w Polsce osoby zesłane na Syberię zarówno w carskiej Rosji jak i ZSRR.

Po sowiecko-niemieckim rozbiorze Polski we wrześniu 1939 roku masowe wywózki Polaków na Syberię były jednym z podstawowych instrumentów polityki okupacyjnej władz sowieckich. Miała ona dwa podstawowe cele: eksterminację polskich elit politycznych, intelektualnych i gospodarczych czystki etniczne Dokładnie takie same cele na ziemiach polskich realizował sojusznik Związku Sowieckiego – III Rzesza

Na mocy układu między III Rzeszą, a ZSRR w dniu 28.IX 1939 roku, podzielono Polskę między owe państwa. Ziemie, które dostały się pod okupację radziecką dołączono do marionetkowych republik Białoruskiej i Ukraińskiej. Na Obszarze tym w latach dochodziło do zmian politycznych, społecznych i gospodarczych. Postanowiono za wszelką cenę zatrzeć jakikolwiek ślad polskości tych ziem oraz wyeliminować wszelkie próby oporu wobec Stalina. W tym celu stosowano na szeroką skalę terror, zastraszano Polaków oraz niszczono ich struktury. Poza tym sowieci stosowali deportacje, które szczególnie się nasiliły w latach Zostały one przeprowadzone cztery razy na ziemiach polskich: w lutym, kwietniu, czerwcu 1940 r. oraz w na przełomie maja i czerwca 1941 r.

Skazanych na "wywózkę„ kwalifikowano do trzech grup: "specprzesiedleńców" - przesiedlano ich do osad, w których bardzo ograniczano wolność osobistą - podróżować można było tylko do pobliskich wiosek na zakupy, pod kontrolą specjalnych strażników. Normy żywnościowe były typowo obozowe, a mieszkańców zmuszano do ciężkiej pracy. "wolni zesłańcy" - nie byli zmuszani do pracy, sami jednak musieli zdobywać środki do życia w nowym domu, gdzie panowały ciężkie warunki do życia. "aresztowanych" - skazywano ich na od trzech do piętnastu lat pobytu w łagrze;

Samą deportację rozpoczęto w nocy z 9 na 10 lutego 1940 roku. Warunki atmosferyczne były wybitnie niesprzyjające - mróz sięgnął temperatury - 40 stopni Celsjusza. Deportowanym zezwolono na zabranie ze sobą odzieży, wartościowych rzeczy, naczyń, żywności, narzędzi. Maksymalnie bagaż jednej rodziny mógł jednak ważyć tylko 500 kg. Na miejscu Polacy zostawiali więc często dorobek swojego życia - sprzęt rolniczy, cały żywy inwentarz, nieruchomości.

Pierwsza deportacja

Druga deportacja

Trzecia deportacja

 wszystkich członków partii niekomunistycznych  wszystkich członków korporacji studenckich, organizacji strzeleckich, młodzieżowych, organizacji sportowych,  byłych żandarmów, policjantów, byłych pracowników policji i więziennictwa,  byłych oficerów wszystkich armii nie sowieckich,  byłych ochotników armii "białych" i innych armii antysowieckich,  wszystkich uchodźców, emigrantów politycznych, reemigrantów, repatriantów.  wszystkich przedstawicieli firm zagranicznych i pracowników byłych urzędów państwowych,  osoby utrzymujące łączność z zagranicą lub z poselstwami i konsultantami państw obcych,  byłych pracowników Czerwonego Krzyża,  członków stowarzyszeń religijnych, duchownych, personel kościelny i "aktyw religijny",  byłą szlachtę, ziemian, kupców, bankierów, przemysłowców, którzy posługiwali się pracownikami najemnymi, właścicieli przedsiębiorstw, hoteli i restauracji."

Wyśrubowane „normy robocze” i nieludzkie warunki pracy przy kilkudziesięciostopniowym mrozie prowadziły do masowej eksterminacji więźniów.

Racje żywnościowe wydawano tylko tym, którzy pracowali. Ich wielkość zależna była od określanego w procentach zakresu wykonania "normy". Najbardziej wydajni robotnicy otrzymywali dziennie nieco ponad kilogram chleba, mniej wydajni gramów; pracującym dzieciom wydawano 300 gramów. Ponadto czasami otrzymywali też cienką, wodnistą zupę na mące.

na Syberii, gdzie drewna nie brakowało, deski na trumny trzeba było kraść. Zachowało się wiele opowieści Polaków o tym, jak musieli błagać miejscowych o konia i wóz, by mogli zabrać ciało zmarłego w głąb stepu lub lasu, żeby tam je pochować, oraz o kilofy, by mogli wykopać grób w zamarzniętej ziemi - do większości zgonów dochodziło w ciągu długich i mroźnych zim.

Film:  Andrzej Zaorski „Syberiada polska”  Peter Weir „Niepokonani”.  Wojciech Staroń „Syberyjska lekcja” Literatura:  Irena Grudzińska-Gross, Jan Tomasz Gross „W czterdziestym nas Matko na Sibir zesłali...”  Elwira Watała „Kobiety wokół Stalina: Kochanki i katorżniczki”

 Czesław Blicharski  Kazimierz Bobula  Włodzimierz Bogucki  Zbigniew Domino  Bolesław Hebrowski  Kazimierz Karp  Józefa Kierzkiewicz  Mieczysław Koba  Seweryn Lewandowski  Franceska Michalska  Feliks Milan  Jerzy Miller (działacz społeczny)  Stanisław Leszek Olszewski  Tadeusz Przegaliński  Stanisław Ramenda  Anna Rudawcowa  Bolesław Sąsiadek  Elżbieta Wassongowa  Adam Zaleski

Wykonanie: Ewelina Stefaniak