Wartości młodzieży Czeczenii w obliczu konfliktu zbrojnego PPŁK SG DR KRZYSZTOF JACEWICZ CENTRALNY OŚRODEK SZKOLENIA STRAŻY GRANICZNEJ KOSZALIN E mail: krzysztofjacewicz@wp.pl Wartości młodzieży Czeczenii w obliczu konfliktu zbrojnego

Warstwy kultury – F. TROMOAANARS Wytwory I zachowania Wartości i normy Rdzeń

PODZIAŁ ETNICZNY CZECZENII Kistińcy  Gałgajewcy  Gałaszewcy Ingusze  Nazrańcy  Karabułachy Akińcy  Korińcy Właściwi Czeczeńcy Kaczkalikcy  Auchowcy Iczkierińcy Czaburtlijcy Pszechojcy  Szubuzcy

Ersztchoj Czantyj Noch-choj Szatoj Czebarłoj Akkij Szaroj Terłoj Małchij

Tabela 1 Co w życiu człowieka jest ważne, wartości duchowe czy materialne? (w%). 1990 rok Górskie wioski Równinne wioski Miasto M K. K S Duchowe 89 62 71 64 77 46 80 23 79 56 32 Materialne 8 17 14 13 12 42 34 37 54 Trudności z odpowiedzią 3 21 15 11 43 7 1992 rok 18 68 69 57 16 31 59 22 61 48 4 33 35 27 36 1995 rok 87 67 83 65 81 1 5 2 10

Jakie wartości są najważniejsze w życiu Wajnachów? 1. iłma, gowzałła, kormatałła – wykształcenie (znajomość, wiedza inguskie), rzemiosło, talent; 2. adaman chatI, sibat, amat (wygląd zewnętrzny człowieka); 3. gIiłłakch (etykieta, umiejętnoś właściwego postępowania); 4. koma'rszałła (hojność,zdolność do dzielenia się swoim majątkiem w imię dobra i sprawiedliwości);. 5. kqinchietam (miłosierdzie, wspaniałomyślność, zdolność do wspólnych przeżyć); 6. kqonachałła, do'nałła, majrałła (męstwo, odwaga, zdolność do działania w imię obrony sprawiedliwości, honor w działaniu); 7. nijso (sprawiedliwość); 8. o'zdangałła (morale, kultura etyczna); 9. sij (honor); 10. bar (cierpliwość, opanowanie); 11. ch'anał kchinchjegam (uczciwa praca, pracowitość); 12. chjekqał, kchietam (rozum, mądrość); 13. ech' (wstyd); 14. ech'-biechk, biechk lub diekchar – powinności wobec rodziny, wsi, ojczyzny i narodu); 15. jach' (życzliwość).

Jakie wartości są najważniejsze w życiu Wajnachów? (w%)

Ranga wartości w okresie pokoju i wojny (w%)

O'zdangałła (morale, kultura etyczna) „Kqonachałła” – Kodeks „godnego męża” „Kqonach” – „Godny mąż”

ABRIEK Wielu górali na rok lub 2 lata składa przysięgę na nieuczestniczenie w jakichkolwiek zabawach. „Przysięga również uczestniczenie w rozbojach, najazdach, nigdy w walce nie żałować wroga, nigdy nie przebaczać, przyjacielowi, bratu, nie uznawać żadnych więzi, nie bać się prześladowania, zemsty, jednym słowem, być wrogiem każdego, kto nie należy do jego rodziny, podejmować ryzyko bycia zabitym jako pierwszy”. W aułach oni są najniebezpieczniejszymi sąsiadami, przy nich zawsze trzeba być na baczności, «mieć rękę na sztylecie», być gotowym natychmiast odbić napad. Natomiast sukces w walce zawsze zależy od nich”.

„Kqonachałła” – Kodeks „godnego męża” 1. „Głównym celem i sensem życia kqonaka jest służba swemu narodowi (kqam) oraz Ojczyźnie (Dajmochk)”. 6. „Kqonak powinien pamiętać o tym, czym dal niego jest Ojczyzna, a honor i osobiste zalety są droższe od życia. Ale kiedy jest zmuszony wybierać pomiędzy Ojczyzną a honorem kqonak opuszcza swoją Ojczyznę”. 35. „W przyjaźni kqonak powinien być słusznym i oddanym. Broniąc swojego przyjaciela kqonak nie oszczędza swego życia. Jest w równym stopniu rozpoznawany w przyjaźni i wrogości” .

لا اله الا الله و محمد رسول الله „La ilaha ila Allah ła Muhamaddan rasullah” „Nie ma boga poza Bogiem, a Mahomet jest Bożym posłańcem”.

UNIKANIE I ZAKAZ UŻYWANIA IMION Unikanie – od momentu zaręczyn unikanie wszystkich mężczyzn i dorosłych dzieci ze strony przyszłego męża. Mąż i żona w obecności innych unikają «mój mąż», «moja żona». Np. Iyen-Nana (matka rodziny, gospodyni), bierij Nana (matka dzieci), sjesag (kobieta, że na), cIagIarajar (ta, która w domu) albo kqonach (mężczyzna), now-kqost (kolega), bierij i (ojciec dzieci), sag (człowiek), tcha cIa-gIarwar (ten, który w naszym domu). Obyczaj uprzejmego milczenia pomiędzy synową a teściem. Żona w obecności obcych przy mężu nie siada. Po jego pojawieniu się ona powinna była wstać i ustąpić mu miejsce, a na drogich — iść z tyłu niego. W starszym wieku może iść z lewej strony. W obecności starszych albo mężczyzn z dalekiej rodziny kobieta nie siada przy jednym stole z mężem.

ważne w duchowym życiu naszego narodu? (w%) Tabela 4 Jakie z wymienionych tradycji tradycyjnych wartości są najbardziej ważne w duchowym życiu naszego narodu? (w%) Wartości Ludzie starzy Młodzież góry równiny miasta M. K M Szacunek i okazywanie czci starszym 79 72 63 69 74 83 71 76 61 57 53 15 20 18 21 9 19 16 Szacunek do kobiety 6 14 22 27 11 12 31 39 23 24 38 33 26 34 41 37 Gościnność 25 17 10 8 62 56 49 44 48 40 51 47

Czy jesteś za stosowaniem tzw. „krwawej zemsty”?    góry równiny miasta M K S 1990 г. Za 32 28 24 21 17 14 19 16 Przeciw 60 62 70 66 56 69 75 60/td> 55 72 Trudno odpowiedzieć 8 10 6 13 12 11 9 1995 г. 81 82 58 87 59 88 89 61 30 29 25 5 26 2 27

PRZYKŁADY Saławdin Abdurzakow – specjalizuje się w porwaniach ludzi: np. w 1996 roku porywa 3 Włochów – pracowników „Inter SOS”. Za uwolnienie otrzymał 500 tys, dolarów. W późniejszym okresie dokonywał wielu porwań: dziennikarzy i fotoreporterów. Lipiec 2000 – mężczyzna o nazwisku Abdurzakow składa wniosek. Skierowany do Dębaku ucieka.

przykłady Natujew Umar, były zastępca Chattaba – organizator zamachów bombowych we Władykałkazie. Odbywa karę więzienia. Sierpień 2001- roku kobieta o nazwisku Natujew składa wniosek, w którym argumentuje powód emigracji „mąż bojownik Basajewa”. Odpowiedź Urzędu – negatywna.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ