Anarchizm -Zespół poglądów wykluczających potrzebę istnienia państwa - poszczególne wersje anarchizmu różnią się stopniem radykalizmu, drogą przejścia do społeczeństwa bezpaństwowego oraz przewidywaną organizacją państwa

anarchiści z reguły byli wrogo nastawieni do instytucji własności prywatnej, chociaż nie wszyscy domagali się jej całkowitego zniesienia; Państwo to aparat przemocy i ucisku, a władza powoduje konflikty rodzące przemoc. LUDZIE SĄ POZBAWIENI DĄŻENIA DO KONFRONTACJI ORAZ POTRAFIĄ KOOPEROWAĆ POMIĘDZY SOBĄ BEZ POMOCY PAŃSTWA

-Ludzie nie potrzebują żadnej formy centralizacji państwa; - główną drogą do wolności jest ustrój bezpaństwowy oparty na związkach producentów i konsumentów; - brak uznania dla dyktatury proletariatu.

Doktryna anarchistyczna, kładła nacisk na likwidację ucisku kapitalistycznego ale w formach odmiennych od politycznej walki, będąc tym samym w opozycji do marksistów.

Doktryna anarchistyczna nigdy nie stanowiła jednolitej treściowo całości. Wyodrębnia się jedynie wspólne cechy różnorodnych poglądów: - absolutyzowanie wolności jednostki; -wiara w dobro natury ludzkiej; -walka z naciskiem w postaci instytucji państwa.

Winston Churchill „Demokracja to najgorszy system ale nie wymyślono do tej pory nic lepszego William Godwin Anarchia jest złem, ale nie potencjalnie mniejszym od państwa

William Godwin (1756-1836) Stworzył pierwotną wersję anarchizmu, związanego z zasadami myśli liberalnej (naturalne prawa człowieka, koncepcja stanu przedspołecznego ludności jako stanu pełnej równości). W. Godwin był również wyznawcą utylitaryzmu.

William Godwin postulował: - likwidację wojen; -równość majątkową bez zniesienia prawa własności; -likwidację kary śmierci oraz zastąpienie wszelkich kar środkami wychowawczymi; - zredukowanie władzy do obszaru parafii, która przejmie społeczną kontrolę jednostek (decentralizacja władzy).

- William Godwin nie postulował natychmiastowego oraz całkowitego zniesienia państwa. Był przeciwny stosowanemu w państwie przymusu jako degradującego moralnie jednostki; - W. Godwin nie wykluczał zniesienia państwa w przeszłości; - podobnie jak inni anarchiści uważał, że dobro tkwi u podstaw natury ludzkiej.

ANARCHOINDYWIDUALIZM Pierre Joseph Proudhon (1809-1865) Jako pierwszy, sam określił się anarchistą. Qu’est ce que c’est la propriété?

P. J. Proudhon, a własność prywatna - Własność to kradzież – przeciwnik własności o kapitalistycznym charakterze; - nie proponował zastąpienia prywatnej własności reżimem własności wspólnej w komunizmie, ponieważ komunizmu nie da się pogodzić z postulatem likwidacji państwa (taki typ ustroju zakłada centralizację władzy państwowej)

- uważał, że własność może być jedynie efektem pracy, zaś kapitalizm prowadzi do wyzysku i ubóstwa wytwórców; - krytykował instytucje demokratyczne w państwie – parlament, nie przyznawał prawa przedstawicielstwa suwerennego ludu.

Doktryna gospodarcza P. J Doktryna gospodarcza P.J. Proudhona: - zastąpienie kapitalizmu systemem mutualistycznym (tzn. świadczenie wzajemnych usług na podstawie umowy autonomicznych jednostek); - podobnie jak socjaliści utopijni proponował zniesienie pieniądza, który w systemie mutualistycznym traci swoją przydatność; - gospodarkę pieniężną powinien zastąpić bank wymiany produktów, udzielający również bezprocentowych kredytów rzeczowych.

Droga przejścia do społeczeństwa bezpaństwowego: Przejęcie siłą władzy przez robotników nie dałoby odpowiednich rezultatów, dlatego też Proudhon opowiada się za drogą pokojowych refom. Wolność i sprawiedliwość ma szansę bytu tylko w społeczeństwie równych obywateli (gminy tworzące federacje)

Proudhon był zarówno socjalistą jak i anarchistą - uważał, że zrealizowanie postulatów współczesnych mu socjalistów doprowadziłoby do likwidacji szansy na zachowanie najważniejszych wartości takich jak wolność i sprawiedliwość

Autorytet, rząd, władza, państwo – każde z tych słów oznacza to samo – środek nacisku i wyzysku… ktokolwiek kładzie na mnie rękę, aby mną rządzić, jest uzurpatorem i tyranem – uważam go za swego wroga P.J.Proudhon (Najlepszy rząd to taki, który potrafi stać się niepotrzebnym)

ANARCHIZM INDYWIDUALISTYCZNY Max Stirner (1806-1856) Jeden z najbardziej radykalnych zwolenników jak najdalej posuniętego indywidualizmu „Prawem staje się to co, jednostka jest w stanie wymusić”

Jedyny i jego własność - negacja jakiegokolwiek autorytetu zewnętrznego względem człowieka , w tym autorytetu boskiego; - poddanie działań jednostki wyłącznie jej własnej woli; - współczesne społeczeństwo usiłuje uzależnić człowieka od wyznaczonych przez siebie standardów, odebrać mu jego niepowtarzalność oraz wyłączność decyzyjną.

- jednostka nie powinna się krępować żadnymi względami moralnymi; - wszystkie uczucia jakich doznaje jednostka, nie powinny być jej narzucane z zewnątrz, lecz wypływać z jej własnej woli jako jedynego; BRAK PROBLEMU DOBRA I ZŁA / PRZEŁOŻENIE POGLĄDÓW ANARCHISTYCZNYCH NA KWESTIĘ PAŃSTWA

ANARCHIZM KOLEKTYWISTYCZNY Michaił Bakunin (1814 – 1877) „Bóg i państwo” „Państwo i anarchia” Reprezentował najbardziej radykalne stanowisko w myśli anarchistycznej XIXw.

Doktryna gospodarcza M Doktryna gospodarcza M. Bakunina: -odrzucenie własności prywatnej na rzecz uspołecznienia środków produkcji, własność indywidualna może dotyczyć jedynie dóbr konsumpcyjnych; - zniesienie prawa dziedziczenia (zrównanie klas) – stanowi pierwszy krok ku zniesieniu państwa (jako tworu scentralizowanego i zbiurokratyzowanego) oraz powstania ponadnarodowej federacji.

„Tylko otwarta rewolucja przyniesie zmiany w społeczeństwie” Michaił Bakunin

- W myśli Bakunina dominowały plany zorganizowania rewolucji, której mieli dokonać zawodowi rewolucjoniści, którzy poderwaliby lud do wystąpienia przeciw władzy i w rezultacie do jej obalenia; -wskazane było sięganie do wszelkich środków przybliżających wybuch rewolucji, w tym aktów terrorystycznych;

- Bakunin odnosił się negatywnie do nauki, która choć powinna odgrywać istotną rolę, absolutyzuje swoją rolę we współczesnym świecie – postawa antyinteligencka; - zdecydowany antyklerykalizm - jego postawa ateistyczna, odrzucała jakąkolwiek ingerencję kościoła i dogmatów wiary na życie ludzkie; - negacja potrzeby istnienia prawa , jako instytucji ściśle powiązanej z państwem; …anarchizm, kolektywizm, ateizm…

ANARCHIZM KOMUNISTYCZNY Piotr Kropotkin (Anarchistyczny Książe) (1842-1921) Przedstawiciel anarchizmu w wersji wykluczającej użycie przemocy

Piotr Kropotkin był twórcą anarchokomunizmu, który zakładał połączenie doktryny komunizmu gospodarczego (jako wspólnej własności środków produkcji oraz dóbr konsumpcyjnych) z wolnością jednostki Starał się ugruntować anarchizm w oparciu o teorie pozytywizmu, ewolucjonizmu oraz empiryzmu.

Jak każdy przedstawiciel doktryny anarchistycznej wierzył w dobro natury ludzkiej, która stała się podstawą dla stworzenia teorii, że ludzie w społeczeństwie powszechnie kierują się zasadą wzajemnej pomocy. P. Kropotkin Pomoc wzajemna jako czynnik rozwoju

Pomoc, świadczona sobie spontanicznie przez jednostki, tak wśród ludzi jak też w skupiskach zwierząt, jest motorem przetrwania i rozwoju społeczności. Kształtuje w nim postawy solidarystyczne. Jednak powstanie państwa zakłóciło ten proces.

Państwa nie da się reformować, należy je zlikwidować, razem z prawem Państwa nie da się reformować, należy je zlikwidować, razem z prawem. Krytyka myśli Marksa – uważał, że rewolucja jest zdolna jedynie przekształcić państwo, a nie zlikwidować. Był przeciwny terrorowi, a rewolucję chciał poprzedzić propagandą. Zdecydowane wystąpienie przeciw odgórnej władzy. Jedynie lokalne struktury oraz sam lud zdolny jest do zapewnienia nowemu społeczeństwu gminno-komunalnemu socjalistyczny charakter.

Wiek XVI według Kropotkina zapoczątkował okres upadku Wiek XVI według Kropotkina zapoczątkował okres upadku. Powstała centralizacja władzy, rządów prawa oraz zwiększonych wpływów duchowieństwa. Rewolucje burżuazyjne jedynie pogłębiły narastający problem. Pomoc wzajemna stanowi antidotum na odmianę porządku świata.

Doktryna gospodarcza P Doktryna gospodarcza P. Kropotkina: - utopia komunistyczna; - podział dóbr powinien zaspokajać wszelkie potrzeby ludzi, niezależnie od ich wkładu pracy w wytwarzanie tych dóbr, lecz każdy obywatel komuny winien czuć obowiązek pracy.

ANARCHIZM JEST IDEOLOGIĄ UTOPIJNĄ ANARCHIZM JEST IDEOLOGIĄ UTOPIJNĄ! Prezentacja niezniszczalnej wizji stworzenia królestwa wolności