Planowanie i organizacja zajęć wychowania fizycznego „do wyboru przez ucznia” Bydgoszcz, kwiecień 2009 Ewa Czerska

Istota zmian w wychowaniu fizycznym (1) Dlaczego szkolne wychowanie fizyczne nie spełnia oczekiwań uczniów ? jak wykazały prowadzone w wielu krajach europejskich badania, proponowane uczniom na lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych w szkole formy aktywności ruchowej są mniej atrakcyjne niż pozaszkolne lub oglądane w mediach w szkole o wyborze treści lekcji decyduje nauczyciel, a nie uczeń uczeń, nie mając wyboru pomiędzy różnymi formami aktywności ruchowej, odrzuca całą ofertę programową szkoły, określając ją jako nudną

Istota zmian w wychowaniu fizycznym (2) „Człowiek jest osobą, to znaczy między innymi naturą zindywidualizowaną. Nie ma i nie może być dwóch identycznych jednostek ludzkich, każda jest sobą, żadna nie jest sobą i jednocześnie kimś innym i żadna, będąc w najbardziej pierwotnym znaczeniu sobą, nie może się stać kimś innym” (Tischner) „Największą siłą napędową rozwoju człowieka jest niezawisła motywacja wewnętrzna wyrastająca z poczucia odpowiedzialności za siebie” (Mounier)

Model organizacji wychowania fizycznego Strategia mieszana Strategia wymuszania Strategia oferowania Zajęcia w systemie klasowo-lekcyjnym: II etap – 2 godz. III etap – 2 godz. IV etap – 1 godz. Zajęcia do wyboru przez ucznia w grupach międzyoddziałowych lub międzyklasowych: II etap – 2 godz. III etap – 2 godz. IV etap – 2 godz. Edukacja zdrowotna: III etap – ok. 30 godz. (jeden semestr) IV etap – ok. 30 godz. (jeden semestr) Sprzyja kształtowaniu postaw bierno-przystosowawczych Sprzyja kształtowaniu postaw aktywnych, samodzielnych, świadomych

Cele zajęć do wyboru (1) Cel główny: Spełnienie oczekiwań uczniów wobec szkolnego wychowania fizycznego poprzez umożliwienie im pogłębienia wiedzy i ukształtowania umiejętności w obszarach, którymi są szczególnie zainteresowani oraz które są dla nich dostępne ze względu na poziom sprawności i wydolności organizmu.

Cele zajęć do wyboru (2) Cele szczegółowe: ukazanie walorów rekreacyjnych i zdrowotnych różnych form aktywności ruchowej umożliwienie dokonywania samodzielnych wyborów i podejmowania odpowiedzialności za nie wybór sportu „całego życia” przez uczniów o niskich i przeciętnych parametrach sprawności oraz rozwijanie kunsztu sportowego przez uczniów o szczególnych uzdolnieniach i predyspozycjach do uprawiania konkretnej dyscypliny wdrożenie do współuczestnictwa w organizacji własnego procesu nauczania-uczenia się oraz do współpracy ze środowiskiem rówieśniczym i rodzinnym w upowszechnianiu zdrowego stylu życia eksponowanie osiągnięć ucznia – stwarzanie sytuacji dostarczających radości i satysfakcji z aktywności ruchowej

Treści zajęć do wyboru ćwiczenia kształtujące i rozwijające predyspozycje sprawnościowe konieczne do uprawiania danej formy ruchu ćwiczenia elementów techniki i taktyki danej formy ruchu ćwiczenia oddechowe, rozluźniające i kompensacyjno-korekcyjne po intensywnym wysiłku ćwiczenia relaksacyjne przeciwdziałające zmęczeniu i znużeniu ćwiczenia i zadania związane z samodzielną organizacją danej formy ruchu ćwiczenia i zadania z zakresu samokontroli i samooceny wiedzy, sprawności i umiejętności

Tworzenie oferty zajęć do wyboru (1) Diagnoza: potrzeb, możliwości i zainteresowań uczniów tradycji sportowych szkoły i środowiska warunków terenowych najbliższej okolicy bazy sportowej szkoły i środowiska kwalifikacji nauczycieli liczby grup (przysługujących godzin)

Tworzenie oferty zajęć do wyboru (2) Informacje w ofercie dla ucznia: rodzaj zajęć do wyboru w ramach poszczególnych profili czasokres wyboru zajęć sposób podziału na grupy miejsce odbywania zajęć czas trwania i termin odbywania zajęć nazwisko nauczyciela prowadzącego

Profile zajęć do wyboru Cel zajęć Adresaci Czas trwania zajęć Rodzaj zajęć Sportowy rozwijanie uzdolnień sportowych uczniowie uzdolnieni ruchowo 2 godz. jedna lub kilka dyscyplin sportowych Rekreacyjno-zdrowotny systematyczna aktywność ruchowa – wybór sportu „całego życia” wszyscy uczniowie różne formy aktywności ruchowej z akcentem na zajęcia w środowisku naturalnym Taneczny kształtowanie umiejętności z zakresu tańca jedna lub kilka form tańca Turystyczny rozbudzanie zainteresowań turystyczno-krajoznawczych dopuszcza się możliwość łączenia godzin różne formy turystyki w zależności od warunków terenowych

Czasokres wyboru zajęć semestralny roczny obowiązkowa zmiana w każdym roku szkolnym możliwość powtarzania w kolejnych latach obowiązkowa kontynuacja przez cały etap edukacji obowiązkowa kontynuacja przez minimum dwa lata

Sposoby podziału na grupy (1) Ze względu na poziom klas: osobne grupy dla klas pierwszych (czwartych), drugich (piątych) i trzecich (szóstych) – grupy międzyoddziałowe – ta sama propozycja zajęć dla wszystkich poziomów klas – inna propozycja zajęć dla każdego poziomu klas – w każdej klasie programowo wyższej część zajęć w ofercie jest powtarzana, a część jest nową propozycją zajęć grupy mieszane – międzyklasowe (w każdej grupie mogą znajdować się uczniowie z różnych poziomów klas) grupy międzyklasowe dla dwóch poziomów klas i grupy międzyoddziałowe dla jednego poziomu klas (konieczność w III i IV etapie)

Sposoby podziału na grupy (2) Ze względu na poziom umiejętności z danej formy aktywności ruchowej: grupy początkujące grupy średniozaawansowane grupy zaawansowane Ze względu na płeć: grupy dziewcząt grupy chłopców grupy koedukacyjne Uwaga! sposób podziału na grupy uzależniony jest głównie od profilu zajęć do wyboru i specyfiki danej formy aktywności ruchowej mogą funkcjonować jednocześnie różne warianty podziału na grupy nawet w obrębie jednego profilu zajęć do wyboru

Miejsce odbywania zajęć obiekty sportowe szkoły (sala gimnastyczna, siłownia, boisko szkolne, pływalnia, inne obiekty specjalistyczne) obiekty sportowe środowiska (okoliczne szkoły, kluby sportowe, TKKF-y, OSiR-y, domy kultury, centra zajęć pozaszkolnych) teren naturalny (w najbliższej okolicy szkoły, w regionie)

Czas i termin zajęć Czas trwania zajęć: Termin odbywania zajęć: zajęcia 2-godzinne (raz w tygodniu) zajęcia 4-godzinne (co drugi tydzień) zajęcia 6-godzinne (co trzy tygodnie) zajęcia 8-godzinne (co cztery tygodnie) zajęcia o zmiennym czasie trwania (2-8 godz.) Termin odbywania zajęć: od poniedziałku do piątku w soboty

Procedura wdrażania oferty (1) Zatwierdzenie oferty zajęć do wyboru przez dyrektora szkoły, w uzgodnieniu z organem prowadzącym i po zaopiniowaniu przez radę pedagogiczną, radę szkoły lub radę rodziców Rozpropagowanie oferty wśród uczniów i rodziców (kwiecień) Przygotowanie kart deklaracji wyboru (kwiecień) indywidualne deklaracje wyboru klasowe listy z miejscem na indywidualny wybór dla każdego ucznia listy zgłoszeń na każdy rodzaj zajęć Uwaga! Każdy uczeń ma obowiązek zadeklarowania wyboru dwóch rodzajów zajęć – głównego, na który chciałby uczęszczać i rezerwowego, gdyby nie dostał się na ten wybrany Ogłoszenie sposobu i terminu składania przez ucznia deklaracji wyboru zajęć (maj)

Procedura wdrażania oferty (2) Zebranie deklaracji od uczniów klas III-V (II etap edukacji) lub od uczniów klas I-II (III i IV etap edukacji) (maj - początek czerwca) Zebranie deklaracji od kandydatów do szkoły (III i IV etap edukacji) w dniu składania dokumentów do szkoły w dniu ogłoszenia naboru do szkoły w dniu rozpoczęcia roku szkolnego Podział uczniów na grupy (czerwiec lub lipiec - sierpień) Wywieszenie informacji dla uczniów o przydziale do grup (najpóźniej do dnia 1 września) listy wszystkich grup zajęć do wyboru listy klas z naniesionym przydziałem uczniów do grup oraz wykaz wszystkich grup zajęć do wyboru Przekazanie informacji wychowawcom klas o przydziale uczniów do poszczególnych grup ćwiczebnych

Dokumentowanie zajęć do wyboru Dziennik zajęć pozalekcyjnych z następującym zapisami: lista uczniów z nazwiskiem, imieniem i klasą (w porządku alfabetycznym) plan pracy (wynikowy) dla danej grupy tematy przeprowadzonych zajęć obecność uczniów na zajęciach oceny z obszarów oceniania wytyczonych w PSO obowiązujących na zajęciach do wyboru Uwaga! W przypadku zajęć prowadzonych poza terenem szkoły, dodatkowo: adresy i telefony kontaktowe do rodziców (prawnych opiekunów) zgoda rodziców (na formularzu opracowanym przez szkołę) na udział ucznia w tych zajęciach z ewentualną deklaracją o przejęciu odpowiedzialności za dojście na zajęcia i powrót z nich

Ocenianie ucznia (1) Procedura tworzenia PSO: wytyczenie obszarów oceniania opis działań ucznia podlegających ocenie w każdym obszarze (co będzie oceniane?) opracowanie kryteriów szczegółowych oceny w każdym obszarze (jak i kiedy będzie to oceniane?) opracowanie kryteriów oceny końcowej dla każdego obszaru określenie wymagań na ocenę końcową z wychowania fizycznego (semestralną, roczną) opracowanie postanowień końcowych

Ocenianie ucznia (2) Modyfikując funkcjonujący w szkole PSO konieczne będzie rozstrzygnięcie następujących kwestii: Jakie obszary oceniania obowiązywać będą na poszczególnych zajęciach? te same obszary na zajęciach lekcyjnych i do wyboru na zajęciach do wyboru tylko wybrane obszary Jak wystawiana będzie ocena końcowa (semestralna, roczna) z wychowania fizycznego? na podstawie dwóch ocen końcowych – z zajęć lekcyjnych i z zajęć do wyboru na podstawie ocen końcowych ze wszystkich obszarów oceniania obowiązujących na jednych i drugich zajęciach

Ocenianie ucznia (3) Kto będzie wystawiał ocenę końcową (semestralną, roczną) z wychowania fizycznego? nauczyciel prowadzący zajęcia lekcyjne nauczyciel prowadzący zajęcia do wyboru Jaka będzie procedura ubiegania się ucznia o zwolnienie z zajęć do wyboru? podanie do dyrektora szkoły zaopiniowane przez nauczyciela wychowania fizycznego z załączonym zaświadczeniem z klubu o tygodniowym wymiarze godzin treningowych i osiągnięciach sportowych Jak oceniany będzie uczeń zwolniony z zajęć do wyboru? ocena wyróżniająca za wybitne osiągnięcia sportowe ocena wystawiona zgodnie z PSO na podstawie karty opracowanej przez szkołę i wypełnionej przez trenera (prowadzącego)

Podsumowanie Nowy model realizacji wychowania fizycznego to wyzwanie i jednocześnie szansa na: spełnienie oczekiwań ucznia, a więc lepszą motywację i większe zaangażowanie – ćwiczy nareszcie to co lubi, co samodzielnie wybrał z oferty zwiększenie prestiżu osobistego, zawodowego i społecznego nauczyciela wychowania fizycznego – szersze uczestnictwo w życiu szkoły, większe możliwości rozwoju zawodowego i osobistego większą satysfakcję z pracy – prowadzenie zajęć z uczniami, którzy są zainteresowani daną formą aktywności ruchowej większą autonomię i swobodę w doborze treści kształcenia promowanie szkoły – tworzenie ciekawej, być może konkurencyjnej dla innych szkół oferty zajęć do wyboru

„Wychowanie fizyczne ułożone dla szczęścia człowieka powinno być takie, aby każdy mógł z niego korzystać” (J. Śniadecki) D z i ę k u j ę z a u w a g ę