P sychoanaliza (od gr. ψυχη = "psyche", "dusza" i ανάλυσις = "analiza") – zbiór teorii dotyczących struktury psychiki człowieka, jego rozwoju i funkcjonowania, próbujących wyjaśniać powstawanie różnychgr.zbiór teoriistruktury psychiki człowieka aktów psychicznych. Tworzenie psychoanalizy rozpoczął Zygmunt FreudZygmunt Freud w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku

Według klasycznej koncepcji Freuda aparat psychiczny człowieka składa się z 3 instancji: id (ono) — obejmujące całokształt nieświadomych pierwotnych popędów, jest podstawowym źródłem energii i kieruje się zasadą przyjemności; ego (ja, jaźń) — obejmujące wyuczone w toku indywidualnego rozwoju zdolności do orientacji w otoczeniu i świadomej regulacji zachowania; kieruje się zasadą rzeczywistości superego (nadjaźń) — ukształtowane wskutek internalizacji wymagań społ., norm moralnych i wzorów kulturowych, ma charakter irracjonalny

Siła napędowa działania Według klasycznej psychoanalizy gł. siłą napędową ludzkiego działania jest energia istniejącego od urodzenia, szeroko rozumianego popędu seksualnego (Eros), którą Freud nazywa libido. Niezaspokojenie popędów wywołuje stan frustracji, a w szczególnych przypadkach prowadzi do różnego rodzaju zaburzeń i nerwic. Rozwój kultury jest wytworem sił popędowych, ale zarazem źródłem nieustannej frustracji popędów. frustracji

Funkcja psychoanalizy Podstawową funkcją psychoanalizy jest leczenie zaburzeń psychicznych i emocjonalnych. Głównym zadaniem terapii psychoanalitycznej jest doprowadzenie do uświadomienia sobie przez pacjenta sensu jego zaburzeń, leżących u źródeł choroby nieświadomych konfliktów, pragnień i obaw; w tym celu stosuje się różne techniki, takie jak: analiza i interpretacja specyficznych, pojawiających się w toku terapii reakcji pacjenta (opór, przeniesienie), jego marzeń sennych, fantazji itp.; materiał ten jest ujawniany za pośrednictwem wolnych (swobodnych) skojarzeń pacjenta.

Teoria Aldlera Według teorii Adlera (psychologia indywidualna) rozwój człowieka nie jest zdeterminowany przez impulsy biologiczne i naciski społecyne; podstawową siłą napędową ludzkiego działania jest „dążenie do mocy”, będące odpowiedzią na poczucie niższości powstałe nieuchronnie w wyniku doświadczeń wczesnodziecięcyc

Teoria Junga Według teorii Junga (psychologia analityczna) libido jest nie tyle energią seksualną, co niezróżnicowaną energią życiową; poza sferą indywidualnej nieświadomości istnieje sfera nieświadomości zbiorowej, w skład której wchodzą archetypy — wspólne całej ludzkości, nie pochodzące z doświadczenia indywidualnego obrazy, wyobrażenia i wzorce reagowania. nieświadomości zbiorowej

Neopsychoanalizy Decydujące znaczenie w kształtowaniu osobowości i jej mechanizmów napędowych odgrywają nie czynniki biologicyne, lecz społeczne i kulturowe; proces neurotyzacji osobowości dokonuje się — wg tej interpretacji — pod wpływem określonej sytuacji społecznych i owocuje brakiem przystosowania; zadaniem psychoanalizy jako metody terapeutycznej jest zatem uświadomienie jednostce źródeł jej nieprzystosowawczych reakcji i pomoc w ich przezwyciężeniu; niezależnie od różnic dzielących poszczególne koncepcje akcent zostaje przesunięty z konfliktów wewn. uwarunkowanych naturą człowieka na jego konflikt z otoczeniem społecznym.

Głowne nurty psychoanalizy 1) ortodoksyjną psychoanalizę freudowską kładzie ona nacisk na analizę popędów i mechanizmów obronnych 2) tzw. teorię relacji z obiektem, w której zakłada się, że popęd jest zawsze skierowany na obiekt (osobę, jej część lub przedmiot), a charakter relacji jednostki ze znaczącymi obiektami we wczesnym dzieciństwie ma decydujące znaczenie dla jej rozwoju i sposobu funkcjonowania.

Cel Psychoanaliza dąży do przeniesienia kłopotliwych, nieuświadomionych sił do świadomości. Z pewnym zrozumieniem zyskanym podczas analizy pacjent może pracować nad poprawą relacji czy swojej wydajności, zrywać ze skierowanymi przeciw sobie, autodestrukcyjnymi wzorami zachowań, może nawet odblokować swoje twórcze możliwo

świadomośćświadomość treści świadome mogą dowolnie stanowić przedmiot uwagi, mogą tez być dowolnie z niej usuwane; przedświadomośćprzedświadomość gromadzą się tutaj te treści psychiczne, które nie są momentalnie dostępne świadomości, można je jednak odkryć dzięki poszukiwaniu na zasadzie badania kontekstu i związków łączących inne, znane już świadomości treści, mogą się one też pojawić na zasadzie kojarzenia; nieświadomośćnieświadomość zgromadzone są tutaj te treści psychiczne, których nie można sobie uświadomić bezpośrednio, mimo podejmowanych w tym celu prób; aby treści nieświadome mogły znaleźć się w polu uwagi świadomości, indywiduum musi się odwołać do pomocy pewnych metod, znanych na przykład terapii psychoanalitycznej (np. analizy, badania swobodnych skojarzeń) czy wywodzących się z hipnozy; nieświadomość stanowi system składający się przede wszystkim z treści wypartych.