Zasady ustroju państwa

Ustawa Rządowa, czyli Konstytucja 3 Maja, była drugą na świecie, a pierwszą w Europie ustawą zasadniczą. Uchwalona na Sejmie Czteroletnim w 1791 roku. Była wynikiem dążeń do naprawy stosunków wewnętrznych w Rzeczpospolitej po I rozbiorze, ustalając podstawy ustroju nowożytnego w Polsce. Konstytucja 3 Maja była wielkim osiągnięciem narodu chcącego zachować niezależność państwową, zabezpieczała możliwość rozwoju gospodarczego i politycznego kraju. Do tradycji trzeciomajowych nawiązywały później różne kierunki polityczne, dosyć dowolnie interpretując idee ustawy zasadniczej z 1791 roku.

Konstytucja stanowiła Księstwo Warszawskie jako monarchię konstytucyjną z dziedzicznym władcą w osobie króla saskiego (księcia warszawskiego), który posiadał pełnię władzy wykonawczej oraz inicjatywę ustawodawczą, mianował wszystkich wysokich dostojników państwowych z wyjątkiem nieusuwalnych senatorów i sędziów.

Konstytucja Królestwa Polskiego 1815, ustawa zasadnicza podpisana 27 listopada 1815 przez cara Aleksandra I i nadana Królestwu Polskiemu 24 grudnia Opracowana przez kilkuosobowy zespół polski, zweryfikowana przez cara i M. Nowosilcowa. Opierała się w większości na zasadach prawnych przyjętych w Konstytucji Księstwa Warszawskiego z Określała Królestwo Polskie jako monarchię połączoną unią personalną z Rosją (każdy car rosyjski był równocześnie królem polskim). Król posiadał pełnię władzy wykonawczej oraz kompetencje ustawodawcze, czyli prawo wydawania samodzielnych aktów ustawodawczych, udzielał także sankcji wykonawczych wszystkim uchwałom sejmowym. Podczas nieobecności króla jego kompetencje przechodziły na namiestnika.

Konstytucja marcowa, ustawa zasadnicza uchwalona przez Sejm Ustawodawczy 17 III 1921 większością zaledwie 12 głosów. Jej założenia miały charakter burżuazyjno- demokratyczny, ustalała republikańską formę państwa (Republika) i deklarowała zwierzchność narodu. Zachowując zasadę trójpodziału władzy, wprowadziła ustrój o znacznej przewadze władzy ustawodawczej nad wykonawczą. Zgromadzeniu Narodowemu (Sejmowi i Senatowi) podporządkowany był prezydent oraz rząd. Prezydent miał być wybierany przez Zgromadzenie Narodowe na 7 lat, jego kompetencje były mocno ograniczone: nie posiadał prawa weta w stosunku do ustaw, formalnie stał na czele władzy wykonawczej, lecz nie wchodził w skład Rady Ministrów, działania rządu nie podlegały jego kompetencjom.

Konstytucja kwietniowa, ustawa zasadnicza z 23 III 1935 uchwalona przez sanacyjną większość sejmową z naruszeniem przepisów Konstytucji marcowej: przy nieobecności posłów opozycyjnych, bez wymaganego quorum, podpisana przez Prezydenta Rzeczpospolitej 23 IV Przenosiła punkt ciężkości władzy państwowej z Sejmu na prezydenta, którego władzę wzmocniono poprzez przekazanie mu zwierzchnictwa zarówno nad rządem, Sejmem, jak i siłami zbrojnymi. Prezydent odpowiadał za losy państwa tylko "wobec Boga i historii", miał być wybierany przez liczące osiemdziesiąt osób grono elektorów wyłonionych przez obie izby lub referendum narodowe.

Konstytucja Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 roku. Projekt konstytucji PRL powstawał w okresie najintensywniejszej stalinizacji państwa polskiego.