Inwentaryzacja, (prognoza zmian) i monitoring siedlisk Wiktor Kotowski Mateusz Grygoruk Ewa Jabłońska, Filip Jarzomkowski, Katarzyna Kotowska, Łukasz Kozub, Ewa Gutowska, Jan Kucharzyk Life 09/NAT/PL/000258

Biebrzański Trójkąt...

1. Wyróżnione typy siedlisk N2000 3150 Starorzecza i drobne zbiorniki wodne (bez wyróżniania podtypów)   6410 Łąki trzęślicowe Podział na podtypy siedliska: 6410-1 – typowe łąki olszewnikowo-trzęślicowe Selino-Molinietum typicum na glebach mineralnych lub płytkich glebach organicznych 6410-2 – łąki olszewnikowo-trzęślicowe podzespół z selernicą żyłkowaną Selino-Molinietum cnidietosum *6120 Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe 2330 Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi

Starorzecza i drobne zbiorniki wodne

STARORZECZA I DROBNE ZBIORNIKI WODNE (SWK 1- 3) OCENA OGÓLNA FV POWIERZCHNIA: FV STRUKTURA I FUNKCJA: FV Charakterystyczna kombinacja zbiorowisk FV Inwazyjne gatunki obce FV Inne zniekształcenia: FV Gatunki rodzime ekspansywne: FV Cenne gatunki: U1 PERSPEKTYWY OCHRONY: FV Zagrożenia: włączenie do cieku po renaturyzacji (nie stanowi zagrożenia dla statusu ekologicznego siedliska Zabiegi ochronne: brak

Łąki trzęślicowe / zdegradowane łąki trzęślicowe

ZDEGRADOWANE ŁĄKI TRZĘŚLICOWE NA MURSZU (TWK 18, 19 ) OCENA OGÓLNA U2 POWIERZCHNIA: FV STRUKTURA I FUNKCJA: U2 Gatunki charakterystyczne U1 Gatunki dominujące U2 (trawy, P. anserina, U.dioica) Gatunki obce: FV Gatunki rodzime ekspansywne: U1 (Cirsium arvense, Typha latifolia, Urtica dioica) % powierzchni zajęty przez właściwe siedlisko: U2 Grubość wojłoku: FV Obecność krzewów: FV Inne zniekształcenia: U2 (przesuszenie, degradacja gleb) PERSPEKTYWY OCHRONY: U2 Zagrożenia: degradacja gleb, ekspansja gat. Nitrofilnych, niszczenie gleby ratrakami Zabiegi ochronne: podwyższenie uwilgotnienia (wody gruntowe), wykaszanie najbogatszych fragmentów

ZDEGRADOWANE ŁĄKI TRZĘŚLICOWE NA MURSZU OCENA OGÓLNA U1 POWIERZCHNIA: FV STRUKTURA I FUNKCJA: U1 Gatunki charakterystyczne U1 Gatunki dominujące U2 Gatunki obce: FV Gatunki rodzime ekspansywne: U2 (Molinia caerulea) % powierzchni zajęty przez właściwe siedlisko: FV Grubość wojłoku: U1 Obecność krzewów: FV Inne zniekształcenia: U1 (degradacja gleb, wtórne zabagnienie) PERSPEKTYWY OCHRONY: U1 Zagrożenia: degradacja gleb, przeżyźnienie Zabiegi ochronne: wykaszanie, usuwanie biomasy

ŁĄKI TRZĘŚLICOWE NA GRĄDZIKACH OCENA OGÓLNA FV (TWK 8 - 12) OCENA OGÓLNA FV POWIERZCHNIA: FV STRUKTURA I FUNKCJA: FV Gatunki charakterystyczne FV Gatunki dominujące FV Gatunki obce: FV Gatunki rodzime ekspansywne: FV % powierzchni zajęty przez właściwe siedlisko: U1 Grubość wojłoku: FV Obecność krzewów: U1 Inne zniekształcenia: FV PERSPEKTYWY OCHRONY: FV Zagrożenia: wprowadzenie koszenia => ujednolicenie struktury, ekspansja traw Odkrzaczanie => ekspansja gat. ruderalnych Zmniejszenie populacji łosia => wzrost warstwy krzewow Zmniejszenie pow. lasu/zarośli w obszarze „trójkąta” => ograniczenie populacji dużych ssaków Zabiegi ochronne: brak

Murawy ciepłolubne

MURAWY CIEPŁOLUBNE OCENA OGÓLNA FV (KWK 1-6) POWIERZCHNIA: XX STRUKTURA I FUNKCJA: FV Gatunki charakterystyczne FV Gatunki dominujące FV Gatunki obce: FV Gatunki rodzime ekspansywne: FV % powierzchni zajęty przez właściwe siedlisko: U1 Grubość wojłoku: FV Obecność krzewów: U1 Inne zniekształcenia: FV PERSPEKTYWY OCHRONY: FV Zagrożenia: wprowadzenie koszenia => ujednolicenie struktury, ekspansja traw Odkrzaczanie => ekspansja gat. ruderalnych Zmniejszenie populacji łosia => wzrost warstwy krzewow Zmniejszenie pow. lasu/zarośli w obszarze „trójkąta” => ograniczenie populacji dużych ssaków Zabiegi ochronne: brak

Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi

OCENA OGÓLNA FV WYDMY ŚRÓDLĄDOWE Z MURAWAMI NAPIASKOWYMI (AWK 1- 3) POWIERZCHNIA: FV STRUKTURA I FUNKCJA: FV Gatunki charakterystyczne FV Gatunki dominujące FV Gatunki obce: FV Gatunki rodzime ekspansywne: FV % powierzchni zajęty przez właściwe siedlisko: U1 Grubość wojłoku: FV Obecność krzewów: FV Inne zniekształcenia: FV PERSPEKTYWY OCHRONY: FV Zmniejszenie populacji łosia => zmniejszenie poziomu zaburzeń, wzrost warstwy krzewow Zmniejszenie pow. lasu/zarośli w obszarze „trójkąta” => ograniczenie populacji dużych ssaków Zabiegi ochronne: brak

Lista stwierdzonych gatunków rzadkich Betula humilis - chroniony, Czerwona Lista (V), Carex buxbaumii - chroniony, Czerwona Lista (E), Dianthus superbus - chroniony, Czerwona Lista (V), Gentiana pneumonanthe - chroniony, Czerwona Lista (V), Gladiolus imbricatus - gatunek chroniony, Iris sibirica – chroniony, Czerwona Lista (V), Lilium martagon – gatunek chroniony, Nuphar lutea – gatunek chroniony, Nymphaea alba – gatunek chroniony, Salix mytrilloides - gatunek chroniony, Succisella inflexa – chroniony, Czerwona Lista (V), Thesium embracteatum - chroniony, Czerwona Lista (V) oraz w Załączniku 2 DS, Trollius europaeus - gatunek chroniony, Viola stagnina - chroniony, Czerwona Lista (V). Viola stagnina

Zabiegi ochronne Restytucja warunków wodnych Koszenie Ochrona bierna Starorzecza Łąki trzęślicowe na murszu Koszenie Ochrona bierna Grądziki: łąki trzęślicowe, murawy ciepłolubne, murawy napiaskowe Ochrona naturalnych procesów sukcesyjnych Rozległy zakrzaczony i leśny teren wewnątrz Trójkąta

Prognoza zmian roślinności

Przewidywany poziom wody gruntowej po renaturyzacji (m pod pow. gruntu)

Przewidywane obszary eutrofizacji w wyniku zalania murszu (cm)

Expected eutrophication Natura 2000 habitats

Prognozowane kierunki zmian roślinności w wyniku zmian warunków wodnych i troficznych 1 - ekspansja zbiorowisk szuwarowych z dominacją trzciny pospolitej, 2 - ekspansja zbiorowisk szuwarowych z dominacja wysokich turzyc, 3 - rozwój szuwarów mszystych i młak mszystych, 4 - ekspansja gatunków szuwarowych w zbiorowiskach lesnych i zaroslowych; wzrost zabagnienia lasów, 5 - ekspansja pokrzywy zwyczajnej i eutroficznych ziołorosli, 6 - wzrost produktywnosci łak lub rozwój ziołorosli, 7 - moliwosc utrzymania zbiorowisk o charakterze łak trzeslicowych, 8 – utrzymanie produktywnych łak i ziołorosli, 9 - utrzymanie eutroficznych szuwarów i ziołorosli, 10 - utrzymanie lub ekspansja eutroficznych lasów i zarosli z pokrzywa.

Inwentaryzacja zbiorowisk roślinnych w pasie 200m wzdłuż cieków - kartowanie w skali 1:2500

K1 K2 K3 K4 K5 E5 E4 E3 E2 E1 J3 J2 J1 M5 M4 M3 M2 M1

monitoring Powtórzone 3x zdjęcia fitosocjologiczne w transektach poprzecznych do cieków 18 transektów – Kanał Woźnawiejski 5 transektów, Jegrznia 3 transekty; martwy Ełk (przed połączeniem z Jegrznią) 5 transektów, Ełk – 5 transektów dodatkowo: kontrola nad Kanałem Augustowskim i Biebrzą zdjęcia w odległości 2 x [5, 30, 80 m] od granicy cieku + 3 zdjęcia w wodzie (oba brzegi i srodek) – łącznie 162 zdjęcia fitosocjologiczne

2011 2013 2016 ● 5m ■ 30m  80m

Wstępne wnioski z monitoringu Reakcja bardzo zróżnicowana; brak wyraźnych kierunkowych trendów Lokalnie duże zmiany w bezpośrednim sąsiedztwie cieków Konieczne podtrzymanie monitoringu w najbliższych latach

Dziękuję za uwagę