Fundusz Sołecki Szansą dla Wsi

Wprowadzony w 2009 r. fundusz sołecki daje mieszkańcom sołectw możliwość wiążącego decydowania o części budżetu gminy. I z roku na rok jest coraz popularniejszym rozwiązaniem.

W Polsce istnieje 2479 gmin 2175 gmin ma wyodrębnione sołectwa, co stanowi 88% gmin, w których może być wdrożony fundusz sołecki Z liczby 2175; 1241 rad gmin wyodrębniły fundusz sołecki na rok 2014, 793 rady podjęły decyzje o niewyodrębnieniu funduszu 141 rad nie podjęło żadnej uchwały

Najchętniej na utworzenie funduszu decydowały się gminy w województwie dolnośląskim i opolskim – odpowiednio 76 i 74 proc. rad podjęło uchwały o wyodrębnieniu w nich funduszu sołeckiego. 

1241 gmin to aż 22 516 sołectw, w których mieszkańcy będą mogli podjąć decyzje o przeznaczeniu środków, które poprawią warunki ich życia. Liczby te uświadamiają, że fundusz sołecki jest najpopularniejszym mechanizmem wpływania mieszkańców na budżety gmin.

w latach 2010-2012 zrealizowano w ramach Funduszu Sołeckiego przedsięwzięcia na kwotę ponad 606 mln zł (w 2010 r. na ok. 168 mln, w 2011 r. na ok. 205 mln zł, a w 2012 na ponad 233 mln zł)

Źródło: Prawo a partycypacja publiczna. Bilans monitoringu 2011, P Źródło: Prawo a partycypacja publiczna. Bilans monitoringu 2011, P. Sobiesiak-Penszko (red.), ISP, Warszawa 2012

Oprócz tego, że z roku na rok rośnie liczba jednostek samorządu terytorialnego wykorzystujących fundusze sołeckie, to wzrasta średnia kwota wydatków z funduszu przypadająca na te jednostki; – w 2010 było to 169 tys. zł/jst, - w 2011, 186 tys. zł/jst, - a w 2012 już 209 tys. zł/jst. Świadczy to o coraz większej wiedzy, świadomości i zaangażowaniu mieszkańców sołectw.

gospodarkę komunalną(14%), kulturę fizyczną (8%) W skali ogólnopolskiej w budżetach funduszy sołeckich w 2012 r. dominowały wydatki na; drogi (36%), kulturę (25%), gospodarkę komunalną(14%), kulturę fizyczną (8%) i bezpieczeństwo publiczne (6%)

Dane te świadczą o ogromnych brakach w zakresie infrastruktury technicznej występujących na obszarze wsi i tym, jak wiele jest jeszcze do zrobienia. Ale też o bardzo rozsądnym dysponowaniu środkami z Funduszu i przeznaczaniu ich na działania pozostawiające trwałe zmiany w wyglądzie naszych wsi.

FunDusz Sołecki w Gminach LGD Ilość sołectw Wysokość funduszu (plan) 2011 2012 2013 Dzierżoniów 15 254 988,00 282 558,00 286 069,00 Jordanów Śląski 13 Brak danych --------------- -------------- Łagiewniki 14 179.519,00 175.259,96 173.307,89 Marcinowice 19 237 496,00 236 904,00 236 593,00 Mietków 160 358,00 146 917,00 210 684,00 Niemcza 7 Sobótka 23 211 794,00 210 794,00 223 504,63

Jak przejść przez procedurę uchwalenia wniosku aby nie popełnić błędów i przygotować katalog zadań racjonalnie wykorzystujących środki Funduszu Sołeckiego?

Kolejność działań zmierzających do uruchomienia Środków funduszu na dane sołectwo; Do 31 marca każdego roku Rada Gminy podejmuje uchwałę o wydzieleniu lub niewydzieleniu z budżetu gminy środków na Fundusz Sołecki w roku następnym Do 31 lipca Wójt/ Burmistrz przekazuje Sołtysom informacje o wysokości Funduszu w roku następnym wrzesień Sierpień/ W sołectwach trwa praca nad sołeckim „PROJEKTEM BUDŻETU OBYWATELSKIEGO”

30 wrzesień Ostateczny termin złożenia przez Sołtysa wniosku zawierającego przedsięwzięcia do realizacji ze środków funduszu sołeckiego z roku następnego

Krok 1: Przyjęcie przez radę gminy uchwały o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego Rada gminy powinna do 31 marca każdego roku przyjąć uchwałę o wyodrębnieniu lub niewyodrębnieniu funduszu sołeckiego na kolejny rok budżetowy. Niestety, mimo zapisów Ustawy, nie każda rada gminy podejmuje ten temat. Jeżeli tak jest, to Państwo Sołtysi mają prawo do wystąpienia z inicjatywą w tej sprawie, złożoną w formie wniosku, na ręce Przewodniczącego Rady Gminy, najlepiej w styczniu, aby dać czas na przedyskutowanie tematu przez odpowiednie komisje Rady. Wniosek w trybie art. 241 Kodeksu Postępowania Administracyjnego w sprawie przyjęcia funduszu sołeckiego. Przewodniczący rady gminy jest zobowiązany do udzielenia odpowiedzi na pismo w ciągu 30 dni.

Krok 2: Wyliczenie przez wójta/burmistrza środków jakie będą przysługiwały sołectwom Kolejną ważną datą jest 31 lipca. To do tego dnia wójt/burmistrz gminy musi przekazać sołtysom informację na temat wysokości środków na każde sołectwo. Informacja o dokładnej kwocie powinna dotrzeć do sołtysów najpóźniej do 31 lipca każdego roku. Wysokość środków przeznaczonych na konkretne sołectwo wynosi: F= (2+Lm/100 ) x Kb Poszczególne symbole we wzorze oznaczają: F –wysokość środków przeznaczonych na dane sołectwo, nie może być jednak wyższa niż dziesięciokrotność Kb. Lm – liczbę mieszkańców sołectwa według stanu na ostatni dzień czerwca roku poprzedzającego rok, w którym poniesione zostaną wydatki . Liczbę mieszkańców określa się na podstawie prowadzonego przez gminę zbioru danych stałych mieszkańców. Kb – to kwota bazowa obliczona poprzez podzielenie dochodów gminy oraz liczby mieszkańców gminy wg stanu na 31 grudnia roku poprzedzającego o dwa lata rok poniesienia wydatków (na przykład: kwotę funduszu sołeckiego na rok 2011 ustalono na podstawie danych o liczbie ludności z dnia 31 grudnia 2009 roku)

Krok 3: Przygotowanie zebrania wiejskiego i poinformowanie o nim mieszkańców Sołtys wiedząc jaką kwotę sołectwo ma do dyspozycji powinien najpóźniej do 30 września zwołać zebranie wiejskie, podczas którego mieszkańcy zdecydują na co wydać pieniądze z funduszu sołeckiego. Już wcześniej, przed zebraniem, można myśleć i dyskutować na temat tego jaki można złożyć wniosek i co sfinansować. Organizując zebranie wiejskie należy przygotować informację, w której będzie wyraźnie powiedziane; - że zebranie dotyczy podjęcia decyzji na co wydać pieniądze z funduszu sołeckiego, - jaką kwotą wieś będzie dysponować - jakie działania mogą być realizowane w ramach funduszu sołeckiego

Nie warto czekać ze zwołaniem zebrania do ostatniej chwili 30 września Nie warto czekać ze zwołaniem zebrania do ostatniej chwili

Krok 4: Zebranie wiejskie O przeznaczeniu pieniędzy decyduje zebranie wiejskie. O tym kto może wziąć w nim udział i jakie inne warunki muszą być spełnione, aby decyzje były ważne mówi statut sołectwa. A zatem to zebranie wiejskie podejmuje decyzje, a sołtys jest organem wykonawczym. stawa mówi, że propozycję wniosku do dyskusji mogą złożyć: 1) sołtys 2) rada sołecka 3) 15 dorosłych mieszkańców sołectwa Zwołując zebranie należy przestrzegać tego, co zapisano w statucie (na ile dni przed zebraniem poinformować mieszkańców, w jaki sposób itp.), w jaki sposób zebranie powinno przebiegać (porządek obrad),w jaki sposób powinno być udokumentowane (protokół z zebrania, lista obecności) oraz jakie czynności sołtys podejmuje po zebraniu (np. terminowe przekazanie uchwał oraz protokołu z zebrania wójtowi/burmistrzowi).

Nieprzestrzeganie tych warunków może spowodować unieważnienie podjętych uchwał zebrania wiejskiego. W konsekwencji przepadnie możliwość sfinansowania działań, które mieszkańcy wybrali. Aby wniosek do funduszu sołeckiego mógł być zrealizowany, musi spełniać trzy warunki, które trzeba wziąć pod uwagę podczas dyskusji i planowania wniosku: - przedsięwzięcia mieszczą się w katalogu zadań własnych gminy, - są zgodne ze strategią rozwoju lub Planem Odnowy Miejscowości - służą poprawie warunków życia mieszkańców

Zadania wpisane do zestawienia muszą być przemyślane i wynikać z analizy potrzeb sołectwa. Analiz tych należy dokonać wspólnie z mieszkańcami problem projekt wniosek

Aby wniosek był możliwy do zrealizowania musi być przemyślany, rzetelnie opracowany i wyszacowany; - Zakupy muszą być poprzedzone głęboką analizą rynku, wpisane do wniosku ceny muszą być cenami brutto, zawierać koszt transportu, a w przypadku niektórych urządzeń, np. elementów na place zabaw, także koszt montażu. - Zadania inwestycyjne obejmować muszą koszty całego procesu zadania od projektu, poprzez wykonanie, nadzór budowlany tam, gdzie jest on wymagany, po odbiór. Jeżeli w trakcie realizacji jest potrzeba uzyskania zezwoleń, certyfikatów, opinii, itp…., to koszty tych elementów składowych muszą być oszacowane i wliczone do kosztu ogólnego zadania. Warto w tym miejscu wykorzystać potencjał mieszkańców, ich wiedzę i zaangażowanie.

Planowanie zadań inwestycyjnych wymaga współpracy z pracownikami urzędów gmin i sprawdzenia, czy działka na której chcemy realizować zadanie jest własnością gminy i czy możemy nią dysponować, jaką posiada klasę gruntu i czy nie wymaga odrolnienia, jakie ma przypisane przeznaczenie w gminnym planie zagospodarowania przestrzennego.

Zadania wpisane do wniosku muszą być tak zaplanowane i oszacowane, by cały proces ich realizacji można przeprowadzić w jednym roku kalendarzowym. Jeżeli zadanie jest bardzo czasochłonne należy je planować etapowo i planować do wniosku realizację jednego bądź kilku etapów. Przy planowaniu należy wziąć pod uwagę także potencjał mieszkańców i ich zaangażowanie. Zebranie deklaracji udziału w realizacji zadań może w znaczny sposób obniżyć koszt ich realizacji. Wspólna realizacja ma także niebagatelną wartość polegającą na integracji mieszkańców.

Nie tylko pracą człowiek żyje … Planując zadania integrujące mieszkańców, imprezy, festyny, lokalne święta itp. należy uwzględnić przy planowaniu wszystkie koszty jakie są niezbędne przy ich realizacji; opłata licencyjna ZAiKS, ubezpieczenie, wynajem urządzeń sanitarnych, ochrona itp…

Kolejną grupą zadań są projekty wyróżniające sołectwa; - wsie tematyczne, wykorzystujące potencjał i wszystkie elementy charakterystyczne dla danego obszaru, np. charakterystyczne rośliny; wieś akacjowa, wieś jarzębinowa czy projekt zrealizowany w Gminie Dzierżoniów „niezapomniana wieś”

- Ukwiecone wsie, projekty zakładające sołeckie konkursy na najpiękniejsze obejście, ogródek przydomowy, w trakcie którego dodatkowo honorowane są rośliny tradycyjne; Planując zadania z grupy „upiększanie wsi – nasadzenia” dobrze jest zaplanować środki na pielęgnację roślin.

Planując zadania dotyczące opracowania strony internetowej sołectwa, która może być doskonałym narzędziem komunikacji wewnętrznej, należy pamiętać, że w latach kolejnych trzeba planować wydatki na utrzymanie domeny. Przykładem strony prezentujące walory wsi i tego co dzieje się w niej na bieżąco jest strona „Stowarzyszenia Rozwoju Wsi Śmiałowice”. Sentencja zamieszczona na tej stronie;  « Wielu małych ludzi czyniąc w wielu małych miejscach, wiele małych rzeczy, może zmienić oblicze świata.» w pewien sposób charakteryzuje ideę Funduszu Sołeckiego.

Planując zadania na kolejny rok możemy uwzględnić połączenie środków z różnych źródeł i zadeklarowanie środków z Funduszu jako wkład własny do projektów realizowanych na terenie Sołectwa wspólnie z Gminą, np. z Małych Projektów w programie LEADER.

Krok 5: Przedłożenie wniosku sołectwa do wójta Aby wniosek o dofinansowanie z funduszu sołeckiego był poprawny, musi zawierać: 1. wskazanie przedsięwzięć do realizacji na terenie danego sołectwa 2. oszacowanie kosztów realizacji danych przedsięwzięć – koszty przedsięwzięć muszą mieścić się w limicie przeznaczonym dla danego sołectwa, 3. uzasadnienie. Jest to bardzo ważny element wniosku, W uzasadnieniu powinniśmy przede wszystkim wskazać w jaki sposób realizacja danego przedsięwzięcia przyczyni się do poprawy warunków życia mieszkańców danego sołectwa. 4. wniosek musi być złożony we właściwym terminie (do 30 września każdego roku, na rok następny),

Jeśli wójt uzna, że wniosek nie spełnia powyższych wymogów, w ciągu 7 dni od dnia jego otrzymania informuje o tym sołtysa. Sołtys za pośrednictwem wójta/burmistrza może w ciągu 7 dni podtrzymać odrzucony wniosek, bądź też (o ile jest jeszcze przed 30 września) zorganizować ponownie zebranie wiejskie i uchwalić raz jeszcze wniosek – poprawiony pod względem formalnym. W razie wątpliwości warto jeszcze przed uchwaleniem wniosku skonsultować się z kimś z urzędu gminy jeśli chodzi o formalne przygotowanie wniosku, jak również jeśli chodzi o oszacowanie kosztów przedsięwzięcia – pozwoli to obu stronom uniknąć nieścisłości i późniejszych problemów. Oprócz wniosku na ręce wójta należy złożyć: protokół z zebrania podczas którego uchwalono wniosek o sfinansowanie przedsięwzięć z funduszu sołeckiego, uchwałę o zaakceptowaniu listy zadań przez Zebranie Wiejskie oraz listę obecności z zebrania wiejskiego.

Po zebraniu wiejskim podczas którego uchwalono wniosek, należy poinformować o treści wniosku mieszkańców, którzy byli nieobecni na zebraniu. Jest to dobry sposób na pokazanie wszystkim mieszkańcom, że zależy nam na tym, aby wiedzieli co się dzieje we wsi. Pozwoli to również osobom nieobecnym podczas zebrania na włączenie się w działania związane z realizacją wniosku

Krok 6: Uchwalony wniosek, który spełnił wymagania, musi zostać wprowadzony do budżetu Budżet uchwala rada w kolejnych miesiącach. Rada gminy podejmuje uchwałę o włączeniu przedsięwzięć finansowanych ze środków funduszu sołeckiego do budżetu gminy w oparciu o wymienione już wcześniej kryteria: - wnioskowane przedsięwzięcia mieszczą się w katalogu zadań własnych gminy, - są zgodne ze strategią rozwoju, - służą poprawie warunków życia mieszkańców

Krok 7: Realizacja zadań z funduszu sołeckiego przyjętych w budżecie gminy Zadania ze środków funduszu sołeckiego realizowane są zgodnie z opisem we wniosku. Fundusz sołecki jest częścią budżetu gminy, za którego wykonanie odpowiedzialny jest wójt. Rola sołtysa i mieszkańców nie ogranicza się tylko do uchwalenia i złożenia wniosku. Polega ona, między innymi, na: - udziale w realizacji przedsięwzięcia, jeżeli tak zdecydowali podczas zebrania. Może to być ich praca lub wkład rzeczowy - kontroli terminów realizacji i jakości wykonania przedsięwzięcia - włączaniu się z pracą własną do realizacji zadań.

Żeby fundusz sołecki okazał się sukcesem, ważne jest aby jak najwięcej mieszkańców sołectwa brało udział w decydowaniu o projekcie, a później w jego wykonaniu. Jednym z głównych celów funduszu sołeckiego jest angażowanie mieszkańców w sprawy wsi. Rola mieszkańców nie kończy się na uchwaleniu wniosku !

DOBRE PRAKTYKI

-------------------------------------------- Każdy projekt realizowany w środowisku lokalnym musi być poprzedzony głęboka analizą problemów, Dobre Praktyki nie są podpowiedzią co i jak robić tylko inspiracją do dalszego rozwoju; -------------------------------------------- „Biała ocalona od zapomnienia”; -opracowanie i wydanie książki napisanej przez mieszkańca wsi Biała p. Stanisława Bielawskiego Większość sołectw Gminy Marcinowice organizuje ze środków z funduszu coroczne spotkania seniorów

Uciechowski Skwerek Osadników, Gmina Dzierżoniów – łączny koszt wykonania 11 349 zł, z czego 6 999 zł – fundusz sołecki, 4 350 zł wkład własny sołectwa w postaci; 300 zł pozyskane od sponsorów, praca własna mieszkańców wyceniona na kwotę 3 450 zł, praca sprzętu użyczonego 400 zł, zakup materiałów 200 zł

Wykonanie wiaty drewnianej w Parku Pod Kasztanami w Owieśnie – łączny koszt wykonania 39 239 zł z czego 13 926 zł – fundusz sołecki, 25 313 zł wkład własny sołectwa – środki wypracowane podczas imprez 4 863 zł, praca mieszkańców - 20 000, praca sprzętu użyczonego 150 zł, zakup materiałów 300 zł.

Rogów Sobócki budowa nowych jednolitych wiat przystankowych – 6 szt Budowa centralnego ogrzewania w świetlicy wiejskiej (2013) Zagospodarowanie placów rekreacyjnych we wsiach Przemiłów, Nasławice i Okulice – współfinansowanie ze środków Odnowy Wsi Dolnośląskiej Ukwiecanie wsi Ręków, Okulice

Sentencja zamieszczona na stronie Stowarzyszenia Rozwoju Wsi Śmiałowice;  « Wielu małych ludzi czyniąc w wielu małych miejscach, wiele małych rzeczy, może zmienić oblicze świata.» w pewien sposób charakteryzuje ideę Funduszu Sołeckiego.

Serdecznie dziękujemy za uwagę, życzymy samych sukcesów w rozwoju swoich sołectw