BUDŻET GMINY NOWE 2017 Wielkości planowane

Slides:



Advertisements
Podobne prezentacje
„Skąd mamy pieniądze i na co je wydajemy?” GMINA PRUSZCZ.
Advertisements

Jak finansować rozwój działalności gospodarczej – unijne pożyczki dla firm Leszno, 17 czerwca 2011 r. Ewelina Śmichurska.
Działania w zakresie rewitalizacji służące realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2014 – 2020 Urząd Marszałkowski.
Budżet Miasta Gdańska na rok Wskaźniki przyjęte w projektowaniu budżetu na rok Realne tempo wzrostu PKB – 3,8% Średnioroczna dynamika cen.
Budżet miasta Gdańska na rok 2004 Opracowanie Uchwały Nr XIX/553/04 RMG z dn. 24 stycznia 2004.
Opodatkowanie spółek Wykład specjalizacyjny. Formy Finansowania Finasowanie spółki ze środków wspólników 1. Dopłaty 2. Pożyczki - zasady ogólne 3. Pożyczki.
11. KULTURA I OCHRONA DZIEDZICTWA NARODOWEGO WYDZIAŁ KULTURY > WROCŁAW, GRUDZIEŃ 2011 ROK PROJEKT BUDŻETU NA 2012 ROK.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Benchmarking – narzędzie efektywnej kontroli zarządczej.
STAN REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY PRZED POWODZIĄ W DORZECZU GÓRNEJ WISŁY I ZAMIERZEŃ NA 2011 ROK.
Struktura samorządu terytorialnego - samorząd gminny, - samorząd powiatowy, - samorząd wojewódzki.
Dochody JST 2004 – 2012, perspektywa 2013 – 2020 Warszawa, 20 czerwca 2013 Senat RP.
PROJEKT WIELOLETNIEJ PROGNOZY FINANSOWEJ NA LATA oraz BUDŻETU MIASTA NA 2012 ROK.
Europejski Fundusz Społeczny (EFS), to nie inwestowanie w budowę dróg, świetlic, boisk sportowych, szkół czy tworzenie linii produkcyjnych - to INWESTYCJA.
GEOTERMIA-CZARNKÓW SP. Z O.O. SPRAWOZDANIE ZARZĄDU Z DZIAŁALNOŚCI za 2014r.
PAŹDZIERNIK LpParagrafOpis średnia wartość dochodów Skumulowany udział wartości poszczególnych paragrafów dochodów % całości dochodów
SPRAWOZDANIE O STANIE REALIZACJI ZADA Ń O Ś WIATOWYCH W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 W GMINIE NOWE SAMORZ Ą DOWA ADMINISTRACJA PLACÓWEK O Ś WIATOWYCH Załącznik.
Składka na ubezpieczenie społeczne System finansowy ubezpieczeń społecznych Podstawy prawa zabezpieczenia społecznego.
PROJEKT BUDŻETU MIASTA ŁODZI NA ROK PROCEDURA BUDŻETOWA I etap – wyłączna właściwość Prezydenta Miasta od r. – przyjęcie założeń do projektu.
ZAD Ł U Ż ENIE NA DZIE Ń 31.XII.2008 R. I WYNIKI FINANSOWE ZA OKRES I-XII 2008 ROK SP ZOZ DLA KTÓRYCH SAMORZ Ą D WOJEWÓDZTWA DOLNO Ś L Ą SKIEGO JEST ORGANEM.
ŚLĄSKI ZWIĄZEK GMIN I POWIATÓW ul. Stalmacha Katowice tel.: +4832/ , , fax.: +4832/ , BENCHMARKING – NARZĘDZIE.
SPRAWOZDANIE Z WYKONANIA BUDŻETU GMINY BRUSY ZA 2014 ROK.
Opodatkowanie spółek Podziały Spółek. Podziały spółek Rodzaje podziałów wg KSH Przewidziane są cztery sposoby podziału: 1) podział przez przejęcie, który.
*) WOLNE ŚRODKI jako nadwyżka środków pieniężnych budżetu na koniec 2008 roku, wynikających z rozliczeń kredytów i pożyczek z lat ubiegłych Budżet – wykonanie.
CELE WPROWADZENIA INDYWIDUALNEGO WSKAŹNIKA 1. WZÓR OBLICZENIA INDYWIDUALNEGO WSKAŹNIKA SPŁATY ZOBOWIĄZAŃ gdzie poszczególne symbole oznaczają: R -planowaną.
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, czerwiec 2011.
Załącznik Nr 1 do protokołu Nr XLVII/14 sesji Rady Miejskiej w Nowem w dniu 25 czerwca 2014 r. WYKONANIE BUDŻETU GMINY NOWE 2013 Wielkości rzeczywiste.
Raport Electus S.A. Zapotrzebowanie szpitali publicznych na środki finansowe w odniesieniu do zadłużenia sektora ochrony zdrowia Rzeszów, 16 luty 2012.
Raport Electus S.A. Zapotrzebowanie szpitali publicznych na środki finansowe w odniesieniu do zadłużenia sektora ochrony zdrowia Olsztyn, r.
Urząd Gminy Pruszcz ul. Główna 33, Pruszcz tel fax
WYKONANIE BUDŻETU GMINY NOWE za I półrocze 2015 Wielkości rzeczywiste Załącznik Nr 3 do protokołu Nr X/15 sesji Rady Miejskiej w dniu 30 września 2015.
Informacja o wykonaniu budżetu powiatu kluczborskiego za 2013 rok.
BEZPIECZNA+ Jest to Rządowy program wspomagania w latach 2015–2018 organów prowadzących szkół w zapewnieniu bezpiecznych warunków nauki, wychowania i.
BUSINESS LEX POZNAŃ, Ul. Chwaliszewo 60/62 Tel Fax
Załącznik do protokołu Nr XLVIII/14 sesji Rady Miejskiej w Nowem w dniu 24 września 2014 roku WYKONANIE BUDŻETU GMINY NOWE za I półrocze 2014 Wielkości.
Sprawozdanie z wykonania budżetu Miasta Olsztyna za 2016 r.
Dochody Gminy Jedlnia–Letnisko
Dochody PUBLICZNE.
Sprawozdanie Ośrodka Pomocy Społecznej w Dzierżoniowie za 2016 rok
Sześciolatek idzie do szkoły
Sprawozdanie z wykonania Budżetu Gminy Grodków
Sprawozdanie z wykonania budżetu i sprawozdania finansowe za 2016 r.
ZARZĄD POWIATU W RYKACH
Dofinansowanie UE [PLN]
RODZAJE PODATKÓW Przygotowała: Magdalena Zawilińska.
Prawo finansów publicznych
Sześciolatek idzie do szkoły
Budżet założenia do projektu
WYKONANIE BUDŻETU MIASTA ŁODZI ZA 2016 R
BUDŻET GMINY NOWE 2018 Wielkości planowane.
Sprawozdanie z wykonania budżetu Miasta Olsztyna za 2016 r.
BUDŻET POWIATU MIELECKIEGO NA ROK 2018
Budżet miasta Tychy na 2005 r.
Projekt ustawy o finansowaniu zadań oświatowych
PROJEKT BUDŻETU GMINY FRAMPOL NA ROK 2019.
Realizacja budżetu edukacji w 2017 r.
Zatrudnianie nauczycieli w projektach współfinansowanych z UE- wybrane zagadnienia Elbląg, 22 czerwca 2017 r.
Przyszłe zmiany sposobu finansowania zadań oświatowych
KWOTA CZĘŚCI OŚWIATOWEJ SUBWENCJI OGÓLNEJ W 2018 R.
Inne środki na zadania oświatowe
Finansowanie zadań oświatowych
Finanse JST – pytania uzupełniające
Prawo Finansów Publicznych Sektora Samorządowego Cz. I
Rządowy Program na rzecz Rozwoju oraz Konkurencyjności Regionów
Finansowanie zadań oświatowych na przestrzeni lat 2008 – 2018
Informacja dodatkowa dotycząca projektów uchwał rady miejskiej w zakresie restrukturyzacji zadłużenia Grudzień, 2018 r.
Zatrudnianie nauczycieli w projektach współfinansowanych z UE- wybrane zagadnienia Olsztyn, 21 września 2017 r.
Otwarty konkurs ofert na dofinansowanie w roku 2018 zadań własnych realizowanych przez organizacje z udziałem środków zewnętrznych Rzeszów, 8 marca 2018.
WAŻNE INWESTYCJE GMINNE ZREALIZOWANE w ROKu 2018
Środki przekazane jednostkom samorządu terytorialnego na dział: pomoc społeczna i rodzina w latach
Prawo finansów publicznych
Zapis prezentacji:

BUDŻET GMINY NOWE 2017 Wielkości planowane Załącznik do protokołu Nr XXIII/16 Sesji Rady Miejskiej w Nowem w dniu 21 grudnia 2016 r. BUDŻET GMINY NOWE 2017 Wielkości planowane

Opinie RIO Regionalna Izba Obrachunkowa w Bydgoszczy Uchwałą Nr 17/P/2016 z dnia 12 grudnia 2016 r. Opiniuje pozytywnie projekt budżetu Gminy Nowe na 2017 rok

RÓWNANIE/budżet 2017 (tys. zł) D + P = W + R 34.745 + 700 = 34.694 + 751 D dochody budżetowe danego roku P przychody budżetu w danym roku W wydatki budżetowe na dany rok R rozchody budżetu w danym roku = oznacza, że budżet się bilansuje Uwaga: dopuszczalna jest relacja D + P > W + R

D > W DEFICYT/NADWYŻKA 2017 Dochody 34.745.019 Wydatki 34.693.899 Przeznaczenie nadwyżki- spłata wcześniej zaciągniętego kredytu

RÓWNANIE ROZBUDOWANE 2017 (tys. zł) (Db + Dm) + P = (Wb + Wm) + R (34.147 + 598) + 700 = (32.777 + 1.917) + 751 Db dochody bieżące Dm dochody majątkowe Wb wydatki bieżące Wm wydatki majątkowe

Spełnienie reguły wydatkowej 2017 (tys. zł) Rada nie może uchwalić budżetu, w którym planowane wydatki bieżące są wyższe niż planowane dochody bieżące powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych wydatki bieżące < dochodów bieżących + nadwyżka z lat ubiegłych/wolne środki Wb < Db + N 32.777 < 34.147 + 0 Uwaga: na etapie planowania nie uwzględnia się N za 2016 r. (stan wolnych środków ustala się po zamknięciu ksiąg rachunkowych)

Plan dochodów 2017- 34.745 tys. zł Źródło Kwota % Ogółem 34.745 Subwencje 11.665 33,6 Dotacje 11.407 32,8 Własne 11.673 Podział na: bieżące 34.147 11.059 11.423 majątkowe 598 348 250

Subwencja ogólna 2017- 11.665 tys. zł Część wyrównawcza:4.382 1. kwota podstawowa 3.817 (wyrównanie dochodów podatkowych gminy) 2. kwota uzupełniająca 565 (uzależniona od gęstości zaludnienia) Część równoważąca 813 (związana z wydatkami na dodatki mieszkaniowe) Część oświatowa 6.470 (algorytm związany z liczbą uczniów/zadań oświatowych)

Porównanie subwencji 2015/2017 Przyrost subwencji 2017/2016: Wyrównawcza +210 Równoważąca +3 Oświatowa +50 Uwaga: subwencja oświatowa może ulec zmianie w trakcie roku

Dotacje/bieżące 2017- 11.058,8 tys. zł Z budżetu państwa na zadania bieżące/zlecone 9.713,6 (program „500+” 5.069, świadczenia rodzinne 4.461, inne 184) Z budżetu państwa na zadania bieżące/własne 1.296,4 (zadania z zakresu: pomocy społecznej 945, wychowania przedszkolnego 351) Zadania bieżące z udziałem środków UE 37,3 (przygotowanie programu rewitalizacji) Celowa/porozumienie z org. adm. rząd. 1,5 (opieka nad cmentarzami) Środki od pozostałych jsfp 10,0 (środki z WFOŚiGW/ zakup drzew i krzewów)

Dochody/bieżące własne 2017- 11. 423 tys. zł Dochody podatkowe 9.202,4 Opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi 1.272,0 Opłaty za zezwolenia na sprzedaż alkoholu 210,0 Opłaty i kary za korzystanie ze środowiska 50,0 Pozostałe opłaty lokalne 299,2 Wpływy z najmu i dzierżawy majątku gminy 128,6 Wpływy z usług (przedszkola, stołówki, opiekuńcze) 162,0 Odsetki od nieterminowych wpłat 59,5 Inne tytuły dochodów 39,0 Plany w stosunku do 2015 r (tys. zł): p.d.o.f +120, p. rol. -89, p. śr. transp. -18. kary środow. -90

Dochody/podatkowe 2017- 9.202 tys. zł Podatek dochodowy od osób fizycznych 4.369,4 Podatek dochodowy od osób prawnych 80,0 Podatek od nieruchomości 3.790,0 Podatek rolny 505,0 Pozostałe leśny 73,0 Podatek od środków transportowych 175,0 Podatek od czynności cywilnoprawnych 182,0 Inne tytuły dochodów podatkowych 28,0 Plany w stosunku do 2015 r (tys. zł): p.d.o.f +120, p. rol. -89, p. śr. transp. -18. kary środow. -90

Dochody majątkowe 2017- 598 tys. zł Sprzedaż majątku gminy 250 Dotacja z samorządu województwa 115 ( Droga w Trylu; działka nr 263) Dotacja z samorządu województwa 40 (Rekonstrukcja murów obronnych) Dotacja z budżetu państwa 193

Plan wydatków 2017- 34.694 tys. zł Rodzaj wydatków Kwota % Bieżące 32.776,9 94,5 Majątkowe 1.917,0 5,5

Wydatki „szczególne” 2017 Gminny Program Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 210,0 i Program Przeciwdziałania Narkomanii Wydatki związane z ochroną środowiska 50,0 Koszty funkcjonowania systemu gospodarki odpadami 1.272,0 Środki na dofinansowanie doskonalenia zawodowego 49,8 nauczycieli Fundusz sołecki 178,9

Wydatki bieżące 2017 – 32.777 tys. zł Lp Wyszczególnienie Kwota % 1 Wynagrodzenia i składki od nich naliczane 12.128,5 37,0 2 Wydatki na statutowe zadania 7.571,5 23,1 3 Świadczenia na rzecz osób fizycznych 11.026,3 33,7 4 Wydatki na programy z udziałem środków UE 35,6 0,1 5 Obsługa długu 300,0 0,9 6 Dotacje na zadania bieżące 1.715,0 5,2

Wynagrodzenia i składki 2017/ 12.128 tys. zł Lp Wyszczególnienie Kwota % 1 Oświata i wychowanie; opieka wychowawcza 8.344,6 68,8 2 Administracja publiczna 1.857,6 15,3 3 Pomoc społeczna; rodzina 1.595,0 13,2 4 Pozostałe 331,3 2,7

Wydatki na statutowe zadania 2017- 7.572 tys. zł Lp Wyszczególnienie Kwota % 1 Oświata i wychowanie; opieka wychowawcza 2.126,1 28,1 2 Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 2.109,8 27,9 3 Pomoc społeczna; rodzina 827,3 10,9 4 Administracja publiczna 610,4 8,1 5 Transport i łączność 492,5 6,5 6 Kultura fizyczna 398,2 5,3 7 Rezerwy 310,0 4,1 8 Pozostałe 697,1 9,2

Świadczenia na rzecz osób fizycznych 2017 – 11.026 tys. zł Lp Wyszczególnienie Kwota % 1 Pomoc społeczna; rodzina 10.737,4 94,8 2 Administracja publiczna 130,0 2,4 3 Oświata i wychowanie; opieka wychowawcza 128,9 1,4 5 Ochrona przeciwpożarowa, bezp. publiczne 30,0 0,5 2- diety radnych i sołtysów. 3- dodatki wiejskie i mieszkaniowe, pomoc zdrowotna dla nauczycieli (0,3% od wynagr.). 4- 20% wkład własny do stypendiów. 5- ekwiwalent za akcje ratownicze strażaków.

Dotacje na zadania bieżące 2017- 1.715 tys. zł Lp. Rodzaj dotacji Dla kogo Kwota 1 Dotacja podmiotowa CK „Zamek” 700 2 Gminna Biblioteka 170 3 Szkoła podstawowa/ Rychława 535 4 Oddział przedszkolny/ Rychława 270 6 Dotacja celowa Gminna Spółka Wodna 40

Wydatki majątkowe 2017- 1.917.020 zł Lp Wyszczególnienie Razem Z tego: własne pozysk. 1 Dotacje celowe/ budowa przydomowych oczyszczalni ścieków 100.000 2 Sołectwo Osiny/ plac rekreacyjny 5.066 3 Sołectwo Morgi/ altany na placu zabaw 15.000 4 Sołectwo Rychława/ siłownia zewnętrzna 10.104 5 Dotacja dla Powiatu/ droga Nowe- Tryl- Wielki Lubień 400.000 6 Przebudowa drogi/ działka 263 w Trylu 325.000 210.000 115.000 7 Ul. Komierowskiego/ uzbrojenie działek drogowych 310.000 8 SP w Trylu/ montaż pieca grzewczego 16.000 9 Budowa przedszkola samorządowego

Wydatki majątkowe 2017 c.d. Lp Wyszczególnienie Razem Z tego: własne pozysk. 10 Gimnazjum/ instalacja elektryczna 30.000 11 SAPO/ montaż klimatyzatora 4.000 12 Sołectwo Gajewo/dobudowa pomieszczenia 8.500 13 Sołectwo Zderojewo/ kostka brukowa 10.000 14 Sołectwo Mątawy/ budowa szamba 15 Sołectwo Tryl/ montaż nagrzewnic 11.950 16 Sołectwo M. Komorsk/ pomieszczenie socjalne 7.700 17 Sołectwo M. Komorsk/ ogrodzenie placu zabaw 5.000 18 Rekonstrukcja murów obronnych 387.000 154.000 233.000 19 Oprogramowanie VAT/ dla trzech jednostek 17.700 20 Rezerwa ogólna/ zadania inwestycyjne 150.000

Wydatki 2017/zadania oświatowe 11.560 tys. zł Na finansowanie podstawowych zadań oświatowych: Szkół podstawowych Gimnazjum Świetlic szkolnych Wydatek 7.842 Z tego: subwencja 6.471 środki własne 1.371 Przedszkola 2.000 dotacja 351 rodzice 110 środki własne 1.539 Pozostałe/własne 1.718 z tego: Dowożenie uczniów 649 Stołówki/rodzice 95 Stołówki/gmina 255 SAPO 481 Pozostałe 238

Wydatki 2017/pomoc społeczna 13.339 tys. zł MGOPS Lp Źródła finansowania kwota % 1 Zadania zlecone 9.610 72,0 2 Zadanie własne z dotacji 945 7,1 3 Zadania własne ze środków własnych 2.784 20,9 „3” za 2015 r. to kwota 2.350.250

Przychody i rozchody budżetu 2017 1. Kredyt 2. Pożyczki 3. Prywatyzacja majątku 4. Obligacje 700.000 5. Wolne środki 1. Spłaty kredytów 51.120 2. Spłaty pożyczek 3. Udzielone pożyczki 4. Lokaty 5. Wykup obligacji 700.000 Spłaty długów: kredyt Milewo 51120, Seria A obligacji

Fundusz sołecki 2017/ 178,9 tys. zł Sołectwo Kwota Osiny 8,1 Milewko 9,6 Gajewo 12,1 Mątawy 15,6 Zdrojewo 16,9 Tryl 17,2 Mały Komorsk 17,7 Morgi 25,4 Rychława 28,1 Bochlin

Autopoprawki do projektu budżetu W załączniku nr 6 „Dotacje celowe w roku 2017” sprostowano klasyfikację budżetową w p. 3 „Drogi publiczne powiatowe…”; zamiast 80120; na 60014 W części opisowej zmieniono Tabelę nr 7 „Zestawienie dotacji udzielonych z budżetu gminy”; zamiast kwoty 1.690.000; na kwotę 1.715.000 W części opisowej, w części „Szczegółowy plan wydatków”, fragment tekstu otrzymuje brzmienia: „ Szkoły Podstawowe: SP Nr 2 w Nowem, SP w Trylu. W SP Nr 2 w Nowem w 22 oddziałach uczy się 489 dzieci. W SP w Trylu w 6 oddziałach uczy się 66 dzieci.”

WPF GMINY NOWE 2017-2032 Wielkości planowane

Opinia RIO Regionalna Izba Obrachunkowa w Bydgoszczy Uchwałą Nr 17/WPF/2016 z dnia 12 grudnia 2016 roku opiniuje pozytywnie projekt WPF Gminy Nowe na lata 2017-2032.

WPF 2017-2032 WPF jest instrumentem zarządzania finansami gminy. WPF sporządza się na okres, na który zaciągnięto zobowiązania. WPF składa się z: prognozy kwoty długu na lata 2017-2032, wykazu przedsięwzięć.

WPF 2017-2032 WPF opiera się na długoterminowej prognozie nadwyżki operacyjnej, która obrazuje zdolność jednostki do obsługi zobowiązań finansowych. Podstawą dla przygotowania prognozy były: wskaźniki makroekonomiczne do założeń Budżetu Państwa, wskaźniki wzrostu PKB i wielkość inflacji w perspektywie wieloletniej, dane historyczne dotyczące kształtowania się poszczególnych kategorii dochodów i wydatków gminy, przewidywane kwoty dofinansowania ze środków zewnętrznych.

WPF- dochody Dochody bieżące wzrastają średniorocznie w latach: 2018/2017 – 2,4%, 2019/2018 – 2,4%, 2020/2019 – 2,4%. Wskaźnik przyrostu dochodów w latach 2021-2032 wynosi około 0,9-1,0%. Dochody ze sprzedaży majątku: 2017 – 25.000, 2018 – 200.000, 2019 – 200.000 , 2020 -200.000 zł. W dochodach majątkowych w prognozie uwzględniono również środki z tytułu dotacji; przeciętnie 500-700 tys. zł. Wyjątek stanowi rok 2018, ponieważ planowane wpływy z tych tytułów wyniosą 5.200 tys. zł.

WPF - wydatki Planując wydatki przyjęto regułę- wskaźnik wzrostu wydatków kształtuje się nieznacznie poniżej wskaźnika przyrostu dochodów. Wydatki majątkowe zaplanowano w oparciu o wynik budżetu na działalności bieżącej oraz o przewidywane dochody majątkowe (własne i dotacje). Przewidywana kwota nakładów majątkowych w latach 2017-2020 wyniesie łącznie około 13,8 mln zł.

Przychody i rozchody Przychody w 2017 r.- emisja obligacji komunalnych na kwotę 700.000 zł. Kwota ta(jako rozchody w 2017 r.) w całości zostanie przeznaczona na wykup serii B obligacji komunalnych. Pozostałe rozchody w 2017 r. (kwota 51.120 zł), których źródłem pokrycia jest nadwyżka budżetowa, to spłata raty kredytu. Oprócz tego, w związku z planowaną budową przedszkola, przewiduje się emisję obligacji w roku 2018 w kwocie 700.000 zł.

Zadłużenie Rodzaj 2016 2017 Kredyty 783.840 732.720 Pożyczki - Obligacje 6.600.000 RAZEM 7.383.840 7.332.720

Przedsięwzięcia W wykazie przedsięwzięć ( tj. zadań o okresie realizacji przekraczającym rok budżetowy) ujęto jedną inwestycję: „Budowa przedszkola samorządowego w Nowem” Przewidywane nakłady: 2016 rok 100.000 zł 2017 rok 100.000 zł 2018 rok 6.300.000 zł ( z tego dotacja 4.300.000 zł)

Wskaźniki zadłużenia Z WPF wynika, że Gmina (w całym okresie prognozy) spełnia kryteria o których mowa w art. 243 ustawy o finansach publicznych. Wskaźnik planowanej łącznej kwoty spłat zobowiązań osiąga swój najwyższy poziom w 2019 r. i wynosi 2,90 %. W tym samym roku dopuszczalny wskaźnik spłaty zobowiązań osiąga stan 4,25%. Różnica między wskaźnikami w 2018 r. wyniesie 1,35 p-kta procentowego, co stwarza bezpieczny margines na niespodziewane odchylenia prognozowanych wielkości finansowych. Należy dążyć do „zwiększenia” kwoty nadwyżki operacyjnej, zarówno na etapie planowania jak i wykonania.