Reguły ustalania nazw systematycznych dla alkanów i halogenoalkanów Nazwy systematyczne dla alkanów
Grupa alkilowa (alkil): - CnH2n+1 Grupa atomów, która powstaje po odłączeniu atomu wodoru od cząsteczki węglowodoru alifatycznego (najczęściej alkanu), symbol - R Grupa alkilowa jest traktowana jako podstawnik w izomerach szkieletowych węglowodorów oraz w pochodnych węglowodorów Nazwę grup alkilowych pochodzących od alkanów tworzy się przez zastąpienie końcówki – an przez końcówkę - yl
Grupa alkilowa (alkil): - CnH2n+1 - CH3: metyl, - C2H5 (CH3 – CH2 - ): etyl, - C3H7 (CH3 – CH2 – CH2 - ): propyl, - C4H9 (CH3 – CH2 – CH2 – CH2 - ): butyl, - C5H11 : pentyl, itd. Liczebniki stosowane do określenia liczby podstawników: 2 – di, 3 – tri, 4 – tetra, 5 – penta, 6 – heksa, itd.
Ustalenie nazwy systematycznej CH3 CH3 C2H5 | | | C2H2 – C3H – C4H2 – C5 – C6H – C7H – C8H – C9H3 | | | | C1H3 C3H7 C2H5 CH3 Ustalenie najdłuższego szkieletu alkanu – w tym przypadku szkielet 9-ciowęglowy – nonan, Nadanie atomom węgla nr kolejnych (lokantów) - tym przypadku od 1 do 9
Ustalenie nazwy systematycznej cd Podstawniki alkilowe wymienia się w kolejności alfabetycznej z podaniem ich lokantów oraz ich liczby: na lokancie 6 i 7 – etyl (2 – di) na lokantach 3,5,8 – metyl (3 – tri), na lokancie 5 – propyl : Nazwa: 6,7–dietylo-3,5,8 –trimetylo-5-propylononan Sprawdzenie prawidłowości: suma lokantów na których znajdują się podstawniki alkilowe musi być jak najmniejsza (w powyższej nazwie: 6+7+3+5+8+5=34) Dla sprawdzenie należy nadać lokanty od prawej do lewej strony (w przypadku gdy sumy są identyczne, to obie nazwy są prawidłowe)
Ustalenie nazwy systematycznej cd CH3 CH3 C2H5 | | | C8H2 – C7H – C6H2 – C5 – C4H – C3H – C2H – C1H3 | | | | C9H3 C3H7 C2H5 CH3 Nazwa po zmianie kolejności nadania lokantów: 3,4-dietylo-2,5,7-trimetylo-5-propylononan - Suma lokantów: 3+4+2+5+7+5 = 26 (ta nazwa jest prawidłowa, w pierwszym przypadku suma wynosi 34, więc nazwa jest błędna)
Ustalenie nazwy systematycznej dla halogenoalkanów Stosuje się te same reguły jak w przypadku alkanów z tym, że podstawniki halogenowe należy wymienić alfabetycznie przed wymienieniem podstawników alkilowych Cl CH3 Br C2H5 | | | | C1H – C2 – C3H2 – C4 – C5 – C6H – C7H – C8H3 | | | | | | Cl CH3 Br F I CH3 4,4 – dibromo-1,1-dichloro-5-fluoro-6-jodo-5-etylo-2,2,7-trimetylookatan