Autorka prezentacji: Iwona Kiełdanowicz Mikołaj Autorka prezentacji: Iwona Kiełdanowicz

Święty Mikołaj wedle różnych legend i baśni w okresie świąt Bożego Narodzenia rozwozi dzieciom prezenty.

Podróżuje saniami ciągniętymi przez zaprzęg reniferów.

Zamieszkuje Laponię lub biegun północny.

Pierwowzorem postaci rozdającej prezenty dzieciom był Święty Mikołaj, biskup Miry, który cały swój majątek rozdał biednym.

Jedna z legend głosi, że pewien człowiek, który popadł w nędzę, postanowił sprzedać swoje trzy córki do ciężkiej pracy. Gdy biskup dowiedział się o tym, nocą wrzucił przez komin trzy sakiewki z pieniędzmi. Wpadły one do pończoch i trzewiczków, które owe córki umieściły przy kominku dla wysuszenia. Stąd w krajach, gdzie w powszechnym użyciu były kominki, powstał zwyczaj wystawiania przy nich bucików lub skarpet na prezenty.

Wizerunek Mikołaja ulegał zmianom na przestrzeni lat w wielu krajach na świecie.

Dawniej przedstawiany był jako starzec z okazałą brodą, często w infule i z pastorałem oraz workiem prezentów. Dnia 6 grudnia (w rocznicę śmierci świętego) grzecznym dzieciom przynosił prezenty, a niegrzecznym (na ostrzeżenie) rózgę.

  Obecny wizerunek – czerwony płaszcz i czapka – w 1930 roku wykreował Fred Mizen, który narysował Mikołaja dla koncernu Coca-Cola.

Jako postać związana ze sprzedażą Mikołaj jest popularny w okresie świątecznym także w krajach Azji - w Chinach jest tam znany jako Staruszek Bożonarodzeniowy (圣诞老人).

Na skutek przenikania do europejskiej tradycji elementów kultury amerykańskiej, także w Europie Mikołaj utożsamiany jest coraz częściej z Bożym Narodzeniem i świątecznymi prezentami.

W większej części Europy, w tym w Polsce, mikołajki obchodzone są tradycyjnie 6 grudnia.

Rankiem tego dnia dzieci, które przez cały mijający rok były grzeczne, znajdują prezenty, ukryte pod poduszką, w buciku lub w innym specjalnie przygotowanym w tym celu miejscu (np. w skarpecie).

W Wielkopolsce, na Kujawach, na Kaszubach i na Pomorzu Zachodnim prezenty na Boże Narodzenie przynosi Gwiazdor, Mikołaj daje prezenty 6 grudnia.  

W Małopolsce prezenty pod choinką zostawia Aniołek, natomiast 6 grudnia prezenty przynosi Mikołaj.

Na Dolnym Śląsku oraz na Opolszczyźnie prezenty w Boże Narodzenie przynosi Gwiazdka. 6 grudnia – Mikołaj.

Sinterklaas, czyli holenderski Mikołaj pojawia się już w połowie listopada. Przypływa do Amsterdamu na małym statku, a następnie na siwym koniu objeżdża miasto witany przez tłumy mieszkańców. Jego pomocnicy, zwani Czarnymi Piotrusiami, rozrzucają słodycze.

Wieczorem 5 grudnia dzieci w Holandii, licząc na prezenty, wystawiają buciki przed kominkiem. Tradycyjnymi mikołajkowymi prezentami są czekoladowe litery - każda osoba otrzymuje pierwszą literę swojego imienia.

W czasach reformacji, kiedy to walczono z kultem świętych, Mikołaj w Szwecji zniknął, a zastąpił go Jul Tomte. Karłowaty skrzat już od wieków zajmuje się rozdawaniem świątecznych prezentów. Zdobył serca dzieci i tym samym wyparł tradycję Mikołaja w Szwecji.

Jul Tomte pojawia się pod koniec gwiazdkowej kolacji, wkładając prezenty do skarpet zawieszonych przy kominku. Często także doczepia do nich karteczki z wierszowaną zagadką.

Co prawda Włosi mają swojego Św Co prawda Włosi mają swojego Św. Mikołaja - Babbo Natale, który przynosi prezenty w pierwszy dzień Bożego Narodzenia, jednak to na prezenty od La Befany czeka się cały rok. Jest to złośliwa wróżka, o odrażającym wyglądzie, która lata na miotle i obdarowuje dzieci upominkami w noc poprzedzającą Święto Trzech Króli.

Tradycja nakazuje zostawić La Befanie na stole kieliszek wina i cytrusy. Grzeczne dzieci mogą spać spokojnie - rankiem znajdą przy poduszce lub w skarpecie mały prezent. Niegrzecznym z kolei trafi się czosnek.

Także i w niemieckiej tradycji znajdziemy podobną postać - to Frau Berta. Podobnie jak Befana nie należy do najbardziej urodziwych. Przy tym wszystkim ma wielkie stopy i ogromny nos. Zakrada się nocą do dzieci, usypia te grzeczne, a resztę straszy. Najczęściej zostawia prezenty na parapetach lub schodach.

W Hiszpanii nie należy się nastawiać, że prezenty znajdziemy pod choinką. Przyniosą je dopiero 6 stycznia Trzej Królowie: Kacper, Melchior i Baltazar. Według legendy, przybywają ze Wschodu i przywożą dzieciom podarunki. Jeśli były niegrzeczne, dostają węgiel.  

Należy wieczorem, przed pójściem spać, przygotować marchewkę dla wielbłądów.  

We Francji upominki przynosi Père Noël, wkładając je do wyczyszczonych bucików. Jednak najbardziej znaną postacią w okresie Bożonarodzeniowym we Francji jest Święty Marcin.

Legenda głosi, że Święty Marcin pomagał ludziom potrzebującym i biednym. Podobno któregoś dnia zgubił swojego osiołka, którego nie umiał znaleźć. Z pomocą przyszły mu dzieci, które w nagrodę dostały ciasteczka.

W Rosji Świętego Mikołaja nazwano Dziadkiem Mrozem (ros W Rosji Świętego Mikołaja nazwano Dziadkiem Mrozem (ros. Дед Мороз), ze względu na podobieństwo do bajkowej postaci nazywanej Moroz Krasnyj Nos. Zgodnie z tradycją, rozdaje on prezenty wraz ze Śnieżynką.

Dzieci jednak twierdzą, że nie ważne kto przynosi prezent: Mikołaj, Gwiazdor, Dzieciątko, Aniołek czy Gwiazdka – ważne, że przynosi prezent!  

Przyjedź do nas, Mikołaju!