Stres związany z pracą i ocena ryzyka zawodowego Europejska kampania na rzecz oceny ryzyka zawodowego

Stres związany z pracą — poważny problem Stres jest drugim najczęściej odnotowywanym problemem zdrowotnym związanym z pracą zawodową Niemal co czwarty pracownik w UE odczuwa skutki stresu Z badań wynika, że 50-60% wszystkich traconych dni roboczych ma związek ze stresem W 2002 r. roczne koszty ekonomiczne stresu związanego z pracą w UE-15 wyniosły około 20 mld euro Jest prawdopodobne, że wzrośnie liczba osób uskarżających się na stres w pracy. Więcej informacji: http://osha.europa.eu/topics/stress

Dlaczego jest to aż tak duży problem? Coraz więcej ludzi uskarża się na stres związany z pracą ze względu na: zmiany w sposobach planowania i organizacji pracy oraz zarządzania nią brak stałych umów o pracę niepewność zatrudnienia zwiększenie obciążenia pracą i tempa pracy duże obciążenie emocjonalne pracowników przemoc i nękanie psychiczne zaburzoną równowagę między pracą i życiem prywatnym.

Czym jest stres związany z pracą? Stres odczuwany jest przez osoby, które dostrzegają brak równowagi między: oczekiwaniami kierowanymi pod ich adresem a zasobami, jakimi dysponują, by sprostać tym oczekiwaniom Stres staje się zagrożeniem dla zdrowia i bezpieczeństwa, jeżeli utrzymuje się przez dłuższy czas  Stres może nawet prowadzić do utraty zdrowia psychicznego i fizycznego.

Kogo dotyczy ten problem? Stres w miejscu pracy może dotknąć: każdego bez względu na zajmowane stanowisko sektor wielkość organizacji.  Stres wpływa na: zdrowie i bezpieczeństwo osób funkcjonowanie organizacji funkcjonowanie gospodarek krajowych. Stres może prowadzić do nieprzestrzegania zasad bezpieczeństwa w miejscu pracy i przyczyniać się do innych problemów zdrowotnych związanych z pracą, na przykład chorób mięśniowo-szkieletowych. Stres w znacznym stopniu wpływa też na końcowy wynik działalności danej firmy.

Symptomy stresu związanego z pracą (1) Na poziomie organizacji:  absencja  duża rotacja personelu problemy dyscyplinarne przemoc i nękanie psychiczne obniżona wydajność błędy i wypadki zwiększone koszty odszkodowań lub opieki zdrowotnej

Symptomy stresu związanego z pracą (2) Na poziomie jednostki: reakcje emocjonalne (nerwowość, niepokój, problemy ze snem, depresja, hipochondria, poczucie wyobcowania, uczucie wypalenia, problemy w relacjach rodzinnych) reakcje poznawcze (zaburzenia koncentracji, pamięci, zdolności do uczenia się nowych rzeczy, podejmowania decyzji) reakcje behawioralne (nadużywanie narkotyków, alkoholu i tytoniu, zachowania destrukcyjne) reakcje fizjologiczne (bóle pleców, osłabiona odporność, wrzody trawienne, choroby serca, nadciśnienie).

Prawo — obowiązki pracodawców Pracodawcy są prawnie zobowiązani do zarządzania stresem związanym z pracą tak jak każdym innym ryzykiem dla zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy Stresowi w pracy można zapobiec poprzez podjęcie odpowiednich działań Sposobem na to jest ocena ryzyka Pracodawcy są prawnie zobowiązani do dokonywania systematycznych ocen ryzyka w miejscu pracy.

Co to jest ocena ryzyka zawodowego? Ocena ryzyka zawodowego jest to proces szacowania ryzyka, jakie dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników wynika z zagrożeń w miejscu pracy. Polega na systematycznym badaniu wszelkich aspektów pracy, w którym analizuje się: co może spowodować uraz lub uszkodzenie ciała, czy można zlikwidować zagrożenia, a jeżeli nie jest to możliwe - jakie środki zapobiegawcze lub ochronne powinny zostać wprowadzone w celu kontrolowania ryzyka. Ocena ryzyka jest podstawą skutecznego zarządzania stresem związanym z pracą.

Ocena ryzyka w przypadku stresu (1) Niezależnie od tego, kto dokonuje oceny ryzyka (sam pracodawca, pracownik wyznaczony przez pracodawcę czy też ekspert zewnętrzny), istotne jest, aby zasięgać opinii pracowników i włączać ich w ten proces. Oni: znają swoje miejsce pracy są osobami, które będą musiały wdrożyć zmiany w zakresie warunków pracy/stosowanych praktyk Nie jest możliwe określenie poziomu stresu powodowanego przez konkretną sytuację tylko na podstawie oceny tej sytuacji.

Ocena ryzyka w przypadku stresu (2) Ocena ryzyka w przypadku stresu odbywa się na tych samych zasadach i w oparciu o te same procesy, co w przypadku innych rodzajów ryzyka zawodowego Istnieją różne metody. Jednak w przypadku większości przedsiębiorstw sprawdza się proste podejście pięcioetapowe: Ustalenie zagrożeń i wskazanie osób zagrożonych Ocena rodzajów ryzyka i uporządkowanie ich według ważności Podjęcie decyzji w sprawie działania zapobiegawczego Podjęcie działania Monitorowanie i przegląd

Etap 1: Ustalenie zagrożeń i wskazanie osób zagrożonych (1) Czynniki, którym w przypadku stresu należy się przyjrzeć, to: nadmierne obciążenie pracą lub narażenie na zagrożenia fizyczne zakres posiadanej przez pracowników kontroli nad wykonywaną przez nich pracą stopień zrozumienia przez pracowników wyznaczonych im ról stosunki międzyludzkie obejmujące kwestie takie jak molestowanie i przemoc zakres wsparcia otrzymywanego ze strony współpracowników i przełożonych, oraz rodzaj potrzebnego pracownikom przeszkolenia w związku z wykonywanymi przez nich zadaniami.

Etap 1: Ustalenie zagrożeń i wskazanie osób zagrożonych (2) Wszyscy jesteśmy narażeni na niebezpieczeństwo, w zależności od presji, jakiej podlegamy w danym momencie. Przy ustalaniu najbardziej narażonych pracowników lub grup pracowników pomocne może być zbadanie takich czynników, jak: absencja, duża rotacja personelu, agresja podczas komunikacji, wypadki, problemy psychospołeczne, problemy zdrowotne i skargi pracowników itd. Szczególną uwagę należy zwrócić na pracowników z grup podwyższonego ryzyka np.: pracowników niepełnosprawnych, pracowników migrujących, pracowników młodych i w starszym wieku.

Etap 2: Ocena rodzajów ryzyka i uporządkowanie ich według ważności Ocena ryzyka wynikającego z ustalonych zagrożeń; można ją wykonać, analizując: prawdopodobieństwo, że dane zagrożenie spowoduje określone skutki, np. obrażenia stopień ciężkości przewidywanych skutków częstotliwość narażenia i liczebność grup narażonych pracowników Zestawienie rodzajów ryzyka uszeregowanych według ważności Wykorzystanie zestawienia do opracowania planu działania.

Etap 3: Podjęcie decyzji w sprawie działania zapobiegawczego (1) Lepiej zapobiegać skutkom stresu związanego z pracą, niż reagować na nie wtedy, gdy się już pojawią. Sposobem na zapobieganie stresowi związanemu z pracą jest organizacja pracy i zarządzanie nią. Skuteczne środki zapobiegania stresowi związanemu z pracą to: wyznaczanie pracownikom wystarczającego czasu na wykonanie zadań wyraźne określanie zakresów obowiązków nagradzanie pracowników za dobre wyniki umożliwianie pracownikom składania skarg i poważne traktowanie tych skarg zapewnianie pracownikom kontroli nad wykonywaną przez nich pracą.

Etap 3: Podjęcie decyzji w sprawie działania zapobiegawczego (2) Skuteczne środki zapobiegania stresowi związanemu z pracą to również: ograniczenie do minimum zagrożeń fizycznych umożliwienie pracownikom udziału w podejmowaniu decyzji, które ich dotyczą dostosowanie obciążenia pracą do zdolności i predyspozycji każdego pracownika planowanie zadań w taki sposób, aby były one inspirujące wyraźne określanie funkcji i obowiązków zawodowych stwarzanie sposobności do interakcji społecznej oraz unikanie dwuznaczności w sprawach związanych z bezpieczeństwem zatrudnienia i rozwojem kariery.

Etap 4: Podjęcie działania Wprowadzenie środków zapobiegawczych i ochronnych. Elementem skutecznej realizacji przedsięwzięć jest opracowanie planu, w którym należy określić: zakresy odpowiedzialności przewidywany termin zakończenia zadania zasoby przydzielone w celu wdrożenia środków.

Etap 5: Monitorowanie i przegląd Należy monitorować skuteczność środków podjętych w celu zapobiegania stresowi lub w celu jego zmniejszenia Ocena ryzyka musi być poddawana przeglądowi: zawsze w przypadku istotnych zmian w sposobie planowania i organizacji pracy oraz zarządzania nią gdy istniejące środki zapobiegawcze są niewystarczające lub gdy nie są już właściwe okresowo w celu zapewnienia, że ustalenia zawarte w ocenie ryzyka są nadal aktualne.

Dokumentacja oceny ryzyka Należy dokumentować ocenę ryzyka Tego rodzaju dokumentacja może stanowić podstawę: przekazywania informacji osobom zainteresowanym (pracownikom, przedstawicielom ds. bezpieczeństwa pracowników, kierownikom itd.) oceny, czy wprowadzono niezbędne środki przygotowania materiału dowodowego dla organów nadzoru modyfikacji środków, w razie zaistnienia zmian.

Gdzie szukać pomocy? Wiele informacji i wskazówek znajduje się w witrynie internetowej Agencji: sekcja dotycząca stresu związanego z pracą zawierająca publikacje i przykłady dobrych praktyk z całej UE: http://osha.europa.eu/topics/stress sekcja dotycząca oceny ryzyka i zawierająca narzędzia oceny ryzyka oraz listy kontrolne: http://osha.europa.eu/topics/riskassessment informacje na temat stresu związanego z pracą przeznaczone przede wszystkim dla MŚP: http://sme.osha.europa.eu/products/stress_at_work informacje na temat kampanii na rzecz oceny ryzyka zawodowego: http://hw.osha.europa.eu

Dobre dla Ciebie. Dobre dla firmy. na rzecz oceny ryzyka zawodowego http://hw.osha.europa.eu Dobre dla Ciebie. Dobre dla firmy. Europejska kampania na rzecz oceny ryzyka zawodowego