Parzydełkowce (Cnidaria)

Systematyka Typ: Parzydełkowce Gromada: Stułbiopławy np. stułbia pospolita Gromada: Krążkopławy np. Chełbia modra (jellyfish) Gromada: Koralowce np. Pióro morskie, Koral szlachetny

Budowa parzydełkowców: - symetria promienista - dwie formy organizacji budowy

- ciało workowate zbudowane z dwóch warstw komórek :epidermy i gastrodermy odpowiadających endodermie i ektodermie gastruli, przestrzeń pomiędzy warstwami wypełnia galaretowata substancja- mezoglea - wnętrze worka stanowi jama gastralna (chłonąco trawiąca)-odpowiednik prajelita - do jamy gastralnej prowadzi otwór gębowy (funkcjonalnie będący również otworem odbytowym) u polipa w górnej części zwierzęcia, u meduzy w dolnej - otwór gębowy otoczony jest czułkami wyposażonymi w liczne komórki parzydełkowe (parzydełka)

Czułka a ramiona

-epiderma (ektoderma) zbudowana jest z: * komórek nabłonkowo- mięśniowych zawierających kurczliwe włókienka białkowe * komórek interstycjalnych (nie są wyspecjalizowane mogą poruszać się między warstwami komórek i przekształcać w inne typy komórek- komórki totipotencjalne) * komórki nabłonkowo nerwowe z wypustkami przebiegającymi w mezoglei tworzącymi sieć oplatającą ciało zwierzęcia * komórek parzydełkowych (parzydełka, knidocyty) * U meduz komórek zmysłowych budujących: - oczka (ropalia)- narządy reagujące na światło - statocysty- narządy równowagi

- gastroderma (endoderma) zbudowana jest z : * komórek nabłonkowo- mięśniowych (w gastrodermie często zaopatrzone w wić) * komórek gruczołowych produkujących enzymy trawienne

Szkielet: - u kolonijnych koralowców oraz niektórych stułbiopławów wytwarzany jest szkielet zbudowany z węglanu wapnia

Lokomocja: - polipy są z reguły osiadłe, ich poruszanie ogranicza się do ruchu czułków - meduzy jako formy pływające poruszają się ruchem odrzutowym dzięki skurczom dzwonu

Odżywianie: - występuje zjawisko podwójnego trawienia: - w jamie chłonąco- trawiącej pokarm jest poddawany działaniu enzymów trawiennych (trawienie zewnętrzne) - drobne cząstki pokarmu dostają się do wnętrza komórek (na drodze fagocytozy) gdzie następują kolejne etapy trawienia (trawienie wewnętrzne) - niestrawione resztki pokarmu usuwane są na zewnątrz ciała przez otwór gębowy

Układ nerwowy: - rozproszony (dyfuzyjny ) - sieć utworzona przez wypustki komórek nabłonkowo- nerwowych , których największa koncentracja występuje na czułkach i wokół otworu gębowego - narządy zmysłów (ropalia, narząd równowagi meduz)

Wydalanie, oddychanie, krążenie - wydalanie, omoregulacja , wymiana gazowa zachodzi całą powierzchnią ciała - przenoszenie substancji zachodzi na zasadzie dyfuzji bezpośrednio między komórkami lub przy udziale mezoglei

Rozmnażanie: - bezpłciowe- u polipów: * pączkowanie- głównie polipy- młody polip może oderwać się od osobnika macierzystego lub pozostać z nim złączony tworząc kolonie * rzadko u polipów dochodzi do podziału podłużnego lub poprzecznego * strobilizacja- dojrzały polip zaczyna dzielić się poprzecznie na „talerzyki”, które odrywają się i przekształcają w młode meduzy (efyry), które po kilku tygodniach przekształcają się w dorosłe meduzy

Rozmnażanie: - płciowe- zarówno u polipów jak i meduz * krążkopławy są rozdzielnopłciowe mają rozwój złożony * gamety powstają z komórek interstycjalnych w gonadach * w rozwoju występuje dwubocznie symetryczna larwa- planula * niektóre wykazują regularną przemianę pokoleń (np. chełbia modra) * oba pokolenia są diploidalne- metageneza

Przegląd : * opisano ok. 9000 gatunków parzydełkowców Żeglarz portugalski- polipy przyczepione do pęcherza pławnego unoszącego się na powierzchni wody

Stułbia pospolita (Hydra vulgaris) w ogóle nie wytwarza postaci meduzy Stułbia pospolita (Hydra vulgaris) w ogóle nie wytwarza postaci meduzy. Polipy mogą się przemieszczać. Ma ogromne zdolności regeneracji.

Koralowce- najliczniejsza grupa parzydełkowców występująca wyłącznie w postaci polipów

Ukwiały

Znaczenie: - niektóre są pokarmem m.in. ryb , rozgwiazd - niektóre meduzy są jadane przez ludzi (Chiny, Japonia) - oparzenia wywołane przez parzydełkowce mogą być niebezpieczne dla ludzi - wykorzystywane jako surowiec w przemyśle jubilerskim - koralowce i ukwiały tworząc rafy koralowe przyczyniają się do kształtowania powierzchni skorupy ziemskiej - rafy koralowe stanowią środowisko życia wielu zwierząt - niektóre ukwiały żyją w symbiozie z innymi zwierzętami np. krab pustelnik