SKOKI NARCIARSKIE

HISTORIA

Skoki narciarskie – dyscyplina sportowa rozgrywana na skoczniach narciarskich od połowy XIX wieku. Celem jest wykonanie jak najdłuższego skoku po rozpędzeniu się i odbiciu od progu skoczni. Na największych skoczniach, tzw. mamucich, możliwe są skoki przekraczające 200 metrów (konkurencję tę nazywa się wtedy lotami narciarskimi). Ocenia się odległość uzyskaną przez zawodnika oraz styl skoku.

Miejscem, w którym narodziły się zimowe konkurencje klasyczne, w tym także skoki, jest Norwegia. Tam właśnie pojawili się narciarze, wykorzystujący "dwie deski" nie tylko do biegania, ale i skakania. Jednym z nich był Sondre Norheim z Telemarku, oraz pierwszy rekordzista w długości skoku narciarskiego Olaf Rye. Pierwszy klub narciarski, Trysil Shooting and Skiing Club, założono na początku lat sześćdziesiątych XIX wieku. W tym samym czasie zorganizowano pierwsze zawody narciarskie "Holmenkollen Nordic", które z czasem zyskały miano Igrzysk Nordyckich. Pierwsza większa skocznia została zbudowana w Holmenkollen, gdzie 31 stycznia 1892 rozegrano pierwszy konkurs skoków, podczas którego najdalej skoczył Arne Ustvedt (21,5 metra). Szybko popularność poza Norwegią skoki zyskały także w Finlandii i Szwecji, a poza Skandynawią znalazły uznanie w Austrii, Szwajcarii i pozostałych krajach alpejskich.

Początki skoków w Polsce to rok 1908, kiedy to przeprowadzono konkurs skoków w Sławsku (wygrał zawodnik "Czarnych Lwów" Leszek Pawłowski). Pierwsza z prawdziwego zdarzenia skocznia powstała we Lwowie w 1910. Natomiast pierwsza duża skocznia (jak na owe czasy) pojawiła się w Dolinie Jaworzynki, oficjalnie otwarta 8 marca 1921. Przez wiele kolejnych lat cieszyła się ona wielkim zainteresowaniem. Trenowali na niej m.in. Aleksander Rozmus, Bronisław Czech i Stanisław Marusarz. W 1925 zrealizowano pomysł budowy wielkiej, nowoczesnej skoczni na Krokwi w Zakopanem, dzięki staraniom działacza sportowego i architekta w jednej osobie – Karola Stryjeńskiego. Uroczystość otwarcia miała miejsce 22 marca, a pierwsze zawody wygrał Stanisław Gąsienica Sieczka skokiem na 36 m, co było nowym rekordem Polski. Na Wielkiej Krokwi można było osiągać większe odległości niż na skoczni w Jaworzynce.

Przez lata zmieniała się technika skoku Przez lata zmieniała się technika skoku. Na początku zawodnicy skakali "na stojąco", wymachując rękami. W latach dwudziestych zaczęli przyjmować bardziej aerodynamiczną sylwetkę, pochylając się do przodu. Po wojnie, w latach pięćdziesiątych, trzymali ręce wyciągnięte przed siebie (taką techniką skakał m.in. mistrz olimpijski z 1960 – Helmut Recknagel), by po jakimś czasie układać je wzdłuż tułowia, co jest normą do dzisiaj. Ostatnią wielką rewolucją była zmiana ustawienia nart. Zapoczątkował ją w 1985 Szwed Jan Boklöv, który jako pierwszy odnosił sukcesy międzynarodowe skacząc stylem "V" (narty podczas lotu nie są ustawione równolegle do siebie, tylko tworzą kształt litery V). Początkowo Szwed był karany przez sędziów otrzymując niższe noty za styl wykonywanego skoku. Pomimo uzyskiwanych znacznie dłuższych odległości od rywali przegrywał właśnie poprzez ocenę stylu przez sędziów. Podczas igrzysk olimpijskich w Albertville w 1992 oba style uznano za dozwolone. Zmiana ta uczyniła skoki bezpieczniejszymi dla samych zawodników (zmniejszona prędkość przy lądowaniu), a przy tym dłuższymi. Stylem V posługiwał się już wcześniej Polak ze Szklarskiej Poręby Mirosław Graf, jednak bez większych sukcesów. Mimo to Jan Boklöv, a nie on, jest uznawany za prekursora nowej techniki.

ZASADY

Ocena skoku Za każdy skok zawodnik otrzymuje: punkty za odległość – za osiągnięcie punktu konstrukcyjnego (kalkulacyjnego) zawodnik otrzymuje 60 pkt (120 pkt na skoczniach mamucich), za każdy metr więcej dodaje się, a za każdy metr mniej odejmuje punkty, zależnie od rozmiaru skoczni (na K-90 po 2 pkt za metr, na K-120 po 1,8 pkt za metr, a na skoczniach mamucich po 1,2 pkt za każdy metr). Długość skoku mierzona jest od progu skoczni do pięty tylnego buta skoczka w chwili zetknięcia się narty na całej długości z zeskokiem z dokładnością do 0,5 metra. noty za styl – przyznawane są przez pięciu sędziów, przy czym najwyższej i najniższej z pięciu not nie bierze się pod uwagę, pozostałe są sumowane. Nota od jednego sędziego wynosi od 0 do 20 punktów. bonus – punkty dodatnie lub ujemne, przeliczane ze względu na wiatr lub zmianę platformy startowej (od zawodów na skoczni mamuciej w Oberstdorfie w sezonie 2009/2010 (z wyłączeniem Igrzysk Olimpijskich) i na wszystkich zawodach od następnych sezonów). Suma tych trzech liczb stanowi ocenę skoku. Ocena nie może być ujemna – jeśli ocena po zsumowaniu obu not jest niższa od zera, zawodnik otrzymuje za skok 0 punktów

Noty za styl Zasady oceny ustalone zostały w 2012 w Kangwonland w Korei Za błędy w fazie lotu można odjąć maksymalnie 5 punktów. Oceniane jest płynne przejście do fazy lotu, symetryczna i stabilna pozycja w jej trakcie, zapoczątkowanie lądowania w odpowiednim momencie. W fazie lądowania stracić można również 5 punktów, przy czym 2 punkty odejmuje się w przypadku lądowania bez telemarku Najwięcej punktów można utracić w fazie odjazdu. Całkowity upadek oznacza utratę 7 punktów. Za dotknięcie jakąś częścią ciała zeskoku odejmowanych jest 4-5 punktów. Przyjęcie przed przekroczeniem granicy upadków nieprawidłowej pozycji ciała powoduje odjęcie 0,5-3 punktów. Zachowanie skoczka na wybiegu poza granicą upadków nie jest oceniane przez sędziów.

Startowanie zawodników Po kontrowersyjnej dyskwalifikacji Janne Ahonena za skok po czasie, która miała miejsce 28 listopada 2010 na skoczni w Kuusamo, podjęto z inicjatywy Hannu Lepistö dyskusję między trenerami i kapitanami drużyn, w obecności członków FIS. Ustalono, iż zielone światło nie będzie więcej oznaczało dla skoczka konieczności oddania skoku. Jeśli trener zauważy niebezpieczeństwo albo niesprawiedliwe warunki atmosferyczne, to wtedy zielone światło może być przez niego wyłączone, natomiast nowa możliwość rozpoczęcia startu zostanie wyznaczona przez jury. Zasady te wprowadzono po raz pierwszy 30 listopada 2010 w kwalifikacjach na skoczni Puijo w Kuopio.

ZAWODY

Skoki narciarskie na igrzyskach olimpijskich Skoki narciarskie na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich zadebiutowały w 1924 roku, czyli już podczas pierwszych igrzysk. Dyscyplina ta obejmuje zawody indywidualne na dużej i normalnej skoczni oraz konkurs drużynowy na skoczni dużej. Najwięcej medali w zawodach indywidualnych, po cztery, zdobyło trzech skoczków: Simon Ammann, który czterokrotnie został mistrzem olimpijskim, Matti Nykänen, mający w dorobku indywidualnie trzy złote medale i jeden srebrny oraz Adam Małysz (trzy srebrne medale i jeden brązowy). Tylko dwóch zawodników zdobyło indywidualnie złoty medal dwukrotnie w trakcie jednych igrzysk. Pierwszym z nich był Nykänen w 1988, a drugim Ammann w 2002 i 2010. Mistrzostwa świata Rozgrywane co 2 lata, w lata nieparzyste, w ramach mistrzostw świata w narciarstwie klasycznym. Obejmują zawody indywidualne na skoczniach dużej i normalnej oraz zawody drużynowe na skoczni dużej. W latach 2001, 2005 i 2011 rozegrano także konkurs drużynowy na skoczni normalnej, a w 2013 roku na tej wielkości obiekcie po raz pierwszy odbył się drużynowy konkurs mieszany.

Mistrzostwa świata w lotach narciarskich Rozgrywane co 2 lata, w lata parzyste. Obejmują zawody indywidualne i drużynowe na skoczni mamuciej. Puchar Świata Rozgrywany corocznie w okresie od listopada do marca (ok. 30 konkursów). Żeby uzyskać możliwość startu w Pucharze Świata, skoczek musi najpierw zdobyć punkty w Pucharze Kontynentalnym. W ramach Pucharu Świata organizowane są następujące imprezy: Turniej Czterech Skoczni – rozgrywany od 1953, jeszcze przed rozpoczęciem organizowania Pucharu Świata. Rozgrywany jest na przełomie grudnia i stycznia. Obejmuje cztery konkursy skoków (na skoczniach w Oberstdorfie, Garmisch-Partenkirchen, Innsbrucku i Bischofshofen) Turniej Nordycki – rozgrywany w latach 1997–2010 na początku marca w krajach skandynawskich (Lahti, Kuopio, Lillehammir, Oslo) FIS Team Tour – rozgrywany w lutym lub na przełomie stycznia i lutego. Obejmuje pięć konkursów skoków – trzy indywidualne i dwa drużynowe na niemieckich skoczniach (Willingen (Upland), Klingenthal, Oberstdorf) Puchar Świata w lotach narciarskich

Letnie Grand Prix Letnie Grand Prix to najważniejszy cykl zawodów letnich, organizowany corocznie w okresie od lipca do października. Zawody odbywają się na skoczniach pokrytych sztuczną nawierzchnią (tradycyjnie nazywaną igelitem). W latach 2006–2010 w ramach LGP rozgrywany był Turniej Czterech Narodów. Obejmował on cztery konkursy skoków (na skoczniach w Hinterzarten, Courchevel, Pragelato, oraz Einsiedeln). W 2011 w ramach LGP rozegrany został Lotos Poland Tour na trzech polskich skoczniach Puchar Kontynentalny "Zaplecze" Pucharu Świata i Letniego Grand Prix, rozgrywane w tym samym czasie i na takich samych zasadach. Rozgrywany jest puchar letni i zimowy z oddzielnymi klasyfikacjami generalnymi. Żeby uzyskać możliwość startu w Pucharze Kontynentalnym, skoczek musi najpierw zdobyć punkty w Pucharze FIS. Pierwszy Puchar Kontynentalny został zorganizowany w sezonie 1991/1992.

Puchar FIS FIS Cup to "trzecia liga" skoków narciarskich, stworzona głównie dla młodych zawodników. Jest przepustką do Pucharu Kontynentalnego i Pucharu Świata. Pierwszy Puchar FIS odbył się w sezonie 2005/2006. Uniwersjada Skoki narciarskie są częścią Zimowej Uniwersjady od początku jej rozgrywania czyli od 1960 (nie odbyły się jedynie w 1975). Początkowo rozgrywano jeden konkurs – mężczyzn, na skoczni normalnej. W 1987 do programu dołączono skoki mężczyzn na skoczni dużej (nie rozegrano w 1989 i 1995) oraz konkurs drużynowy mężczyzn (nie rozegrano w 1993). Od 2005 rozgrywany jest też konkurs kobiet na skoczni normalnej.

OPIS SKOCZNI Skocznia składa się z : -belki startowej -rozbiegu -progu skoczni -buli -punktu K -linii bezpieczeństwa -szpaleru -dojazdu

Skocznie na świecie

Kombinezon skoczków

NARTY DO SKOKÓW Narty do skoków przeznaczone do skoków narciarskich, nie posiadają metalowych krawędzi

OBECNA REPREZENTACJA POLSKI

Kadra olimpijska Grupa A Trener: Łukasz Kruczek Maciej Kot Krzysztof Miętus Kamil Stoch Piotr Żyła Grupa B Trener: Zbigniew Klimowski Stefan Hula Dawid Kubacki Grupa C Trener: Piotr Fijas Jakub Kot Łukasz Rutkowski Andrzej Zapotoczny Jan Ziobro

Kadra młodzieżowa Grupa A Trener: Robert Mateja Tomasz Byrt Bartłomiej Kłusek Klemens Murańka Aleksander Zniszczoł Grupa B Krzysztof Biegun Mateusz Kojzar Grzegorz Miętus Szymon Szostok

Polscy rekordziści świata w długości skoku narciarskiego

NAJBARDZIEJ ZNANI POLSCY SKOCZKOWIE

ADAM MAŁYSZ – najlepszy polski skoczek narciarski Adam Henryk Małysz (ur. 3 grudnia 1977 w Wiśle) – polski skoczek narciarski, multimedalista olimpijski, najbardziej utytułowany skoczek w historii indywidualnych konkursów mistrzostw świata w skokach narciarskich. Czterokrotny medalista olimpijski, czterokrotny indywidualny mistrz świata, czterokrotny (w tym trzykrotny z rzędu) zdobywca Pucharu Świata, triumfator Turnieju Czterech Skoczni, trzykrotny zwycięzca Turnieju Nordyckiego, trzykrotny triumfator Letniego Grand Prix, zwycięzca Turnieju Czterech Narodów, zdobywca Pucharu KOP, dwudziestojednokrotny zimowy mistrz Polski, osiemnastokrotny letni mistrz Polski, były rekordzista Polski (230,5 m) i były współrekordzista świata w długości skoku narciarskiego (225 m). Czterokrotnie wybierany najlepszym sportowcem Polski. Odznaczony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej za wybitne osiągnięcia sportowe Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Komandorskim OOP i Krzyżem Oficerskim OOP Honorowy obywatel miasta Zakopanego. We wszystkich 349 startach w Pucharze Świata w latach 1995-2011 zdobył łącznie 13070 punktów, punktując 307 razy, a 198 razy plasując się w pierwszej dziesiątce.

PIOTR ŻYŁA Piotr Żyła (ur. 16 stycznia 1987 w Cieszynie) – polski skoczek narciarski. Reprezentant Polski oraz zawodnik klubu KS Wisła Ustronianka, współrekordzista Polski wraz z Kamilem Stochem w długości lotu narciarskiego, drużynowy brązowy medalista mistrzostw świata z 2013.

Osiągnięcia Piotrka Piotrek Żyła już w swoim pierwszym starcie zdobył punkty, zajmując 19. miejsce. W sezonie 2006/2007 wystartował również w mistrzostwach świata. W zawodach indywidualnych zajął 35. (skocznia duża) i 42. (skocznia normalna) miejsce. W konkursie drużynowym reprezentacja Polski z Piotrem Żyłą w składzie zajęła 5. miejsce. W kolejnych latach Żyła obniżył loty i słabsze wyniki osiągał w Pucharze Świata. Ale ostatecznie udało mu się wrócić do pierwszego składu reprezentacji. Wziął udział w mistrzostwach świata w lotach narciarskich na skoczni w Vikersund. Indywidualnie był 33., w drużynie zajął 7. miejsce. 26 lutego 2012 podczas konkursu drużynowego Piotr Żyła ustanowił rekord życiowy wynoszący 232,5 m. Tym samym pobił rekord Polski w długości lotu, należący uprzednio do Adama Małysza. Wtedy pierwszy raz nazwisko Piotra Żyły mocniej utrwaliło się w głowach kibiców. Na Mistrzostwach Świata w Narciarstwie Klasycznym w Val di Fiemme w zawodach drużynowych zdobył brązowy medal. Jednak najważniejszy moment w jego dotychczasowej karierze przyszedł 17 marca 2013 roku, kiedy ex aequo z Gregorem Schlierenzauerem zwyciężył w zawodach Pucharu Świata w Oslo. Było to jego pierwsze podium w karierze.

Piotr Żyła jest obecnie najbardziej lubianym skoczkiem wśród Polaków, osiągnął to dzięki swoim nietypowym wypowiedzią.

KAMIL STOCH Kamil Wiktor Stoch (ur. 25 maja 1987 w Zakopanem) – polski skoczek narciarski, indywidualny mistrz świata i drużynowy brązowy medalista z Val di Fiemme 2013, siedmiokrotny zwycięzca zawodów Pucharu Świata, zwycięzca Letniego Pucharu Kontynentalnego w sezonie 2010, dwukrotny zdobywca drugiego miejsca w klasyfikacji generalnej Letniego Grand Prix, sześciokrotny indywidualny mistrz Polski, trzeci zawodnik Pucharu Świata 2012/2013, dwukrotny drużynowy wicemistrz świata juniorów. Reprezentant Polski, dwukrotny olimpijczyk.

TRENERZY KARDY SKOCZKÓW 1938-1939 – Mieczysław Woyna-Orłowicz 1950-1967 – Mieczysław Kozdruń 1967-1969 – Antoni Wieczorek 1969-1976 – Janusz Fortecki 1976-1981 – Tadeusz Kołder  ? – Lech Nadarkiewicz  ?-1993 – Jan Szturc 1993 – 6 I 1999 – Pavel Mikeska, asystent: Piotr Fijas 10 I 1999 – 30 IV 1999 – Piotr Fijas, asystent: Jan Szturc 1 VI 1999 – 30 IV 2004 – Apoloniusz Tajner, asystent: Piotr Fijas 30 IV 2004 – 30 IV 2006 – Heinz Kuttin, asystent: Łukasz Kruczek 30 IV 2006 – 11 III 2008 – Hannu Lepistö, asystent: Łukasz Kruczek 11 III 2008 – 28 III 2008 – Łukasz Kruczek (pełniący obowiązki) 28 III 2008 – Łukasz Kruczek

Przygotowała Agnieszka Pawłowska kl. 4 HPS