PRZYSZŁOŚĆ DEMOGRAFICZNA A ZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE GERTRUDA UŚCIŃSKA Instytut Polityki Społecznej, Uniwersytet Warszawski Instytut Pracy i Spraw Socjalnych HANNA ZALEWSKA Zakład Ubezpieczeń Społecznych PRZYSZŁOŚĆ DEMOGRAFICZNA A ZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE Warszawa, 25 czerwca 2009 r.

PRZYSZŁOŚĆ DEMOGRAFICZNA A SYSTEMEM EMERYTALNY HANNA ZALEWSKA Zakład Ubezpieczeń Społecznych PRZYSZŁOŚĆ DEMOGRAFICZNA A SYSTEMEM EMERYTALNY GERTRUDA UŚCIŃSKA Instytut Polityki Społecznej, Uniwersytet Warszawski Instytut Pracy i Spraw Socjalnych PROBLEMY DOTYCZĄCE ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO W KONTEKŚCIE WYZWAŃ DEMOGRAFICZNYCH Warszawa, 25 czerwca 2009 r.

PRZYSZŁOŚĆ DEMOGRAFICZNA A SYSTEM EMERYTALNY ZUS Hanna Zalewska Warszawa, 25 czerwca 2009 r.

ZMIANY SYTUACJI DEMOGRAFICZNEJ W POLSCE Przyszłość demograficzna a system emerytalny ZMIANY SYTUACJI DEMOGRAFICZNEJ W POLSCE Populacja w podziale na ekonomiczne grupy wieku 2007 2010 2020 2030 2040 2050 w mln Populacja ogółem z tego: 38 116 38 092 37 830 36 796 34 956 32 462 - w wieku przedprodukcyjnym 7 488 7 107 6 959 6 253 5 179 4 861 - w wieku produkcyjnym 24 545 24 571 22 503 21 254 19 694 16 634 - w wieku poprodukcyjnym 6 082 6 414 8 368 9 289 10 083 10 967 źródło: do 2035 r. - Prognoza demograficzna Główny Urząd Statystyczny, 2008 r., od 2036 r. - prognoza sporządzona w Departamencie Statystyki ZUS w oparciu o prognozę GUS do 2035 r. Warszawa, 25 czerwca 2009 r. 4

Udziały poszczególnych ekonomicznych grup wieku w całej populacji Przyszłość demograficzna a system emerytalny Zmiany sytuacji demograficznej w Polsce Udziały poszczególnych ekonomicznych grup wieku w całej populacji źródło: do 2035 r. - Prognoza demograficzna Główny Urząd Statystyczny, 2008 r., od 2036 r. - prognoza sporządzona w Departamencie Statystyki ZUS w oparciu o prognozę GUS do 2035 r. Warszawa, 25 czerwca 2009 r. 5

Zmiany sytuacji demograficznej w Polsce Przyszłość demograficzna a system emerytalny Zmiany sytuacji demograficznej w Polsce Stosunek liczby osób w wieku poprodukcyjnym do liczby osób w wieku produkcyjnym Na 1000 osób w wieku produkcyjnym przypada: 2007 2010 2020 2030 2040 2050 248 261 372 437 512 659 osób w wieku poprodukcyjnym. źródło: do 2035 r. - Prognoza demograficzna Główny Urząd Statystyczny, 2008 r., od 2036 r. - prognoza sporządzona w Departamencie Statystyki ZUS w oparciu o prognozę GUS do 2035 r. Warszawa, 25 czerwca 2009 r. 6

Współczynnik obciążenia ekonomicznego*) Przyszłość demograficzna a system emerytalny Zmiany sytuacji demograficznej w Polsce Współczynnik obciążenia ekonomicznego*) Na 1000 osób w wieku produkcyjnym przypada: 2007 2010 2020 2030 2040 2050 553 550 681 731 775 952 osób w wieku nieprodukcyjnym. *) rozumiany jako iloraz liczby osób w wieku nieprodukcyjnym do liczby osób w wieku produkcyjnym źródło: do 2035 r. - Prognoza demograficzna Główny Urząd Statystyczny, 2008 r., od 2036 r. - prognoza sporządzona w Departamencie Statystyki ZUS w oparciu o prognozę GUS do 2035 r. Warszawa, 25 czerwca 2009 r. 7

Przeciętne dalsze trwanie życia Przyszłość demograficzna a system emerytalny Zmiany sytuacji demograficznej w Polsce Przeciętne dalsze trwanie życia Dla kobiety w wieku 60 lat: 2010 2015 2020 2025 2030 2035 22,44 22,88 23,36 23,88 24,42 25,00 Dla mężczyzny w wieku 65 lat: 2010 2015 2020 2025 2030 2035 14,29 14,75 15,23 15,72 16,25 16,81 źródło: Prognoza demograficzna na lata 2008 – 2035, Główny Urząd Statystyczny, 2008 Warszawa, 25 czerwca 2009 r. 8

PROGNOZA FUNDUSZU EMERYTALNEGO Przyszłość demograficzna a system emerytalny PROGNOZA FUNDUSZU EMERYTALNEGO Wybrane parametry - wariant nr 1 (model FUS08) wersja prognozy demograficznej: Prognoza demograficzna na lata 2008-2035, GUS *) rok 2009 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 1. stopa bezrobocia 12,4% 12,5% 6,5% 5,0% 2. wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem 101,9% 102,5% 3. wskaźnik realnego wzrostu wynagrodzeń 101,8% 4. ściągalność składek 98,5% *) od 2036 r. - prognoza sporządzona w Departamencie Statystyki ZUS w oparciu o prognozę GUS do 2035 r. Warszawa, 25 czerwca 2009 r. 9

Prognoza funduszu emerytalnego Przyszłość demograficzna a system emerytalny Prognoza funduszu emerytalnego Liczba ubezpieczonych i liczba emerytów Stan na koniec danego roku rok 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 liczba ubezpieczonych *) [tys.] 14 245 15 465 15 125 14 535 14 113 13 686 13 029 12 128 11 191 liczba osób pobierających emeryturę **) [tys.] 4 816 4 852 5 492 5 830 5 895 5 992 6 227 6 546 6 739 *) liczba ubezpieczonych – ubezpieczenie emerytalne **) liczba emerytów, których świadczenie wypłacane jest z funduszu emerytalnego (łącznie z osobami pobierającymi emerytury realizowane na mocy umów międzynarodowych, łącznie z osobami posiadającymi prawo także do świadczenia rolniczego, łącznie z osobami, których emerytura wypłacana jest w zbiegu z rentą z tytułu niezdolności do pracy) Warszawa, 25 czerwca 2009 r. 10

Prognoza funduszu emerytalnego - wariant nr 1 (model FUS08) Przyszłość demograficzna a system emerytalny Prognoza funduszu emerytalnego - wariant nr 1 (model FUS08) Liczba ubezpieczonych i liczba emerytów Stan na koniec danego roku Warszawa, 25 czerwca 2009 r. 11

Przeciętny wiek osób pobierających emeryturę*) Przyszłość demograficzna a system emerytalny Prognoza funduszu emerytalnego - wariant nr 1 (model FUS08) Przeciętny wiek osób pobierających emeryturę*) rok ogółem mężczyźni kobiety 2010 68,3 70,0 67,2 2015 69,9 71,5 69,0 2020 70,5 71,7 69,8 2025 71,6 72,3 71,0 2030 72,6 73,3 72,1 2035 74,2 2040 74,5 72,4 2045 73,0 74,3 2050 73,1 **) przeciętny wiek osób, których świadczenie wypłacane jest z funduszu emerytalnego (łącznie z osobami pobierającymi emerytury realizowane na mocy umów międzynarodowych, łącznie z osobami posiadającymi prawo także do świadczenia rolniczego, łącznie z osobami, których emerytura wypłacana jest w zbiegu z rentą z tytułu niezdolności do pracy) Warszawa, 25 czerwca 2009 r. 12

Przeciętny wiek osób pobierających emeryturę Przyszłość demograficzna a system emerytalny Prognoza funduszu emerytalnego - wariant nr 1 (model FUS08) Przeciętny wiek osób pobierających emeryturę Warszawa, 25 czerwca 2009 r. 13

Struktura wieku osób pobierających emeryturę - MĘŻCZYŹNI Przyszłość demograficzna a system emerytalny Prognoza funduszu emerytalnego - wariant nr 1 (model FUS08) Struktura wieku osób pobierających emeryturę - MĘŻCZYŹNI Warszawa, 25 czerwca 2009 r. 14

Struktura wieku osób pobierających emeryturę - KOBIETY Przyszłość demograficzna a system emerytalny Prognoza funduszu emerytalnego - wariant nr 1 (model FUS08) Struktura wieku osób pobierających emeryturę - KOBIETY Warszawa, 25 czerwca 2009 r. 15

Wydolność systemu emerytalnego *) Przyszłość demograficzna a system emerytalny Prognoza funduszu emerytalnego - wariant nr 1 (model FUS08) Wydolność systemu emerytalnego *) rok 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 wydolność systemu emerytalnego 51% 57% 49% 47% 55% 61% 67% 73% *) wydolność systemu emerytalnego zdefiniowano jako iloraz wpływów składkowych do funduszu emerytalnego i wydatków funduszu emerytalnego Warszawa, 25 czerwca 2009 r. 16

Deficyt roczny funduszu emerytalnego i stan środków FRD*) Przyszłość demograficzna a system emerytalny Prognoza funduszu emerytalnego - wariant nr 1 (model FUS08) Deficyt roczny funduszu emerytalnego i stan środków FRD*) rok 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 deficyt roczny funduszu emerytalnego**) [mld zł] 45,3 41,8 61,7 73,3 72,1 63,0 51,5 41,7 34,0 stan środków FRD*) [mld zł] 7,0 15,6 26,6 39,8 55,6 74,5 96,8 122,8 152,8 *) stan środków FRD (w kwotach zdyskontowanych na 2008 r.) przy założeniu stopy zwrotu netto 5% i przy założeniu, że środki FRD nie zostaną wcześniej uwolnione **) w kwotach zdyskontowanych na 2008 r. Warszawa, 25 czerwca 2009 r. 17

Deficyt roczny funduszu emerytalnego i stan środków FRD Przyszłość demograficzna a system emerytalny Prognoza funduszu emerytalnego - wariant nr 1 (model FUS08) Deficyt roczny funduszu emerytalnego i stan środków FRD Warszawa, 25 czerwca 2009 r. 18

PROBLEMY DOTYCZĄCE ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO W POLSCE W KONTEKŚCIE WYZWAŃ DEMOGRAFICZNYCH Gertruda Uścińska Warszawa, 25 czerwca 2009 r.

Wiek emerytalny w Polsce Jak powinien być ustalony? Problemy dotyczące zabezpieczenia społecznego w Polsce w kontekście wyzwań demograficznych KONSPEKT PREZENTACJI Ogólne problemy System emerytalny Wiek emerytalny w Polsce Jak powinien być ustalony? 3. Potrzeba reformy systemu rentowego Renty z tytułu niezdolności do pracy Renty rodzinne Ustalenia końcowe Warszawa, 25 czerwca 2009 r.