WYKORZYSTANIE CYFROWYCH MODELI WYSOKOŚCIOWYCH DO TWORZENIA MAP GEOMORFOLOGICZNYCH TRUDNO DOSTĘPNYCH OBSZARÓW Piotr Kusztal (1) 1. Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Geografii, Zakład Geomorfologii, Geoarcheologii i Kształtowania Środowiska, ul. Świętokrzyska 15, 25-406 Kielce, roch1990@gmail.com WPROWADZENIE PRZYKŁADY CYFROWYCH MODELI WYSOKOŚCIOWYCH OBSZARÓW TRUDNYCH DO SKARTOWANIA ZE WZGLĘDU NA SPECYFICZNE CECHY ŚRODOWISKA Stworzenie szczegółowej mapy geomorfologicznej wymaga znajomości terenu. Jego dokładne poznanie często jest czasochłonne przez niesprzyjające warunki środowiska (strome stoki, duża lesistość, zabagnienia). W skrajnych przypadkach piesza penetracja obszaru jest niemożliwa. Wykorzystanie helikoptera lub dronów jest wówczas często zbyt kosztowną alternatywą. W takiej sytuacji najlepszym rozwiązaniem jest wykonanie mapy na podstawie dostępnych cyfrowych modeli wysokościowych, które w ostatnim czasie stały się wiernym odzwierciedleniem ukształtowania powierzchni. Obecnie istnieje wiele portali internetowych oferujących obrazy rzeźby terenu na najwyższym poziomie. Mogą one posłużyć jako zamiennik tradycyjnych sposobów pozyskiwania informacji o badanym obszarze. PROBLEMATYKA Nowe możliwości doprowadziły do zaniedbania tradycyjnych metod badań w geografii. Zasady szczegółowego kartowania geomorfologicznego przedstawione przez Klimaszewskiego przestały być przestrzegane, nawet w przypadkach dobrej dostępności analizowanego terenu. Wiarygodność dzisiejszych opracowań daje dużo do myślenia. W obecnych realiach nieuniknione są błędy wynikające ze stosowania wyłącznie najnowszego warsztatu. W dobie metod alternatywnych, opartych jedynie na cechach geometrycznych cyfrowego reliefu, klasyfikacja genetyczna i wiekowa form terenu staje się coraz częściej nieprzemyślana. Ryc. 1. Obszar górski o dużej lesistości (Bieszczady) (www.geoportal.gov.pl) Tab. 1. Zalety i wady stosowania cyfrowych modeli wysokościowych do tworzenia map geomorfologicznych (w przypadku braku możliwości pieszej penetracji terenu) ZALETY 1. Możliwość wykonania mapy 2. Przyśpieszenie procesu tworzenia mapy 3. Mniejszy koszt wykonania mapy WADY 1. Brak należytego wyobrażenia o terenie 2. Błędy w interpretacji pochodzenia form terenu, ich wieku oraz zasięgu Ryc. 2. Fragment doliny Krasnej o bardzo dużej lesistości (www.geoportal.gov.pl) PODSUMOWANIE Rozwój technik geoinformacyjnych w minionej i bieżącej dekadzie przyczynił się do powstania wielu udogodnień dla badań geomorfologicznych. Jednym z nich jest możliwość analizy rzeźby terenu dowolnego obszaru bez wychodzenia z domu. Istnieją ciężko dostępne miejsca, gdzie klasyczne kartowanie terenu jest utrudnione lub niemal niewykonalne. W tego typu przypadkach, dzięki nowym możliwościom tworzenie szczegółowych map geomorfologicznych stało się mniej czasochłonne. Istnieje jednak ryzyko błędów wynikające z braku wglądu w rzeczywisty wygląd form powierzchni terenu. PIŚMIENNICTWO 1. Klimaszewski M., 1978, Geomorfologia, PWN, Warszawa. 2. Klimaszewski M., 1956, The principles of the geomorphological survey of Poland. Przegląd Geograficzny 28 (supplement), 32-40. Ryc. 3. Rozległy podmokły teren w rejonie ujścia Biebrzy do Narwi (www.geoportal.gov.pl)