Odpowiedzialność pracownicza Kamila Siejka materialna

Odpowiedzialność materialna Odpowiedzialność na zasadach ogólnych Odpowiedzialność za mienie powierzone Odpowiedzialność z winy umyślnej Odpowiedzialność odszkodowawcza

Odpowiedzialność materialna 114-1211 ponoszenie przez pracowników negatywnych skutków majątkowych z powodu wyrządzenia szkody wskutek zawinionego naruszenia obowiązków pracowniczych, ma charakter osobisty, dochodzenie od pracownika rekompensaty poniesionej szkody jest uzależnione od woli pracodawcy, uzyskanie odszkodowania wymaga wystąpienia na drogę sądową (o ile strony nie zawrą ugody), obowiązki pracowników dotyczą sfery jakościowej pracy – sumienności i staranności, wykonywania poleceń pracodawcy, określają stosunek pracownika do zakładu pracy oraz do współpracowników poprzez przestrzeganie zasad współżycia społecznego, dotyczą także przestrzegania czasu i porządku pracy, lecz przy tej ostatniej grupie stosujemy odpowiedzialność porządkową,

Odpowiedzialność materialna przesłanki Odpowiedzialność materialna dotyczy pracowników, którzy przez niewykonanie lub nienależyte wykonanie swoich obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządzili pracodawcy szkodę wszystkie przesłanki muszą być spełnione ŁĄCZNIE a ciężar dowodu spoczywa na pracodawcy Bezprawność Wina Szkoda Związek przyczynowy Odpowie dzialność

Odpowiedzialność materialna przesłanki Bezprawność element obiektywny, naruszenie obiektywnych reguł staranności, które powstają automatycznie z nawiązaniem stosunku pracy, niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązku pracowniczego, który wynika z przepisów prawa pracy, bez względu na zakwalifikowanie go jako podstawowego lun innego (SN wyrok z 5.05.1999 r., IPKN 680/99), okoliczności wyłączające bezprawność: działanie w granicach dopuszczalnego ryzyka stan wyższej konieczności stan psychofizyczny

Odpowiedzialność materialna przesłanki wina element subiektywny, podmiotowy, jest wyznacznikiem granic odpowiedzialności, pracownik odpowiada tylko za swoje czyny, wyjątek przy wspólnym wyrządzeniu szkody przez kilku pracowników, każdy odpowiada za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy, jednak gdy nie można tego ustalić – pracownicy, którzy wyrządzili szkodę odpowiadają w częściach równych teoria prawa pracy sięga tutaj do teorii prawa karnego – koncepcji winy umyślnej i nieumyślnej

Odpowiedzialność materialna przesłanki wina umyślna dolus directus dolus eventualis nieumyślna lekkomyślność niedbalstwo

Odpowiedzialność materialna przesłanki wina umyślna – sprawca ma świadomość szkodliwości skutków działania i zmierza do tego bezpośrednio (zamiar bezpośredni) lub co najmniej godzi się na nie (zamiar ewentualny), wina nieumyślna – sprawca ma świadomość szkodliwości skutków działania, jednak bezpodstawnie przypuszcza, że ich uniknie (lekkomyślność) lub nie przewiduje skutków, choć może i powinien (niedbalstwo), okoliczności wyłączające winę: niepoczytalność nieudolność stan wyższej konieczności

Odpowiedzialność materialna przesłanki szkoda uszczerbek poniesiony przez pracodawcę na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, uszczerbek majątkowy może wystąpić w różnych postaciach, np. zniszczenie lub ubytek mienia, zwiększenie zobowiązań pracodawcy, niemożność osiągnięcia korzyści, nie jest szkodą tzw. ubytek naturalny, spowodowany procesami biofizycznymi lub chemicznymi,

Odpowiedzialność materialna przesłanki adekwatny związek przyczynowy związek między zawinioną bezprawnością a szkodą, przyjmuje się koncepcję adekwatnego związku przyczynowego, odpowiedzialność jest ograniczona tylko do normalnych następstw działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda, pracownik nie ponosi odpowiedzialności w zakresie w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do powstania szkody albo zwiększenia, wyjątek tożsamy jak przy przesłance winy,

Odpowiedzialność materialna odszkodowanie Wina nieumyślna Wina umyślna Szkoda wyrządzona osobie trzeciej odpowiedzialność tylko za rzeczywistą stratę odszkodowanie nie może przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia, kwotę odszkodowania określa wynagrodzenie przysługujące pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody charakter wychowawczo-prewencyjny możliwość dalszego obniżenia odszkodowania na podstawie ugody odpowiedzialność za rzeczywistą stratę i utracone korzyści (damnum emergens i lucrum cessans) brak ograniczenia do kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia szkoda wyrządzona osobie trzeciej umyślnie również pociąga pełną odpowiedzialność szkoda przy wykonywaniu obowiązków bezprawność, wina nieumyślna, związek przyczynowy, szkoda dotyczy także szkody wyrządzonej innemu pracownikowi lub innemu pracodawcy pracodawca odpowiada względem os. trzeciej w pełnej wysokości pracodawca ma regres do pracownika ograniczony do kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia

Odpowiedzialność za szkodę w mieniu powierzonym 124-127 kp dotyczy pracowników, którym powierzono mienie z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się, surowsza niż odpowiedzialność na zasadach ogólnych, pracownik odpowiada w pełnej wysokości (damnum emergens i lucrum cessans), niezależnie od rodzaju winy, zaostrzenie wynika z obowiązku szczególnej pieczy nad mieniem, ciężar dowodu na pracodawcy ciąży tylko w zakresie wykazania szkody i jej wysokości,

Odpowiedzialność za szkodę w mieniu powierzonym Prawidłowe powierze- nie mienia Naruszenie obowiązku zwrotu albo wyliczenia się Zawiniona bezpra- wność Związek przyczyno- wy przesłanki

Odpowiedzialność za szkodę w mieniu powierzonym ogólne warunki prawidłowego powierzenia: zgoda pracownika, powierzenie mienia w taki sposób, by pracownik mógł sprawdzić jego stan ilościowy i jakościowy, objąć je w posiadanie i sprawować nad nim pieczę, przedmiot powierzenia: pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności, narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, inne powierzone mienie, Sposób owego prawidłowego powierzenia mienia nie został określony powszechnie i jednolicie. W praktyce może przybrać rozmaitą formę. Prawidłowo można pracownikowi powierzyć mienie przez fizyczne, bezpośrednie jego wręczenie - przekazanie (oddanie) w posiadanie, ale też przez upoważnienie do objęcia go w posiadanie od osób trzecich. Jedynym wymogiem prawidłowego powierzenia mienia jest to by znany był jego rodzaj i (lub) wartość oraz by pracownik miał możliwość sprawowania nad nim pieczy.  SN wyrok z dnia 14.05.1998 r. I PKN 129/98

Odpowiedzialność za szkodę w mieniu powierzonym naruszenie obowiązku zwrotu albo wyliczenia się, między działaniem (zaniechaniem) pracownika a powstaniem szkody musi wystąpić normalny związek przyczynowy, winę pracownika się domniemuje , od odpowiedzialności pracownik może się uwolnić, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia, Nie zwraca mienia lub nie wylicza się z mienia tylko taki pracownik, u którego stwierdzono ilościowy brak określonych przedmiotów lub określonej gotówki. Natomiast pracownik dopełnia obowiązku zwrotu mienia albo obowiązku wyliczenia się (…) jeśli zwraca lub wylicza się z powierzonego mu mienia pod względem ilościowym, choćby nawet mienie było uszkodzone.  Uchwała SN z dnia 18.12.1976 r. V PZP6/76

Odpowiedzialność za szkodę w mieniu powierzonym pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia, odstępstwa od kodeksowych zasad przewiduje rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie warunków odpowiedzialno ści materialnej pracowników za szkodę w powierzonym mieniu z dnia 10 października 1975 r. (tekst jednolity: Dz.U. z 1996 r. Nr 143, poz. 662) liberalizuje odpowiedzialność odszkodowawczą pracowników zatrudnionych w specyficznych placówkach handlowych i w związku z tym narażonych na różnego rodzaju ubytki w powierzonym ich pieczy mieniu,

Wspólna odpowiedzialność za szkodę w mieniu powierzonym podstawą łącznego powierzenia mienia jest umowa o współodpowiedzialności materialnej, zawarta przez pracowników z pracodawcą na piśmie pod rygorem nieważności oraz powierzenie mienia łącznie wszystkim pracownikom, którzy mają być objęci tą odpowiedzialnością, wspólna odpowiedzialność niesie za sobą duże ryzyko dla pracownika, jeśli chodzi o postępowanie innych osób objętych umową, pracownicy odpowiadają w częściach określonych w umowie, chyba, że uda się ustalić, że szkoda w całości lub w części została spowodowana przez niektórych pracowników, wówczas odpowiadają tylko sprawcy szkody, zgodnie z delegacją ustawową 4.10.1974 r. Rada Ministrów wydała rozporządzenie: w sprawie wspólnej odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie (tekst jednolity: Dz.U. z 1996 r., Nr 143, poz. 663)