Ceremoniał zawodów piłki siatkowej KOMISJA SZKOLENIA Wydziału Sędziowskiego PZPS Ceremoniał zawodów piłki siatkowej od sezonu 2011/12 Opracowanie: Ryszard Dietrich, Jarosław Makowski, Michał Zub Konsultacja: Cezary Matusiak, Piotr Dudek, Andrzej Lemek Aktualizacja: Piotr Dudek, Ryszard Dietrich

Agenda Obowiązki: przed spotkaniem w czasie spotkania po spotkaniu 2017-03-30,

>60 minut Opis Czynności sędziów Zespoły Wejście na obiekt Przed spotkaniem >60 minut Opis Czynności sędziów Zespoły Wejście na obiekt Sędziowie mają obowiązek przybycie na obiekt co najmniej jedną godzinę przed rozpoczęciem zawodów (obowiązuje strój wizytowy) Po przywitaniu, udają się na salę (najlepiej w obecności przedstawiciela gospodarza) celem sprawdzenia przygotowania obiektu do rozegrania zawodów W razie zastrzeżeń, odnośnie wyposażenia hali, zgłaszają je gospodarzowi 2017-03-30,

60 minut – Strefa zawodów 2017-03-30,

60 minut – Pole gry 2017-03-30,

60 minut - sprawdzany sprzęt techniczny siatka do gry (zgodna z przepisami) siatka zapasowa zabezpieczenie słupków antenki zapasowe antenki stoisko sędziego sygnalizatory chorągiewki dla sędziów liniowych tabliczki do zmian zawodników (z nr 1 – 18) miara do mierzenia wysokości siatki elektroniczna tablica wyników ręczna tablica wyników Termometr, pompka manometr kamizelka dla ponownie wyzn. Libero piłki do gry i rozgrzewki, zgodnie z Komunikatem Organizacyjnym PZPS stanowisko dla 5-ciu piłek meczowych pole rozgrzewki pole kar + 2 krzesła (dla każdego zespołu) stolik dla sekretarza i sędziego głównego sygnalizator / dzwonek na stoliku sekretarza krzesła dla trenera i asystenta trenera ławki dla zawodników (dla 8 osób) bądź 8 krzeseł 2 kosze na gumowych kółkach oświetlenie hali parkiet do gry (rodzaj wykładziny, kolory pola gry i linii) wolna strefa wokół boiska 6 mopów do wycierania podłogi (1m szerokie) 8 małych chłonnych ściereczek (40x40 cm lub 40x80 cm) 2017-03-30,

> 45 minut Opis Czynności sędziów Zespoły Weryfikacja składów Przed spotkaniem > 45 minut Opis Czynności sędziów Zespoły Weryfikacja składów Weryfikacji i dopuszczenia zespołów do gry dokonuje Sędzia Główny. Jeżeli go nie ma w obsadzie to SI, w zawodach Plus Ligi i Plus Ligi Kobiet czyni to Delegat Techniczny zawodów (Komisarz) Sędzia główny (SI), Delegat Techniczny powinni zadbać aby do tego czasu przedstawiciele zespołów dostarczyli składy zespołów Weryfikując sprawdza wymagane dla danych rozgrywek dokumenty Datuje i podpisuje listy ze składem meczowym Przekazuje sekretarzowi celem wpisania do protokołu 2017-03-30,

Wymagane dokumenty WAŻNOŚĆ BADAŃ LEKARSKICH ROZGRYWKI LIGOWE I ORAZ II LIGI Formularz F02 (imienny wykaz zawodników) potwierdzony przez WZPS oraz PZPS Licencja zawodnicza lub Certyfikat PZPS (zawodnicy SMS grają na podstawie Certyfikatu SMS) Potwierdzenie ważności licencji (pieczątka na bieżący sezon) Ważne indywidualne badania lekarskie poświadczone przez lekarza uprawnionego do orzecznictwa sportowego, ważne maksymalnie 6 miesięcy Lista z 10-cio osobowym trzonem drużyny grającym w wyższej lidze, przedstawiana podczas zawodów niższej ligi WAŻNOŚĆ BADAŃ LEKARSKICH Badania lekarskie ważne są 6 miesięcy chyba, że lekarz określi krótszy okres ważności. Okres ważności liczony jest od dnia wydania orzeczenia (Np. orzeczenie wydane 1 lutego są ważne do dnia 31 lipca) 2017-03-30,

Wymagane dokumenty – c.d. ROZGRYWKI MŁODZIEŻOWE Formularz F02 (imienny wykaz zawodników) potwierdzony przez WZPS Licencja zawodnicza lub Certyfikat PZPS Potwierdzenie ważności licencji (pieczątka na bieżący sezon) Ważne indywidualne badania lekarskie poświadczone przez lekarza uprawnionego do orzecznictwa sportowego, ważne maksymalnie 6 miesięcy Dokument tożsamości stwierdzający datę urodzenia DODATKOWE OBOWIĄZKI SĘDZIEGO Głównego PODCZAS ROZGRYWEK MŁODZIEŻOWYCH SĘDZIA GŁÓWNY TURNIEJU ZOBOWIĄZANY JEST DO WYPEŁNIENIA DRUKÓW RAPORTOWYCH ZGODNIE Z WYTYCZNYMI MINISTERSTAWA SPORTU ORAZ PRZESŁANIA ICH NIEZWŁOCZNIE PO TURNIEJU DO BIURA PZPS (poczta, mail, fax). Załącznik nr.1 do Ceremoniału zawodów. 2017-03-30,

Wymagane dokumenty – c.d. PUCHAR POLSKI Formularz F02 (imienny wykaz zawodników) potwierdzony przez WZPS (w przypadku klubów wojewódzkich) oraz PZPS (w przypadku klubów szczebla centralnego). W przypadku klubów PL oraz PLK - Lista uprawnień. Licencja zawodnicza lub Certyfikat PZPS Ważne indywidualne badania lekarskie poświadczone przez lekarza uprawnionego do orzecznictwa sportowego, ważne maksymalnie 6 miesięcy 2017-03-30,

> 30 minut Opis Czynności sędziów Zespoły Wejście na salę Przed spotkaniem > 30 minut Opis Czynności sędziów Zespoły Wejście na salę Sędziowie mają obowiązek stawić się na boisku najpóźniej 30 minut przed rozpoczęciem spotkania Sędziowie muszą tak skoordynować wzajemne obowiązki aby zawsze co najmniej jeden z nich miał kontrolę nad rozgrzewającymi się zawodnikami Sędzia I powinien sprawdzić przed rozpoczęciem rozgrzewki, czy opieka medyczna jest na sali (ma obowiązek przebywać na sali 30 minut przed zawodami oraz 15 minut po zawodach) Rozgrzewka bez piłek 2017-03-30,

> 17 minut Opis Czynności sędziów Zespoły Na sali Przed spotkaniem > 17 minut Opis Czynności sędziów Zespoły Na sali Nadzorują rozgrzewkę (w sposób ciągły - co najmniej jeden z nich musi mieć w danym momencie kontrolę nad rozgrzewką) Sędziowie nie prowadzą rozgrzewki zespołów Rozgrzewka z piłkami 2017-03-30,

17 minut – mierzenie siatki Przed spotkaniem 17 minut – mierzenie siatki Sędzia I daje sygnał gwizdkiem przed pomiarem siatki. Po sygnale należy nakazać zespołom opuszczenie strefy ataku (do czasu sygnału na rozgrzewkę na siatce) i założenie strojów meczowych. Zawodnicy zmieniają koszulki poza polem gry. Sędzia II w asyście Sędziego I sprawdza wysokość (dokonując pierwszego pomiaru na środku boiska) i naciągnięcie siatki oraz umieszczenie antenek i taśm bocznych. Pomiaru siatki dokonuje się po stronie zespołu A. - - 2 1 L L Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

17 minut - Mierzenie siatki 2017-03-30,

Przed spotkaniem 16 minut – losowanie Po sprawdzeniu siatki sędziowie podchodzą w pobliże stolika sekretarza zawodów Sędzia I gwiżdżąc i podnosząc monetę do góry zaprasza kapitanów do losowania 2017-03-30,

Przed spotkaniem 16 minut – losowanie, c.d. Kapitanowie obu drużyn podchodzą do komisji sędziowskiej w pobliże stolika sekretarza. Kapitanowie muszą być w strojach meczowych. Sędzia I dokonuje losowania w obecności kapitanów, Sędziego II oraz sędziów liniowych. Podrzucona moneta powinna upaść na parkiet. - - 1 2 C L L C Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

Przed spotkaniem 16 minut – losowanie 2017-03-30,

Podpisanie protokołu - - Przed spotkaniem Podpisanie protokołu Po losowaniu sędziowie ustawiają się obok stolika sekretarza Kapitanowie i trenerzy podpisują protokół (zaleca się, by podczas podpisywania protokołu przez kapitanów i trenerów sekretarz wstał) - - L L 1 2 C C Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

15 minut – oficjalna rozgrzewka na siatce Przed spotkaniem 15 minut – oficjalna rozgrzewka na siatce Sędzia I po losowaniu oraz po podpisaniu protokołu zawodów przez kapitanów obu zespołów, gwiżdże i daje sygnał na rozpoczęcie oficjalnej rozgrzewki na siatce Jeżeli w wyniku losowania konieczna jest zmiana stron boiska to należy natychmiast zarządzić jej wykonanie (gwizdek i sygnalizacja nr 3 ), a następnie po podpisaniu protokołu zawodów przez kapitanów obu zespołów dać sygnał na oficjalną rozgrzewkę na siatce 2017-03-30,

Poinformowanie sekretarza o wyniku losowania Przed spotkaniem Poinformowanie sekretarza o wyniku losowania Po losowaniu Sędzia I informuje sekretarza o wyniku losowania 2017-03-30,

> 15 minut Opis Czynności sędziów Zespoły Przed spotkaniem > 15 minut Opis Czynności sędziów Zespoły Kontrola wyposażenia i instruktaż Sprawdzają piłki, tabliczki z numerami i niezbędne wyposażenie (protokół, sygnalizację dźwiękową, ubiory, itp.) Udzielają niezbędnych instrukcji sekretarzowi, liniowym, podawaczom i wycierającym podłogę Sędzia I podczas instruktażu dla sędziów liniowych stoi przed stolikiem sekretarza zawodów przodem do siatki mając przed sobą sędziów liniowych Rozgrzewka na siatce 2017-03-30,

> 15 minut Opis Czynności sędziów Zespoły Przed spotkaniem > 15 minut Opis Czynności sędziów Zespoły Kontrola wyposażenia i instruktaż Sprawdzają finalnie czy nie nastąpiły uchybienia w zakresie wyposażenia dodatkowego Sprawdzają czy w obszarze kontrolowanym przez sędziów znajdują się uprawnieni członkowie obu zespołów Rozgrzewka na siatce 2017-03-30, strona 22 22

12 minut Opis Czynności sędziów Zespoły Przed spotkaniem 12 minut Opis Czynności sędziów Zespoły Kartki z ustawieniem początkowym Sędzia II zbiera kartki z ustawieniem od obu trenerów Sędzia II sprawdza, czy kartki są wypełnione prawidłowo i czytelnie: Czy dotyczy seta który ma być rozgrywany Czy wpisana jest nazwa zespołu Czy jest podpis pierwszego trenera Czy wpisane numery nie powtarzają się Jeżeli wymagane są 2 lub więcej kartek, czy na wszystkich egzemplarzach danego zespołu są te same zapisy. Oryginał dla sekretarza, kopia dla Delegata Technicznego (Komisarza) lub Sędziego Głównego. Kartki od obu zespołów przekazuje się jednocześnie. Rozgrzewka na siatce Obaj trenerzy dostarczają Sędziemu II lub sekretarzowi kartki z ustawieniem początkowym pierwszego seta 2017-03-30,

12 minut Opis Czynności sędziów Zespoły Przed spotkaniem 12 minut Opis Czynności sędziów Zespoły Kartki z ustawieniem początkowym Jeżeli kartki z ustawieniem początkowym pierwszego seta zostaną przekazane przez trenerów bezpośrednio sekretarzowi, zobowiązany jest on obligatoryjnie poinformować o tym fakcie Sędziego II Sekretarz dokonuje wpisu do protokołu zgodnie z ustawieniem podanym na kartkach. Po zakończeniu wpisu do protokołu zasłania zapis i odwraca kartki, lub przekazuje je SII Rozgrzewka na siatce Obaj trenerzy dostarczają Sędziemu II lub sekretarzowi kartki z ustawieniem początkowym pierwszego seta 2017-03-30,

Przed spotkaniem 7 minut Sędzia I informuje trenerów, że do końca rozgrzewki pozostały 2 minuty - - C 1 2 C Ławka Stolik Sekretarza Ławka L L 2017-03-30,

Przed spotkaniem 6 minut Sędziowie S I i S II przywołują wycierających z mopami w okolice stolika sekretarza - - Wycierający zajmują miejsce przy stoliku sekretarza oczekując na zakończenie rozgrzewki Wycierający zajmują miejsce przy stoliku sekretarza oczekując na zakończenie rozgrzewki C C 1 2 Ławka Stolik Sekretarza Ławka L L 2017-03-30,

5 minut – zakończenie rozgrzewki Przed spotkaniem 5 minut – zakończenie rozgrzewki Sędzia I daje znak gwizdkiem na zakończenie rozgrzewki. Zawodnicy wracają do swoich ławek. - - C 1 2 C Ławka Stolik Sekretarza Ławka L L 2017-03-30,

5 minut – zakończenie rozgrzewki, c.d. Przed spotkaniem 5 minut – zakończenie rozgrzewki, c.d. Wycierający – zaraz po gwizdku Sędziego I wchodzą na boisko Obaj sędziowie proszą Delegata Technicznego (Komisarza) i Sędziego Głównego o zgodę na rozpoczęcie spotkania. 1 2 C C - - Ławka Stolik Sekretarza Ławka L L 2017-03-30,

4 minuty – zapowiedź spotkania Przed spotkaniem 4 minuty – zapowiedź spotkania Sędziowie i zawodnicy ustawiają się wzdłuż linii bocznej Sędzia I daje znak gwizdkiem do wejścia na boisko. Sędziowie i zespoły wychodzą na środek boiska i ustawiają się po obu stronach siatki prostopadle do niej (zespoły od linii ataku) twarzą do stolika sekretarza Sędzia I po stronie zespołu A Libero zajmuje miejsce za kapitanem, jeżeli w zespole jest dwóch zawodników Libero to drugi Libero zajmuje miejsce jako ostatni w swoim zespole Sędziowie Liniowi stają po dwóch stronach stolika sekretarza - 1 2 - C C L L Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

4 minuty – zapowiedź spotkania, c.d. Przed spotkaniem 4 minuty – zapowiedź spotkania, c.d. Spiker zapowiada spotkanie oraz przedstawia zespoły i kapitanów Sędzia I daje znak gwizdkiem na powitanie zespołów przy siatce 1 2 - - C C Ławka L Stolik Sekretarza L Ławka 2017-03-30,

4 minuty – zapowiedź spotkania, c.d. Przed spotkaniem 4 minuty – zapowiedź spotkania, c.d. Sędziowie podchodzą do stanowiska Sędziego I Zespoły witają się przy siatce i wracają do swoich ławek, a sędziowie podchodzą do stolika sekretarza - 1 2 - - - C C - - L L Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

4 minuty – zapowiedź spotkania, c.d. Przed spotkaniem 4 minuty – zapowiedź spotkania, c.d. Pierwsza szóstka oraz Libero muszą siedzieć na ławce zespołu Zawodnicy rezerwowi mogą przejść do swojego pola rozgrzewki lub stać w pobliżu ławki dla zawodników rezerwowych C C 1 2 - L L - Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

2:30 minuty – prezentacja sędziów, c.d. Przed spotkaniem 2:30 minuty – prezentacja sędziów, c.d. Obaj sędziowie wraz z liniowymi wchodzą na środek boiska w pobliżu siatki (ustawiają się twarzą do sekretarza), zaleca się obrót sędziów w kierunku siatki Spiker prezentuje sędziów, po czym udają się oni na swoje stanowiska Sędziowie liniowi biorą chorągiewki L 1 2 L C C - - Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

Przed spotkaniem 2:30 minuty – prezentacja pierwszych szóstek, zawodników libero i trenerów Spiker prezentuje zawodników (wybiegają kolejno) i trenerów (prezentacja rozpoczyna się od zespołu gości) 1 L L 2 C C - - Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

Przed spotkaniem Po prezentacji S II przekazuje dwie piłki meczowe do podających 2 i 4, a trzecia pozostaje na stanowisku dla piłek S II sprawdza ustawienie zawodników na boisku S II upewnia się czy sekretarz jest gotowy S II podaje piłkę zawodnikowi, który będzie zagrywał pierwszy 2017-03-30,

Przed spotkaniem 0:00 – początek spotkania S II podnosząc ręce do góry, daje znak S I, że zespoły są gotowe do rozpoczęcia spotkania 2017-03-30,

Przed spotkaniem 0:00 – początek spotkania Jeżeli na boisku nie ma kapitana zespołu, SI wskazuje ręką grającego kapitana a ten potwierdza przyjęcie funkcji przez podniesienie ręki SI zezwala na wykonanie zagrywki 2017-03-30,

Agenda Obowiązki: w czasie spotkania 2017-03-30,

Przerwy na odpoczynek i przerwy techniczne W czasie spotkania Przerwy na odpoczynek i przerwy techniczne Zawodnicy grający muszą zejść z boiska w wolną strefę, w pobliże swoich ławek dla zawodników rezerwowych. Zawodnicy rezerwowi mogą rozgrzewać się bez piłek w wolnej strefie za boiskiem 1 - - 2 C C Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

Koniec seta/spotkania W czasie spotkania Koniec seta/spotkania 2017-03-30,

Koniec seta (przerwa 3 minuty) W czasie spotkania Koniec seta (przerwa 3 minuty) Sześciu zawodników ustawia się na linii końcowej Na znak Sędziego I (gwizdek i sygnał) zespoły zmieniają strony boiska – poza słupkiem udają się bezpośrednio do swoich ławek 1 L L 2 C C Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

Koniec seta (przerwa 3 minuty) – c.d. W czasie spotkania Koniec seta (przerwa 3 minuty) – c.d. Sędziowie liniowi udają się poza wolną strefę najbliżej od swojego stanowiska L 1 L L 2 L C C Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

Koniec seta (przerwa 3 minuty) – c.d. W czasie spotkania Koniec seta (przerwa 3 minuty) – c.d. Sekretarz odmierza czas po każdym secie i po upływie 2,5 minuty informuje o tym fakcie Sędziego II 0:30 SII gwiżdże i zawodnicy wchodzą na boisko – Sędzia II sprawdza ustawienie 1 L L 2 C C - Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

W czasie spotkania Po zakończeniu seta 4. Sześciu zawodników ustawia się na linii końcowej Na znak Sędziego I zespoły kierują się bezpośrednio do swoich ławek L 1 L L 2 L C C Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

W czasie spotkania Przed 5. setem SII dopilnowuje aby jedna z piłek meczowych znalazła się na stojaku do piłek Sędziowie (SI i SII) i kapitanowie udają się w pobliże stolika celem losowania 1 L L 2 C C - - Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

Przed 5. setem – c.d. - - W czasie spotkania SII zbiera kartki z ustawieniem począwszy od zespołu wygranego i przekazuje komisarzowi i sekretarzowi SII Sprawdza czy tabliczki do zmian są na swoim miejscu prawidłowo ułożone 0:30 SII gwiżdże i zawodnicy wchodzą na boisko – Sędzia II sprawdza ustawienie, po czym podaje piłkę zagrywającemu 1 L L 2 C C - - Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

Agenda Obowiązki: po spotkaniu 2017-03-30,

Po spotkaniu Zakończenie Po zakończeniu spotkania zawodnicy ustawiają się na linii końcowej, a Sędziowie stają na linii bocznej, w pobliżu stanowiska Sędziego I Na sygnał Sędziego I zespoły dziękują sobie przy siatce (kapitanowie także sędziom) 1 L - - - L 2 C C Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

Po spotkaniu Zakończenie Zawodnicy opuszczają boisko i kierują się do swoich ławek Sekretarz wpisuje wynik, zwycięzcę i podpisuje protokół Sędziowie podchodzą do stolika aby zakończyć czynności administracyjne Kapitanowie podpisują protokół L 1 2 L C C - - Ławka Stolik Sekretarza Ławka 2017-03-30,

Po spotkaniu Po meczu Sekretarz wypełnia protokół do końca, a następnie pod kierownictwem S I dokonuje niezbędnych adnotacji w rubryce ”Uwagi”. Sędziowie liniowi podpisują protokół Sędzia II sprawdza i podpisuje protokół Sędzia I sprawdza protokół, a następnie go podpisuje Sędzia Główny dokonuje sprawdzenia protokołu, wystawia oceny Oceniani sędziowie S I i S II podpisują arkusz kwalifikacyjny Sędzia Główny omawia mecz 2017-03-30,