Implikacje pragmatyczne wyboru języka komunikacji w korespondencji elektronicznej między studentami a nauczycielami Grzegorz Kowalski

Uniwersytet i szkolnictwo wyższe po roku 1989 Wolnorynkowa konkurencja => nowe, prywatne ośrodki badawcze Wolnorynkowa konkurencja => prywatne szkolnictwo wyższe Rok akademicki Uczelnie państwowe Uczelnie prywatne Liczba studentów 1990/1991 106 6 403 800 1995/1996 99 80 794 600 2001/2002 94 250 1 718 700 Dane: Czubaj 2005, Jałowiecki 2002

Nowe technologie komunikacji – nowy styl komunikacji? ‘The medium is the message’ (McLuhan) Sposób przekazywania informacji ma wpływ na styl komunikatu Potoczność i bezpośredniość – cechy e-maila? Znaczenie dla relacji student - nauczyciel: Relatywizacja hierarchii akademickiej Standardy uprzejmości Odwrócenie ról? Mistrz/uczeń => usługodawca/klient

Kolonizacja dyskursów Społeczeństwo ponowoczesne Relatywizacja standardów postępowania Relatywizacja granic między dziedzinami społecznymi (kultura, nauka, życie codzienne, polityka, reklama,…., uniwersytet) Przenikanie się dyskursów różnych dziedzin (kolonizacja dyskursów) => konwersacjonalizacja dyskursu publicznego (Fairclough, Kowalski 2007)

Rozbieżność dyskursów „Misunderstanding model” (House) Odmienne postrzeganie świata Odmienne cele Odmienne dyskursy (style) Niezrozumienie / nieporozumienie (misunderstanding) Misunderstanding Wzajemna negatywna ocena

Strategie pragmatyczne w korespondencji studentów Czy dyskurs e-maili studenckich dowodzi odmiennego postrzegania rzeczywistości akademickiej? Czy ryzyko niezrozumienia może być minimalizowane (jeśli jest świadomość takiego ryzyka)? Strategie pragmatyczne: akomodacja (post factum) perspektywa 1. osoby / bezosobowość zmiana języka

KORPUS Miejsce: Instytut Lingwistyki Stosowanej UW Studenci: II rok studiów dziennych, j. ang. jako język C Adresat: doktorant, j. ang. jako język B Język zajęć: angielski Liczba e-maili Jęz. angielski Jęz. polski 2004-2007 55 101

Wybór języka w zależności od tematu wiadomości E-maile w języku angielskim E-maile w języku polskim Sprawy związane z przedmiotem zajęć 95.5 % 44 % Sprawy organizacyjne 1 % 51 % Inne 3.5 % 5 %

E-maile w jęz. angielskim Formuły powitalne E-maile w jęz. polskim E-maile w jęz. angielskim Brak formuły powitalnej 38% 55,5% Dzień dobry 16% Dear Mr Kowalski 19,5% Witam Dear Sir 9% Szanowny Panie 15% Hello 7% Dobry wieczór *Dear Mister 3% Szanowny Panie Kowalski Good evening 2% Szanowny Panie Magistrze Hey *To Mr Kowalski

Obszary krytyczne: formuły powitania Brak formuł powitania – dominująca strategia w e-mailach polskich (37%) i angielskich (56%) Obecność tytułu naukowego w powitaniu: marginalnie w jęz. angielskim tytułomania w jęz. polskim => zmiana (im niższa pozycja w hierarchii, tym tytuł rzadziej używany) – Szanowny Panie Magistrze 3% 3. Konwersacjonalizacja: e-maile w języku polskim (Dzień dobry, dobry wieczór) i angielskim (Good evening) 4. Konwersacjonalizacja + informalizacja: jęz. angielski (Hello, Hey) 5. Formuły pozornie neutralne: język polski (Witam)

E-maile w jęz. angielskim Formuły pożegnalne E-maile w jęz. polskim E-maile w jęz. angielskim Pozdrawiam 36,5% Brak formuły pożegnalnej 47% 32,5% Regards 30% Z poważaniem 15% Yours sincerely / Yours faithfully 7% Serdecznie pozdrawiam / Pozdrawiam serdecznie 9% Best regards Inne With regards 5% Kind regards / Kindest regards 4%

Obszary krytyczne: formuły pożegnania Dominująca strategia: brak formuły pożegnania w jęz. angielskim (47,5%) – w jęz. polskim: 32,5% Konwersacjonalizacja / forma pozornie neutralna: jęz. polski (Pozdrawiam) – strategia dominująca (36,5%) Jęz. angielski: neutralność, forma powszechnie przyjęta w komunikacji oficjalnej (Regards)

Implikacje pragmatyczne komunikacji w kontekście dwujęzycznym „Demokratyczność” form adresatywnych w jęz. angielskim: Neutralny charakter you Formy grzecznościowe: z tytułem naukowym lub bez Dear Mr + surname Dear Professor / Doctor (+ surname) 2. Poszukiwanie demokratyczności w jęz. polskim? V-form + tytuł naukowy => V-form : Szanowny Panie Magistrze => Szanowny Panie ‘Back translations’: Dear Mr Kowalski => *Szanowny Panie Kowalski 3. Konwersacjonalizacja: Dzień dobry / Good morning; Dobry wieczór / Good evening 4. Formy pozornie neutralne: Witam Pozdrawiam

Przykłady: forma grzecznościowa w jęz. angielskim bez tytułu naukowego Dear Mr Kowalski, I am sending you my semestre homework.I hope my reference is correct. Regards [imię + nazwisko] [grupa]

Przykłady: ‘back translation’ Szanowny Panie Kowalski,   Nie mam nic przeciwko przelozeniu zajec z 1. na 8.kwietnia. Pozdrawiam [imię + nazwisko + grupa]

Przykłady: ‘back translation’ / akomodacja? Szanowny Panie, […] Pozdrawiam [imię + nazwisko + grupa] Dnia 15-06-2006 o godz. 20:50 Grzegorz Kowalski napisał(a): > Szanowni Państwo, > > w załączeniu wyniki egzaminu. Prace będzie można oglądać na dyżurze - > ostatni we wtorek 20 czerwca, godz. 13:30 - 14:30, p. 221a. > Grzegorz Kowalski

Przykłady: konwersacjonalizacja Hey!! it seems liek im a bit late but i hope it wont a big problem:). it's Nathaniel Hornworthe:).enjoy! Kindest Regards! [imię + nazwisko]

Przykłady: konwersacjonalizacja Dobry wieczór, piszę w sprawie egzaminu, którego nie mogłam pisać w piątek. Chciałabym przyjść do Pana jutro ok. 10. Czy byłoby to możliwe? Serdecznie pozdrawiam! [imię + nazwisko]

Przykłady: formy neutralne? Witam!! z tej strony [imię + nazwisko + grupa], nie udalo mi sie jeszcze zdobyc od Pana wpisu, czy udaloby sie to np jutro ? ? jakos jutro po poludniu musimy zawizowac indexy. Pozdraawiam!

WNIOSKI ASPEKTY SOCJOLOGICZNE SOCJOLINGWISTYCZNE: Status uniwersytetu w okresie transformacji Kolonizacja dyskursów: komunikacja student-nauczyciel <=> relatywizacja standardów zachowań, redefinicja ról i ich wzajemnej relacji ASPEKTY PRAGMATYCZNE: Schyłek tytułomanii? => Konwersacjonalizacja Poszukiwanie form neutralnych (wpływ strategii anglosaskich?)

Crystal, David. Language and the Internet Crystal, David. Language and the Internet. Cambridge: Cambridge University Press. 2001 Czubaj, M. (2005) Studia wyższe: dziś promocja! Polityka 25 (2509): 4-12.Dąbrowska, Marta. „Język e-maila jako hybryda mowy i pisma” [w:] Grzegorz Szpila (red.) Język trzeciego tysiąclecia, Kraków 2-4 marca 2000, seria Język a komunikacja 1. Kraków: Tertium, str. 95-112. 2000 Duszak, Anna. „Between styles and values: an academic community in transition” [w:] Anna Duszak, Giuseppina Cortese (red.) Identity, Community, Discourse: English in Intercultural Settings. Peter Lang. 2005 Fairclough, Norman. Critical discourse analysis: the critical study of language. Londyn i Nowy Jork: Longman. 1995 House, Juliane. „Misunderstanding in intercultural university encounters” [w:] Julianne House, Gabriele Kasper, Steven Ross (red.) Misunderstanding in social life. Discourse approaches to problematic talk. London: Pearson Education, str. 22-56. 2003 Jałowiecki, B. (2002) Reguły działania w społeczeństwie i w nauce. Szkice socjologiczne, Warsaw: Scholar. Kowalski, Grzegorz. (2006) „Globalna ‘konwersacjonalizacja’ dyskursów a zmiany w stylu komunikacji akademickiej na przykładzie korespondencji e-mailowej między studentami i nauczycielami”. [w:] Anna Duszak, Elżbieta Gajek i Urszula Okulska (red.) Korpusy w angielsko-polskim językoznawstwie kontrastywnym. Teoria i praktyka. Kraków: Universitas, 287-307. Kula, Marcin. Ludzie wśród ludzi. Studenci Instytutu Historycznego UW o sobie, kolegach i nauczycielach. Warszawa: TRIO.1994 Marcjanik, Małgorzata. W kręgu grzeczności. Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej. 2001 McLuhan, Marshall. The Gutenberg Galaxy: the Making of Typographic Man. Nowy Jork: New American Library. 1969 Mulholland, Joan „E-mail: uses, issues and problems in an institutional setting” [w:] Francesca Bargiela-Chiappini, Catherine Nickerson (red.) Writing Business: Media and Discourses. Londyn: Longman, str. 57-84. 1999 Nickerson, C. (1999) “The use of English in electronic mail in a multinational corporation”, in: F. Bargiela-Chiappini and C. Nickerson (eds.) (1999) Writing Business: Genres, Media, Discourses, New York: Pearson Education Inc., 35-56. Wierzbicka, Anna. Język – umysł – kultura. Warszawa: PWN. 1999