Czym jest niska emisja? Zjawisko niskiej emisji polega na zanieczyszczaniu atmosfery przez pyły i gazy powstałe w wyniku spalania paliw, głównie węgla, w przestarzałych i niesprawnych domowych piecach i kotłach grzewczych, a także spalania złej jakości węgla oraz śmieci.

Zjawisko niskiej emisji jest stosunkowo łatwe do zaobserwowania Zjawisko niskiej emisji jest stosunkowo łatwe do zaobserwowania. Zwykle w okresie jesienno-zimowym z kominów budynków, które ogrzewane są piecami i kotłami węglowymi, wydobywa się czarny dym. Ten dym niesie ze sobą toksyczne zanieczyszczenia, które są niebezpieczne zarówno dla środowiska naturalnego jak i człowieka.

Niska emisja dotyczy prawie wyłącznie kotłowni lokalnych (małych kotłowni zaopatrujących w ciepło kilka mieszkań/budynków) oraz indywidualnych kotłowni w domach jednorodzinnych i domowych pieców.

W przypadku dużych ciepłowni i elektrowni proces spalania paliw jest prowadzony w odpowiednich, monitorowanych na bieżąco warunkach, zapewniających bezpieczną utylizacją zanieczyszczeń, które nie przedostają się do atmosfery. Mimo, że w dużych ciepłowniach i elektrowniach spala się znacznie więcej węgla niż w małych kotłach, to właśnie te małe kotłownie emitują najwięcej zanieczyszczeń w postaci pyłu i lotnych związków organicznych.

Przykładowo, poniżej przedstawiamy emisję pyłu w Polsce z różnych źródeł. Z wykresu wynika, iż emisja z procesów spalania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym, a więc w małych kotłach domowych i kotłowniach lokalnych, kilkukrotnie (a w niektórych wypadkach nawet kilkunastokrotnie) przewyższa emisję z innych sektorów gospodarki.

Przyczyny niskiej emisji Nieodpowiednie spalanie węgla Do spalenia jakiegokolwiek paliwa potrzebny jest tlen, który występuje w powietrzu atmosferycznym. W przypadku węgla konieczna jest pewna minimalna ilość tlenu, a tym samym powietrza, która zapewni prawidłowe jego spalanie. Czasami, z różnych przyczyn, powietrza brakuje. Brak powietrza może być spowodowany np. przez ograniczenie przepustowości komina w związku ze zbyt rzadkim jego oczyszczaniem, „przytkaniem” rusztów i wlotów powietrza do komory spalania na skutek rzadkiego czyszczenia kotła, nieumyślnym ograniczeniem dopływu powietrza przez przypadkowe zakrycie wlotu do komory spalania. Gdy brakuje tlenu występuje zjawisko zwane niezupełnym spalaniem. Im mniejsza ilość tlenu potrzebna jest do spalania, tym więcej wydziela się CO – tlenku węgla (potocznie zwanego czadem), który jest gazem toksycznym.

Przyczyny niskiej emisji Spalanie węgli niskiej jakości Bardzo często użytkownicy kotłów zwracają uwagę nie na jakość, ale na cenę spalanego węgla. Węgiel słabej jakości może być nawet dwukrotnie tańszy od dostępnych na rynku węgli wysokiej jakości. Niekoniecznie musi przekładać się to na oszczędność, ponieważ węgiel słabej jakości ma niższą wartość opałową (czyli ilość energii zawartej w kg paliwa) co oznacza, że trzeba go spalić więcej. Dodatkowo tanie węgle niskiej jakości charakteryzują się wysoką zawartością siarki, popiołu i mułu węglowego, które negatywnie wpływają na emisję zanieczyszczeń, nawet w przypadku odpowiedniego prowadzenia procesu spalania. Wysoka zawartość siarki w paliwie ma np. bezpośredni wpływ na emisję toksycznych tlenków siarki do atmosfery. Duża ilość popiołu i mułu węglowego może natomiast wiązać się z podwyższoną emisją pyłów.

Przyczyny niskiej emisji Spalanie śmieci Najniebezpieczniejsze związki toksyczne powstają przy spalaniu śmieci. Często użytkownicy wrzucają do kotła, pieca czy kominka resztki opon, plastikowych butelek, kolorowe czasopisma czy lakierowane części mebli. Substancje zawarte w tworzywach sztucznych, uwalniające się podczas spalania w małych instalacjach, są znacznie bardziej szkodliwe niż te uwalniające się podczas spalania jakiegokolwiek paliwa, nawet złej jakości. Dodatkowo, powstająca podczas spalania tzw. mokra sadza może powodować ograniczenie ciągu kominowego a tym samym ograniczenie dostępu powietrza do paleniska i spowodować wzrost emisji toksycznego tlenku węgla (czadu). Ograniczenie przepustowości komina może spowodować także cofnięcie spalin do pomieszczeń mieszkalnych, co z kolei grozi zatruciem użytkowników. Szacuje się, że około 50 proc. przypadków zaczadzeń wystąpiło w mieszkaniach i domach, w których w kotłach spalano śmieci.

Niska emisja w Polsce i Europie Polska jest krajem, w którym produkcja energii elektrycznej oraz ciepła w większości oparta jest o spalanie węgla. W przypadku małych kotłów domowych, służących do ogrzewania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym, ponad 70 proc. budynków wykorzystuje kotły i piece węglowe. Rocznie w Polsce spala się w nich około 8,6 mln ton węgla i 3,9 mln ton miału węglowego. Niestety, w większości kotły i piece te są nadal urządzeniami starej generacji, o niskiej sprawności energetycznej oraz wysokich wskaźnikach emisji zanieczyszczeń. Właśnie dlatego małe instalacje kotłowe są drugim, co do ilości, producentem zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery w Polsce i pierwszym pod względem emisji pyłu (PM10).

Ograniczenie niskiej emisji w gminie Debrzno Miasto i Gmina Debrzno, na podstawie umowy dotacji nr WFOŚ/D/III-48.S/215/2016 z dnia 14.09.2016 roku, realizuje zadanie dofinansowywane  ze środków WFOŚiGW w Gdańsku pn. „Czyste powietrze w Gminie Debrzno”. Koszt kwalifikowany zadania wynosi 289.976,00 zł. Wysokość dotacji wynosi 69.500,00 zł, co stanowi 23,97% kosztu kwalifikowanego całkowitego działania.

Dziękuję za uwagę Insp. ds. rolnictwa i ochrony środowiska Urzędu Miasta i Gminy Debrzno Dominika Faryno-Kuś