Czy myślenie i kreatywność ma płeć? „Rozwój gospodarczy w Europie a kreatywność i innowacyjność kobiet” Konferencja pod patronatem Ministra Gospodarki Giełda Papierów Wartościowych, Warszawa, 3 kwietnia 2009 r.

Myślenie, kreatywność i płeć - Moja przygoda z tematem, czyli czym chciałbym opowiedzieć Czym jest płeć – a szczególnie trzecia płeć? Jak to jest z tą płcią mózgu? Jak to jest z tą płcią i kreatywnością – co myślą o tym kreatywni? Jak to jest z tym naszym myśleniem? Jak to jest z tymi stereotypami?

Androgynia w greckiej mitologii Płeć? Ile tych płci jest? Muxe, Muxhe Meksyk, stan Oaxaca Hidźra, Indie, Goa Ćakka, Pendżab Androgynia w greckiej mitologii Eros – złotoskrzydły obojniak o 4 głowach Afrodyta – brodaty Afrodys na Cyprze Wenus – łysa w Italii Dionizos – broda, piersi, dwupłciowość

Jak to jest z tymi płciami – ile ich właściwie jest? Można wyróżnić różne sposoby oceny płci: Genitalna (zewnętrzne narządy płciowe); Fenotypowa (drugorzędne cechy płciowe, np. owłosienie ciała, piersi itp.); Genetyczna, określana na podstawie rodzaju chromosomów; Gonadalna: jądra, jajniki lub formy obojnacze; Germinatywna (wytwarzanie gamet, komórek płciowych); Hormonalna (androgeny vs. estrogeny); Mózgu (różnice w budowie mózgu determinujące płeć psychiczną); Psychiczna - rola i własna identyfikacja (żeńska, męska, referencyjna, androgyniczna). Preferencje seksualne, hetero, homo, bi, oraz cała gama parafilii.

Płeć mózgu – mózg płci Rozróżnienie płci następuje około 6 - 7 tygodnia - Naturalny rozwój - mózg kobiecy. Hormony męskie (testosteron i inne) - wpływają na rozwój mózgu, poziom 4x wyższy niż po urodzeniu. Zbyt niski poziom - chłopiec z mózgiem kobiety lub odwrotnie. Hormony żeńskie (estrogen, progesteron) – nadmiar hormonu: fizycznie chłopiec , psychicznie dziewczynka, i odwrotnie.

Mózg i różnice płci Mężczyznom łatwiej mówić i analizować mapę - zalety mniejszego spoidła. Niektóre funkcje mowy bardziej skupione, inne rozproszone, ale spoidło zapewnia płynność mówienia. ”Kobieca intuicja" - lepsza integracja mózgu, kojarzenie informacji werbalnych i wizualnych.Różnice wydają się zależeć od poziomu estrogenów (Kimura, Hampson). Reakcje emocjonalne u kobiet podobne dla obu półkul, u mężczyzn silniejsze dla prawej. Kobietom łatwiej wysłowić uczucia dzięki lepszej integracji. Zadania abstrakcyjne u mężczyzn - głównie prawa półkula (u kobiet obydwie); lepsze wyniki patrząc lewym okiem! Kobiety bardziej wrażliwe na bodźce zmysłowe, informacje niewerbalne. Mężczyźni potrzebują hierarchii i reguł ustalających miejsce w grupie.

Uszkodzenia mózgu powodują odmienne skutki u kobiet i mężczyzn Podział funkcji półkul mózgowych i lokalizacja funkcji poznawczych u kobiet nie tak wyraźna jak u mężczyzn. Niektóre funkcje są bardziej zlokalizowane u kobiet, np. ortografia i gramatyka. Splenium, płat tylnej części spoidła wielkiego jest większy u dorosłych kobiet niż u mężczyzn (widać to w MRI). Większa integracja półkul mózgu: U kobiet uszkodzenie lewej półkuli trzykrotnie rzadziej powoduje problemy z mową. Uszkodzenie prawej półkuli wpływa wyraźnie silniej na mężczyzn.

Mózg i różnice płci Kobiety: Mężczyźni: Lepsze wyniki w testach lingwistycznych Szybciej zdobywają umiejętności językowe, łatwiej generują słowa. Lepsze w testach rachunkowych. Zręczniejsze manualnie. Dostrzegają ogólne podobieństwo, brakujące elementy. Wykazują większą empatię, umiejętność współdziałania. Mężczyźni: Lepsza orientacja przestrzenna (rzędu 0.8s). Szybsza rotacja mentalna. Większa precyzja rzutów, wrażliwość na ostry, piszczący dźwięk Większe zdolności matematyczne, geometryczne Częściej cierpią na autyzm - krańcową postać męskiego mózgu (Baron-Cohen)?

Czy kreatywność ma płeć? Badania J.Kaufmana i J.Baera*: 2400 K i M Samoocena 56 różnych obszarów kreatywności Harvard Larry Summer, 2005 Wyniki: 43 z 56 obszarów różniły się znamiennie w zależności od płci – dowód na stereotypy w samoocenie kreatywności Mężczyźni lepsi w: uzdolnieniach mechanicznych, wymagających wysiłku fizycznego i w sporcie Kobiety lepsze w: kreatywnej komunikacji, nauczaniu, opiece, wizażu i działaniach wymagających umiejętności plastycznych (design) * Kaufman, J. C., & Baer, J. (2005). Gender differences in domains of self-reported creativity.

Czy kreatywność ma płeć? Posłuchajmy – zobaczmy, co na ten temat myślą osoby będące zawodowo kreatywne…

Czy myślenie ma płeć? Przegląd 80 badań nad myśleniem dywergencyjnym * (MD) – w 50% brak różnić między płciami, w pozostałych przewaga M nad K MD = proces myślowy zakładający wiele punktów widzenia i obejmujący liczne możliwości problemu, bez troski o "poprawną" odpowiedź czy "logiczny" układ Brak istotnych statystycznie różnic w: Myśleniu asocjacyjnym (zwracanie uwagi na wszystkie szczegóły sytuacji zadaniowej, kojarzenie faktów i związków) Myśleniu ewaluatywnym (ocena i decyzja na podstawie ewaluacji znaczenia, jakości, przydatności danej idei, obserwacji) Brak statystycznie istotnych różnic między płciami wśród dorosłych i nie znaczące różnice na korzyść dziewcząt wśród młodzieży *John Baer: Gender and Creativity, Rider University, APA August 2005

Badania 194 uczniów (109 K i 85 M) klas II i III LO Opinie nauczycieli a kreatywność i wyniki w nauce uczniów liceum ogólnokształcącym Badania 194 uczniów (109 K i 85 M) klas II i III LO *M.Karwowski:”Rezultaty w nauce i kreatywność uczniów różniących się zdolnościami w percepcji nauczycieli”Annales UMCS, v.XVIII, 2005 – prezentacja wyników za zgodą autora

Tajemnica stylów myślenia a płeć* Styl myślenia = jak się tworzy, jakie procesy umysłowe towarzyszą kreatywności Kobiety Styl adaptacyjny Dopracowanie szczegółów Praca u podstaw Uwzględnianie ważnych okoliczności Mężczyźni Styl innowacyjny Burzenie (dotychczasowych wzorców, rozwiązań) Bunt, sprzeciw * Na podst. badań M.Karwowski – APS, Warszawa

Style myślenia i kreatywność – „samorząd umysłu” wg.R. Sternberga* Ustroje „państwa” - style myślenia: Monarcha Oligarcha Hierarcha Anarchista Funkcje „władzy” – style myślenia: Ustawodawczy Wykonawczy Sądowniczy * na podst.:E.Nęcka: „Psychologia twórczości”, GWP, Gdańsk, 2002, s.126-128 oraz R.J.Stenberg:”Thinking style”, Cambridge, UK, Cambridge University Press, 1997