WYNAGRODZENIA TWÓRCÓW W RAMACH STOSUNKU PRACY PROF.T.WIĘCKOWSKI

PRAWA AUTORSKIE PODSTAWY PRAWNE Art.1 ust.1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych stanowi, że przedmiotem prawa autorskiego jest utwór tj. każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażania.

PRAWA AUTORSKIE PODSTAWY PRAWNE Przedmiotem prawa autorskiego są w szczególności utwory: 1. wyrażone słowem, symbolem matematycznym, znakami graficznymi, literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe, 2. plastyczne, 3. fotograficzne, 4. lutnicze, 5. wzornictwa przemysłowego, 6. architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne, 7. muzyczne i słowno-muzyczne, 8. sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne, 9. audiowizualne (w tym filmowe). Nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne.

PRAWA AUTORSKIE PODSTAWY PRAWNE Art.12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych stanowi, że pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Na podstawie tego artykułu istnieje możliwość zastosowania tzw. autorskich kosztów uzyskania przychodów w ramach stosunku pracy.

PRAWA AUTORSKIE STOSOWANIE „AUTORSKICH” KOSZTÓW UZYSKANIA PRZYCHODÓW Z obowiązujących obecnie interpretacji prawnych (potwierdzonych przez Ministerstwo Finansów) wynika, że 50% koszty uzyskania przychodów mogą być zastosowane do tej części wynagrodzeń pracowników (twórców), które zostały zakwalifikowane jako wynagrodzenie z tytułu korzystania z praw autorskich, jeżeli prace te znajdują odzwierciedlenie w stosownej ewidencji prac twórczych prowadzonej przez pracodawcę.

PRAWA AUTORSKIE EWIDENCJA PRAC TWÓRCZYCH Podstawowym warunkiem prowadzenia przez pracodawcę (uczelnię) ewidencji prac twórczych powinno być uprzednie ustalenie zakresu prac wykonywanych w danej jednostce (uczelni), które mogą stanowić przedmiot prawa autorskiego. Zakres prac powinien być ustalony w wewnętrznych aktach prawnych uczelni.

ZAKRES STOSOWANIA 50% KOSZTÓW UZYSKANIA PRZYCHODÓW Zakres zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów do wynagrodzeń wypłacanych poszczególnym pracownikom powinien: być uzależniony od zakresu wykonywanych prac twórczych, wynikać z umowy o pracę oraz powierzonego zakresu obowiązków.

WARUNKI STOSOWANIA „AUTORSKICH” KOSZTÓW UZYSKANIA PRZYCHODÓW Uczelnia jako pracodawca jest zobowiązana do wyodrębnionego wykazania tej części wynagrodzenia pracownika, w stosunku do której zastosowane zostaną 50% koszty uzyskania przychodów.

WARUNKI STOSOWANIA „AUTORSKICH” KOSZTÓW UZYSKANIA PRZYCHODÓW Niezbędną przesłanką do zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów jest przeniesienie przez pracownika na pracodawcę (uczelnię) praw do utworu lub korzystania z praw do utworu (sam fakt stworzenia utworu jeszcze do niczego twórcy-pracownika nie uprawnia).

WARUNKI STOSOWANIA „AUTORSKICH” KOSZTÓW UZYSKANIA PRZYCHODÓW W przypadku zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów od wynagrodzeń pracowniczych wypłaconych za prace twórcze (utwory w rozumieniu ustawy o prawie autorskim) niezbędne jest rozstrzygnięcie w stosunku do których składników wynagrodzenia koszty te mają być stosowane.

WARUNKI STOSOWANIA „AUTORSKICH” KOSZTÓW UZYSKANIA PRZYCHODÓW Obecnie najczęściej stosuje się dzielenie wynagrodzenia zasadniczego pracowników (twórców) na dwie części ustalone w stosunku procentowym zakładając, ze jedna część dotyczy obowiązków nietwórczych, druga zaś część wynagrodzenia jest przychodem za prace twórcze. Rozstrzygnięcia wymaga zasadność stosowania 50 % kosztów uzyskania przychodów do innych składników wynagrodzenia.

WARUNKI STOSOWANIA „AUTORSKICH” KOSZTÓW UZYSKANIA PRZYCHODÓW 50% koszty uzyskania przychodów mogą być stosowane do tych okresów świadczenia pracy, w których jest ona faktycznie wykonywana. Oznacza to, że za okres np. urlopów, zwolnień lekarskich nie powinno się stosować 50% kosztów uzyskania przychodów. W takich okresach trudno znaleźć podstawę do zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów w związku z brakiem powiązania wynagrodzenia za konkretny okres z faktycznym wykonywaniem pracy w ramach stosunku pracy.

RYZYKO PRACODAWCY (UCZELNI) ZWIĄZANE ZE STOSOWANIEM „AUTORSKICH” KOSZTÓW UZYSKANIA PRZYCHODÓW Na uczelni jako płatniku podatku dochodowego od osób fizycznych ciąży obowiązek prawidłowego obliczenia, pobrania i odprowadzenia do właściwego urzędu skarbowego zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Obowiązek ten wynika bezpośrednio z art. 8 ustawy Ordynacja podatkowa. Za niedopełnienie w tym zakresie obowiązków uczelnia odpowiada całym swoim majątkiem (art.30 § 3 ustawy Ordynacja podatkowa). Pracownik uczelni (podatnik) nie ponosi odpowiedzialności z tytułu zaniżenia podstawy opodatkowania (art.26a §1 ustawy Ordynacja podatkowa – wprowadzony od 1.01. 2007 r.).

RYZYKO PRACODAWCY (UCZELNI) ZWIĄZANE ZE STOSOWANIEM „AUTORSKICH” KOSZTÓW UZYSKANIA PRZYCHODÓW Ryzyko finansowe i prawne związane z prawidłowym pobraniem zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych ciąży wyłącznie na uczelni i nie ma możliwości prawnych przerzucenia tej odpowiedzialności na pracownika. Uczelnia powinna wprowadzić i stosować odpowiednie procedury, które zagwarantują prawidłowe tj. zgodne z obowiązującymi przepisami naliczanie zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

ANALIZA ANKIETY PRZESŁANEJ DO UCZELNI We wszystkich 19-stu analizowanych uczelniach stosowane są 50% koszty uzyskania przychodów do wynagrodzeń pracowników (twórców) w ramach stosunku pracy. Uregulowania obowiązujące obecnie w analizowanych uczelniach zostały wprowadzone w różnych latach tj. między 1996 r. a 2008 r.

ANALIZA ANKIETY PRZESŁANEJ DO UCZELNI W analizowanych uczelniach przyjęte zostały różne procenty wynagrodzenia nauczycieli akademickich objęte prawem autorskim. Rozpiętość ta wynosi w przypadku: pracowników naukowo-dydaktycznych od 0 – 100 %, pracowników dydaktycznych od 0 – 90 %, pracowników naukowych od 0 – 90 %, dyplomowanych bibliotekarzy od 0 – 90 %.

ANALIZA ANKIETY PRZESŁANEJ DO UCZELNI Nie we wszystkich analizowanych uczelniach stosuje się 50% koszty uzyskania przychodów do wynagrodzeń pracowników nie będących nauczycielami akademickimi. W przypadku ich stosowania przyjęte procenty wynagrodzenia objętego prawem autorskim mieszczą się w przedziale od 0 do 75%.

ANALIZA ANKIETY PRZESŁANEJ DO UCZELNI Składniki wynagrodzenia pracownika brane pod uwagę przy zastosowaniu 50% kosztów uzyskania przychodów w analizowanych uczelniach: wynagrodzenie zasadnicze – uwzględniane we wszystkich uczelniach, dodatek za staż pracy – nie uwzględniany w większości uczelni, wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe - uwzględniane w większości uczelni, dodatkowe wynagrodzenie roczne („13-tka”) – nie uwzględniane w większości uczelni, dodatek funkcyjny - nie uwzględniany w większości uczelni, dodatek specjalny - nie uwzględniany w większości uczelni, wynagrodzenie za recenzje – uwzględniane w części uczelni, wynagrodzenie za promotorstwo - uwzględniane w części uczelni, premia - nie uwzględniana w większości uczelni.

ANALIZA ANKIETY PRZESŁANEJ DO UCZELNI W analizowanych uczelniach 50% koszty uzyskania przychodów stosowane są do wynagrodzeń wypłacanych za okresy: urlopu wypoczynkowego - w części uczelni, urlopu dla poratowania zdrowia - nie uwzględniane w większości uczelni, urlopu macierzyńskiego - nie uwzględniane w większości uczelni, usprawiedliwionej nieobecności w pracy z tytułu choroby pracownika, opieki nad dzieckiem lub członkiem rodziny - nie uwzględniane we wszystkich uczelniach, usprawiedliwionej nieobecności w pracy przewidzianej przepisami prawa pracy, za którą pracownik otrzymuje wynagrodzenie - nie uwzględniane w większości uczelni, urlopu szkoleniowego, urlopu naukowego - w części uczelni.

ANALIZA ANKIETY PRZESŁANEJ DO UCZELNI - PODSUMOWANIE 1. Większość stosowanych rozwiązań jest nieaktualna w stosunku do obecnie obowiązujących przepisów prawnych. 2. Istnieje konieczność wprowadzenia nowych, najlepiej ujednoliconych we wszystkich uczelniach, zasad. 3. Należy ustalić jednolite zasady ewidencjonowania prac twórczych w ramach stosunku pracy.