dochody 23.667 2. Wydatki 25.136 3. Dochody miast na prawach powiatu do dochodów budżetu jednostek samorządu terytorialnego (w %) 29,7 4. Wydatki miast na prawach powiatu do wydatków budżetu jednostek samorządu terytorialnego (w %) 30,4 V. Budżety powiatów 14.041 14.293 Dochody powiatów do dochodów budżetu jednostek samorządu terytorialnego (w %) 17,6 Wydatki powiatów do wydatków budżetu jednostek samorządu terytorialnego (w %) 17,3 VI. Budżety województw samorządowych 4.600 4.737 Dochody województw samorządowych do dochodów budżetu jednostek samorządu terytorialnego (w %) 5,8 Wydatki województw samorządowych do wydatków budżetu jednostek samorządu terytorialnego (w %) 5,7

W 2001 roku dochody i wydatki budżetów lokalnych osiągnęły poziom około połowy dochodów i wydatków budżetu państwa, co jest wysokim wskaźnikiem w skali europejskiej. Udział operacji budżetowych osiągnął: - dla sektora lokalnego nieco poniżej 50%, - dla miast na prawach powiatu około 30%, - dla powiatów około 17%, - dla województw samorządowych ponad 5%. Operacje finansowe związków międzygminnych mają symboliczny charakter, co na tle zbiorczym operacji budżetowych jednostek samorządu terytorialnego stanowi zaledwie 0,7%.

Zakres przedmiotowy finansów lokalnych

Zakres przedmiotowy finansów lokalnych obejmuje całokształt procesów związanych z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem przez jednostki samorządu terytorialnego i ich związki. Chodzi tu głównie o: - pobieranie i gromadzenie dochodów, - wydatkowanie środków, - finansowanie deficytu, - zaciąganie zobowiązań, angażujących środki publiczne, - zarządzanie środkami publicznymi, - zarządzanie długiem publicznym.

Podstawowym elementem struktury przedmiotowej finansów samorządu terytorialnego jest jej budżet. Obok budżetu samorządowego, w strukturze finansów samorządu terytorialnego występują różne formy organizacyjne gospodarki finansowej; regulowane przepisami prawa. Potocznie nazywa się je gospodarką pozabudżetową, przybudżetową lub parabudżetową.

Miasta na prawach powiatu Struktura przedmiotowa finansów jednostek samorządu terytorialnego w 2001 r. w Polsce Lp. Wyszczególnienie Zbiorczo jednostki samorządu terytoraialnego (w %) Gminy Miasta na prawach powiatu Powiaty Województwa I. Całość finansów jednostek samorządu terytorialnego 1. Dochody 100 2. Wydatki II Budżety 86,7 86,5 82,2 94,7 91,5 87,2 86,9 82,9 94,9 92,1 III Gospodarka pozabudżetowa 12,5 12,9 17,1 4,1 6,6 12,1 16,4 4,0 6,5 IV. Fundusze celowe jednostek samorządu terytorialnego 0,8 0,5 0,7 1,2 1.9 1,1 1,4

W 2001 roku ponad 86% finansów samorządu terytorialnego w Polsce było objęte budżetami samorządowymi, około 12% stanowiła samorządowa gospodarka pozabudżetowa, zaś samorządowe fundusze celowe miały niewielkie znaczenie, gdyż ich operacje stanowiły znacznie poniżej 1% wielkości wszystkich operacji objętych finansami jednostek samorządu terytorialnego. Poszczególne szczeble i rodzaje jednostek samorządu terytorialnego wykazują przy tym pewną specyfikę struktury przedmiotowej ich finansów. I tak: najszerszy zakres operacji budżetowych cechuje finanse powiatów (ponad 94%) i województw samorządowych (około 92%), zaś gospodarka pozabudżetowa najbardziej rozwinięta jest w miastach na prawach powiatu (obejmuje około 17% całości operacji finansowych tej grupy jednostek samorządu terytorialnego). Z kolei samorządowe fundusze celowe relatywnie największe znaczenie mają w finansach województw samorządowych (blisko 2% operacji finansowych jednostek samorządu terytorialnego tego szczebla).

Finanse lokalne a decentralizacja finansów publicznych

W ujęciu dynamicznym decentralizacja oznacza przekazywanie zadań i środków do ich realizacji z wyższych na rzecz niższych jednostek organizacyjnych. W ujęciu statycznym jest to stan wyposażenia niższych niż centralny szczebli organizacyjnych w zadania i środki ich realizacji. Decentralizacja terytorialna oznacza przenoszenie zadań i środków ich realizacji na rzecz niższych szczebli władzy publicznej (jednostek samorządu terytorialnego). Decentralizacja funkcjonalna zwana niekiedy branżową ma ograniczony charakter i polega na przenoszeniu niektórych rodzajowo tylko określonych funkcji na rzecz jednostek niższego szczebla.

Decentralizacja ustrojowa, zwana polityczną, oznacza wyposażenie jednostek samorządu terytorialnego w demokratycznie wybierane organy przedstawicielskie oraz taki status publicznoprawny, który zapewnia ustrojową niezależność od państwa. Decentralizacja administracyjna zakłada przyznanie samorządowi terytorialnemu zadań i administracyjnych instrumentów ich realizacji, stosownych do charakteru i szczebla poszczególnych jednostek tego samorządu. Decentralizacja finansowa oznacza przekazanie na rzecz jednostek samorządu terytorialnego odpowiednich zasobów publicznych i władztwa do dysponowania nimi. W uproszczeniu zwana jest decentralizacją finansów publicznych.

Decentralizacja finansów publicznych oznacza przekazywanie ze szczebla centralnego na rzecz samorządu terytorialnego publicznych zasobów finansowych na finansowanie przekazanych zadań (tzw. decentralizacja wydatków), wyposażenie samorządu we własne źródła dochodów oraz możliwości kształtowania ich wysokości (tzw. decentralizacja dochodów), a także przyznanie jednostkom samorządu terytorialnego uprawnień do samodzielnego kształtowania form organizacyjnych i planów finansowych oraz ich realizacji (decentralizacja proceduralno-organizacyjna).

Budżety samorządu terytorialnego (w mln zł) Wysokość wydatków budżetów samorządu terytorialnego, na tle wydatków budżetu państwa, w wybranych latach w Polsce Lata Budżet państwa (w mln zł) Budżety samorządu terytorialnego (w mln zł) Relacje wydatków budżetów samorządu terytorialnego do budżetu państwa (w %) 1926 1.974,0 553,4 28,0 1928/29 2.841,1 1.175,9 41,3 1932/33 2.245,0 722,3 32,1 1935/36 2.377,0 707,6 30,2 1991 241.857,7 44.788,2 18,5 1995 91.169,7 19.828,4 21,7 1998 139.752,0 47.403,0 33,9 1999 138.401,2 65.845,0 47,5 2000 151.054,9 75.746,8 50,1 2001 172.885,2 82.734,3 47,9

Przedstawione dane świadczą o zwiększającej się decentralizacji zadań (wydatków) publicznych w ostatnim dziesięcioleciu w Polsce, która w 1999 roku znacznie przekroczyła najwyższy wskaźnik dla okresu międzywojennego (1928/1929). Ewolucja tego wskaźnika w III Rzeczypospolitej świadczy przy tym o systematycznym zwiększaniu zadań (wydatków) gmin (lata 1991-1998) oraz przekazaniu jednostkom samorządu terytorialnego nowych, istotnych zadań (wydatków) w ramach reformy ustrojowej. Wymiar omawianego wskaźnika zniekształcają jednak zmiany w strukturze budżetu państwa, który od 1991 r. utracił znaczną ilość środków na rzecz agencji i państwowych funduszy celowych, a od l stycznia 1999 roku także na rzecz kas chorych (potem - NFZ).

Wysokość dochodów budżetowych jednostek samorządu terytorialnego do dochodów budżetu państwa, w wybranych latach w Polsce w % Lata 1926 1928/29 1932/33 1935/ 36 1991 1995 1998 1999 2000 2001 Dochody budżetowe jednostek samorządu terytorialnego do dochodów budżetu państwa 28,0 41,3 32,3 36,3 23,1 23,9 36,4 51,5 53,5 56,5

Samodzielność (autonomia) finansowa jednostek samorządu terytorialnego zajmuje się przede wszystkim uprawnieniami (swobodą) tych jednostek w kształtowaniu wysokości dochodów i wydatkowaniu środków oraz w organizacji i prowadzeniu ich gospodarki finansowej. Samodzielność (autonomia) finansowa jednostek samorządu terytorialnego jest tym większa, im większy jest udział dochodów własnych w strukturze dochodów samorządu. Wpływ jednostek samorządu terytorialnego na kształtowanie wysokości tych dochodów jest bowiem relatywnie największy, a ponadto mają one względnie pewny charakter, co ma zasadnicze znaczenie dla stabilności finansów lokalnych.

Do dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego nie zalicza się udziałów w podatkach państwowych, lecz wydziela się odrębną kategorię, którą w statystykach co najwyżej zrównuje się, ale nie identyfikuje się z dochodami własnymi. Są one uznawane za względnie neutralne dla samodzielności (autonomii) finansowej jednostek samorządu terytorialnego, podobnie jak subwencje ogólne. Z kolei dotacje celowe traktuje się jako barierę, a nawet instrument zaprzeczający samodzielności (autonomii) finansowej samorządu terytorialnego. Oznacza to, że samodzielność (autonomia) finansowa samorządu terytorialnego jest tym mniejsza, im większy jest odział dotacji celowych w jego finansowaniu.

Udział podstawowych kategorii dochodów w finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego w wybranych latach w Polsce Dochody jednostek samorządu terytorialnego (rodzaje) 1991 1995 1998 1999 2000 2001 Dochody ogółem w tym: 100 - dochody własne 45,6 41,1 35,6 28,1 27,5 27,9 - udziały w podatkach państwowych 28,9 23,1 24,7 15,6 14,4 12,9 - subwencje ogólne (wraz z subwencją oświatową) 13,5 15,2 25,4 34,1 36,1 37,0 - dotacje celowe 12,0 20,6 14,3 22,2 22,0

Struktura dochodów JST w 2010 roku Dochody własne – 48,3% Dotacje ogółem – 22,7% Subwencja ogólna – 29%

Przedstawione dane wskazywały na obniżający się udział dochodów własnych w finansowaniu zadań jednostek samorządu terytorialnego (spadek z 45,6% w 1991 roku do 27,5% w 2000 roku. Procesom decentralizacji zadań i wydatków nie towarzyszyły w tym okresie procesy adekwatnego zwiększania samodzielności (autonomii) finansowej samorządu terytorialnego, zwłaszcza w zakresie kształtowania ich dochodów własnych.

Struktura dochodów budżetowych poszczególnych szczebli (rodzajów) jednostek samorządu terytorialnego w 2001 roku w Polsce (w %) Wyszczególnienie Zbiorczo jednostki samorządu terytorialnego Gminy Miasta na prawach powiatu Powiaty Województwa samorządowe Dochody własne 27,9 35,6 30,0 7,1 1,7 Udziały 12,9 14,7 17,2 1,3 11,6 Subwencje ogólne 37,0 36,0 33,0 46,0 35,0 Dotacje celowe 22,2 12,0 19,0 45,0 52,0 Całość dochodów 100

Słabości finansowej powiatów i województw po reformie ustrojowej towarzyszy ułomność tych jednostek pod względem ich samodzielności (autonomii) finansowej. Świadczy o tym niewielki (a w odniesieniu do powiatów, wręcz symboliczny) udział dochodów własnych w ich finansowaniu, przy dominującym znaczeniu w tym zakresie dotacji celowych. Uwzględniając dwa zasadnicze aspekty decentralizacji finansów publicznych: decentralizację wydatków (zadań) i decentralizacje władztwa w zakresie dochodów publicznych, można uznać, że w odniesieniu do szczebla gminnego (gminy i miasta na prawach powiatów) decentralizacja finansów publicznych w Polsce została poważnie zaawansowana. Finansowanie budżetów powiatów i województw samorządowych prawie w 50% dotacjami celowymi czyniło je bliższym zdekoncentrowanym budżetom wojewody niż modelowi zdecentralizowanych jednostek samorządu terytorialnego.

Gospodarka finansowa jednostek samorządu terytorialnego

W 2011 r. dochody budżetów JST wyniosły 171. 309,1 mln zł, wydatki 181 W 2011 r. dochody budżetów JST wyniosły 171.309,1 mln zł, wydatki 181.594,7 mln zł. W konsekwencji deficyt ukształtował się na poziomie 10.285,6 mln zł. W porównaniu z rokiem poprzednim oznaczało to wzrost dochodów o 5,2%, wydatków o 2,2% oraz obniżenie deficytu o 31,3%.

W latach 2007-2011 średni wzrost dochodów budżetów JST wyniósł 8,0%, zaś wydatków 8,7%. Wzrost dochodów ogółem w 2011 r. utrzymywał się na podobnym poziomie, co w 2010 r., ale był niższy niż przeciętnie w latach 2007-2011.

Biorąc pod uwagę wydatki w tym okresie, rosły one najwolniej w 2011 r Biorąc pod uwagę wydatki w tym okresie, rosły one najwolniej w 2011 r. i po raz pierwszy w tym okresie wzrost ten był niższy od wzrostu dochodów. Poza rokiem 2007, w którym budżety JST odnotowały nadwyżkę w wysokości 2.267,1 mln zł, w pozostałych latach występował deficyt.

W latach 2007–2011 po stronie dochodowej najwyższy poziom dochodów na mieszkańca występował dla dochodów własnych, w 2011 r. było to 2 171 zł. W 2011 r. nastąpił dalszy, aczkolwiek nie tak znaczący jak w 2010 r., wzrost dotacji, których wysokość osiągnęła średnio 1021 zł na osobę, czyli o 5,3% więcej niż w 2010 r.

Największą grupą wydatków JST w przeliczeniu na 1 mieszkańca Polski były wydatki bieżące, które w 2011 r. wyniosły 3 612 zł.

Dochody JST w 2011 r. wyniosły 171 Dochody JST w 2011 r. wyniosły 171.309,1 mln zł (o 5,2% więcej niż w 2010 r.) i stanowiły 97,7% planu. Najważniejszą pozycją dochodową JST były dochody własne, które ukształtowały się na poziomie 83 644,1 mln zł. Subwencja ogólna wyniosła 48 347,9 mln zł, a dotacje ogółem 39 317,2 mln zł.

W 2011 r. dochody ogółem gmin wyniosły 75 W 2011 r. dochody ogółem gmin wyniosły 75.830,7 mln zł i w porównaniu z rokiem 2010 wzrosły o 4,9%. Gminy wykonały plan dochodów budżetowych w 96,8%. Dochody miast na prawach powiatu wyniosły 56.859,8 mln zł, tj. wzrosły o 5,5%. Miasta na prawach powiatu wykonały plan w 98,6%.

Dochody powiatów w wysokości 23 Dochody powiatów w wysokości 23.551,6 mln zł wzrosły o 4,7% w porównaniu do roku poprzedniego, a plan ich dochodów został wykonany w 98,5%. Dochody województw wzrosły o 6,8% do kwoty 15.067,1 mln zł, co oznaczało 98,1% kwoty planu.

Najbardziej zależne od dochodów z budżetu państwa przekazywanych w formie dotacji celowych i subwencji były powiaty. Średni udział z lat 2007-2011 tych dochodów w dochodach ogółem powiatów wyniósł 70,8%. Dla województw wskaźnik ten wyniósł 53,3%, dla gmin 53,6%, a dla miast na prawach powiatu 34,4%.

W 2011 r. dochody własne JST wyniosły 83 W 2011 r. dochody własne JST wyniosły 83.644,1 mln zł, co stanowiło wzrost o 6,4% wobec roku poprzedniego oraz wykonanie planu w 99,0%. Dochody z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) wyniosły 9.430,2 mln zł, zaś z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) 6 876,9 mln zł.

Wpływy z podatku od osób fizycznych w 2011 r Wpływy z podatku od osób fizycznych w 2011 r. zwiększyły się w stosunku do poprzedniego roku o 9,4%, a od osób prawnych o 12,3%. W rezultacie ich udział w strukturze dochodów własnych wzrósł do odpowiednio 35,2% i 8,2%. Dochód z podatku od nieruchomości wyniósł 16.253,1 mln zł. Po niewielkim wzroście o 0,2 p. proc., stanowił on 19,4% dochodów własnych JST.

W 2011 r. dotacje ogółem wyniosły 39 W 2011 r. dotacje ogółem wyniosły 39.317,2 mln zł, co oznaczało wzrost o 6,2% w porównaniu z 2010 r. i wykonanie planu w 92,6%. W strukturze dochodów ogółem osiągniętych przez JST dotacje ogółem stanowiły 23,0%, z tego dotacje celowe 15,2%

W ramach dotacji celowych, JST najwięcej środków otrzymały na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej (63,5%) i na zadania własne (25,9%), pozostałe kategorie stanowiły 10,6% dotacji celowych.

W 2011 r. subwencja ogólna wyniosła 48 W 2011 r. subwencja ogólna wyniosła 48.347,9 mln zł, co stanowiło wzrost o 2,5% wobec 2010 r. i wykonanie planu w 100,0%. Największą składową subwencji ogólnej (76,4%) stanowiła część oświatowa w kwocie 36.924,7 mln zł, z tego gminy otrzymały 16.953,1 mln zł, powiaty 7.757,8 mln zł, miasta na prawach powiatu 11.475,1 mln zł a województwa 738,7 mln zł. Kwoty te obejmują rezerwę subwencji oświatowej.

W latach 2007-2011 część oświatowa subwencji ogólnej z każdym kolejnym rokiem rosła, co wiązało się głownie z podwyżkami wynagrodzeń oraz zmianami w strukturze zatrudnienia nauczycieli. Subwencja oświatowa w 2011 r. była wyższa od tej z 2007 r. o 8,7 mld zł, tj. o 30,9%.

Część wyrównawcza subwencji ogólnej zmniejszyła się w 2011 r Część wyrównawcza subwencji ogólnej zmniejszyła się w 2011 r. dla JST ogółem o 4,7%. Jedynie dla miast na prawach powiatu dochody z tego tytułu wzrosły o 13,5%. Dla województw spadły o 12,7%, dla powiatów o 8,9%, a dla gmin o 2,2%.

W 2011 r. przekazane JST środki na finansowanie i współfinansowanie programów i projektów realizowanych ze środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności UE oraz na finansowanie i współfinansowanie programów ze środków bezzwrotnych pochodzących z Unii Europejskiej oraz na realizację płatności, których źródłem jest budżet środków europejskich, wyniosły 16.344,9 mln zł. Kwota ta była wyższa o 18,5% niż w 2010 r. i stanowiła 82,6% planu. Środki te wyniosły 9,5% dochodów ogółem JST.

Na tę kwotę składały się środki Unii Europejskiej w wysokości 1 Na tę kwotę składały się środki Unii Europejskiej w wysokości 1.778,3 mln zł (79,6% planu), płatności z budżetu środków europejskich w wysokości 12.857,6 mln zł (82,8% planu) oraz środki z budżetu państwa lub inne na współfinansowanie programów i projektów z udziałem środków unijnych w wysokości 1.699,0 mln zł (84,3% planu).

Najmniejszy udział tych środków w łącznych dochodach poszczególnych szczebli JST wystąpił w dochodach miast na prawach powiatu (6,3%), natomiast największy w dochodach województw (29,5%). W porównaniu z rokiem 2010 udziały środków na finansowanie i współfinansowanie programów i projektów unijnych w dochodach ogółem dla: gmin wzrosły o 1,5 p. proc., dla miast na prawach powiatu o 0,8 p. proc. i województw o 3,4 p. proc.; natomiast spadek tego udziału odnotowały powiaty (-1,5 p. proc).

W 2011 r. wydatki ogółem JST wyniosły 181 W 2011 r. wydatki ogółem JST wyniosły 181.594,7 mln zł (o 2,2% więcej niż w 2010 r.) a ich plan został wykonany w 93,2%. W strukturze wydatków JST w 2011 r. wydatki bieżące stanowiły 76,6% (139.160,6 mln zł), zaś wydatki majątkowe 23,4% (42 434,2 mln zł).

Wydatki gmin wyniosły 79.686,9 mln zł, co oznaczało spadek o 0,1% w porównaniu do poprzedniego roku, plan wydatków został wykonany w 92,5%. Wydatki miast na prawach powiatu w kwocie 61.510,5 mln zł były wyższe o 4,3% i stanowiły 93,7% planu. Powiaty wykonały wydatki w kwocie 24.058,8 mln zł, tj. wzrosły one o 1,0%. Ich plan został wykonany w 94,6%. Wydatki województw wyniosły 16.338,6 mln zł, były wyższe o 7,2%. Wskaźnik wykonania planu to 92,6%.

Wzrost wydatków ogółem w JST w 2011 r Wzrost wydatków ogółem w JST w 2011 r. był niższy niż średni wzrost w latach 2007-2011, kiedy wyniósł 8,7%. Wystąpił on przede wszystkim w wyniku zwiększenia wydatków bieżących o 4,2%, w tym na wynagrodzeń o 8,8%, a jego stosunkowo niska dynamika spowodowana była m.in. spadkiem inwestycji o 4,8%.

W 2011 r. wydatki bieżące JST wyniosły 139 160,6 mln zł, czyli wzrosły o 4,2%. Najwyższy wzrost odnotowano w miastach na prawach powiatu, tj. o 5,7%. W powiatach wzrost wyniósł 5,0%, w województwach wydatki bieżące zwiększyły się o 4,6%, zaś w gminach o 2,8%. Najwyższy udział wydatków bieżących w wydatkach ogółem zaobserwowano w powiatach (81,3%).

Dziękuję za uwagę