 Podstawy prawne Akcyza  Wspólny system podatku akcyzowego w Unii Europejskiej obejmuje regulacje dotyczące wyrobów akcyzowych, takich jak wyroby energetyczne, energia elektryczna, alkohol i napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe.

 Zagadnienie opodatkowania akcyzą innych wyrobów, np. samochodów osobowych leży w gestii państw członkowskich, z zastrzeżeniem, iż podatki te nie mogą spowodować zwiększenia formalności w obrocie handlowym, związanych z przekraczaniem granicy między państwami członkowskimi  Podstawowym aktem prawa wspólnotowego w zakresie podatku akcyzowego w Unii Europejskiej jest dyrektywa Rady 2008/118/WE.

 Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi podatek akcyzowy w Polsce są: 1. ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym regulująca opodatkowanie podatkiem akcyzowym wyrobów akcyzowych oraz samochodów osobowych, organizację obrotu tymi wyrobami, a także oznaczanie znakami akcyzy, zwana dalej „ustawą"; 2. rozporządzenia Ministra Finansów wydane na podstawie delegacji zawartych w ww. ustawie. 

 Zadania w zakresie akcyzy na terytorium kraju wykonują : 1. naczelnicy urzędów celnych 2. dyrektorzy izb celnych wyznaczeni przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.  Do zadań Służby Celnej należy realizacja polityki celnej w części dotyczącej przywozu i wywozu towarów oraz wykonywanie innych zadań wynikających z przepisów odrębnych, a w szczególności:  1) nadanie towarom przeznaczenia celnego;  2) wymiar i pobór: należności celnych i innych opłat związanych z przywozem i wywozem towarów, podatku od towarów i usług z tytułu importu towarów, podatku akcyzowego, podatku od gier oraz dopłat, o których mowa w ustawie z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 612), opłaty paliwowej, podatku od wydobycia niektórych kopalin;

 3)wykonywanie zadań wynikających z przepisów wspólnotowych regulujących statystykę dotyczącą obrotu towarowego pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej (INTRASTAT) oraz obrotu towarowego państw członkowskich Unii Europejskiej z pozostałymi państwami (EXTRASTAT)  4) rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń związanych z naruszeniem przepisów dotyczących eksportu i importu towarów objętych ograniczeniami lub zakazami obrotu ze względu na bezpieczeństwo i porządek publiczny lub bezpieczeństwo międzynarodowe  5) rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych oraz ściganie ich sprawców

 6) rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń przeciwko: zdrowiu (ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii); dobrom kultury (ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami i ustawa o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach); prawom własności intelektualnej (ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych i Prawo własności przemysłowej); przyrodzie (ustawa o ochronie przyrody); środowisku oraz przeciwko wymiarowi sprawiedliwości (ustawa w zakresie niestosowania się do zakazu wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych); ograniczeniom obrotu towarami i technologiami o znaczeniu strategicznym (ustawa o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz ściganie ich sprawców, jeżeli zostały ujawnione przez Służbę Celną );

7) wykonywanie kontroli: wywiązywania się podmiotów z obowiązków w zakresie podatku od gier oraz dopłat, o których mowa w ustawie o grach hazardowych, podatku akcyzowego, podatku od wydobycia niektórych kopalin oraz opłaty paliwowej; 8) wykonywanie zadań wynikających z ustawy o grach hazardowych, związanych w szczególności z udzielaniem koncesji oraz zezwoleń, zatwierdzaniem regulaminów oraz rejestracją urządzeń;

 9) wykonywanie zadań wynikających w sprawie ustanowienia systemu zezwoleń na przywóz drewna do Wspólnoty Europejskiej FLEGT;  9a) wykonywanie zadań wynikających z zakazu obejmowania procedurą celną dopuszczenia do obrotu paliw stałych niespełniających wymagań określonych w ustawie o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw;  9b) wykonywanie zadań w sprawie handlu produktami  10) współdziałanie przy realizacji Wspólnej Polityki Rolnej;  11) współpraca z Krajowym Centrum Informacji Kryminalnej;  12) współpraca z właściwymi organami innych państw oraz organizacjami międzynarodowymi.

Jednym z najczęściej przemycanych towarów akcyzowych są wyroby tytoniowe. Nielegalny obrót powoduje znaczące straty finansowe. Biuro Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych Komisji Europejskiej ocenia je na co najmniej 10 mld euro rocznie. Przemyt papierosów i innych wyrobów tytoniowych należy do największych (oprócz pracy na czarno) problemów w obszarze związanym z szarą strefą.

Szara strefa to 25 proc. całkowitej konsumpcji wyrobów tytoniowych. Badania regionalne Almares pokazują, jak bardzo silnie zakorzeniona jest szara strefa w rejonach przygranicznych oraz w centralnej Polsce, gdzie udział szarej strefy waha się od 18% do 28%. Straty dla budżetu to ok. 4,5 mld zł rocznie.

 Polska, m.in. ze względu na swoje położenie geograficzne, jest państwem, przez które przepływa znaczna ilość papierosów przeznaczonych do nielegalnego obrotu na rynkach zachodnich państw UE.  Jednak w corocznych raportach podsumowujących zwalczanie nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi w UE OLAF wskazuje Polskę na czołowych miejscach.

 wschodnia granica (ponad 80%) - Obwód kaliningradzki - Kraje Bałtyckie - Białoruś - Ukraina - Rosja  południe Europy - Bałkany - Grecja  Chiny (droga morska)

Ujawnienia – towary akcyzowe rok Wyroby tytonioweWyroby alkoholow e paliwa papierosytytoń luzem W zbiornikach pojazdów samochodowy ch inne Szt.kglitry mln34 tys.489 tys.526 tys.705 tys mln326 tys.282 tys.1,1 mln6,9 mln mln324 tys.674 tys.0,7 mln8,6 mln

Liczba zatrzymanych samochodów użytych w próbie przemytu RokLiczba pojazdów

 Na przemyt natrafiono podczas kontroli. W magazynach żagli, szwalni i maszynowni jednostki wykryli w sumie 37 tys. sztuk papierosów o wartości prawie 25 tys. zł, które nie zostały zgłoszone w trakcie odprawy wejściowej żaglowca.  Nielegalny towar ukryty był w pomieszczeniach ogólnodostępnych. Żadna z osób obecnych na pokładzie jednostki nie przyznała się do próby przemytu papierosów. W związku z tym w sprawie zostało wszczęte postępowanie karne skarbowe.  To już drugi duży przemyt, który w ostatnich dniach wykryli funkcjonariusze Wydziału Morskiego Zwalczania Przestępczości. W nocy z 5 na 6 maja, na pokładzie statku-dźwigu kursującego pomiędzy portami Gdańska i łotewskiej Lipawy, wykryli usunięcie spod dozoru celnego 65,5 tys. sztuk papierosów o wartości 150 tys. zł. W tym przypadku do próby przemytu przyznał się kapitan jednostki.

Funkcjonariusze Oddziału Celnego w Sieradzu Urzędu Celnego w Łodzi zabezpieczyli Ponad 45 tys. sztuk papierosów z nielegalnego źródła, 670 kilogramów tytoniu i suszu tytoniowego bez znaków akcyzy oraz skażony alkohol. Rynkową wartość zabezpieczonych towarów celnicy szacują na prawie 400 tys. złotych.

Transport 450 tysięcy paczek papierosów o wartości ponad 5,5 miliona złotych przechwycili w pobliżu polsko-litewskiej granicy funkcjonariusze Służby Celnej z Budziska. To jeden z dwóch największych przemytów papierosów udaremnionych w tym roku przez podlaskich celników.

17 milionów papierosów wartych ponad 11 mln złotych miały trafić do Wielkiej Brytanii. 9 mln nielegalnych papierosów było w ciężarówce, kolejne 8 milionów w magazynie. Na dokumentach przewozowych odnotowano, że przewożony jest papier. Faktycznie papier był, ale jako opakowanie palet, wewnątrz których znajdowały się paczki papierosów. Straty skarbu państwa z tytułu niezapłaconego podatku VAT i akcyzy szacuje się na ponad 14,5 mln złotych.

Organizacja Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OECD) opublikowała swój pierwszy raport dotyczący nielegalnego handlu. W kontekście szarej strefy handlu alkoholem Polska została wymieniona wśród krajów o największej skali problemu, obok Łotwy, Meksyku czy Indii.

 Szara strefa stanowi ok. 15 proc. rynku wyrobów spirytusowych. Utracone wpływy budżetu państwa z tytułu handlu nielegalnym alkoholem szacuje się na 1,2 mld zł rocznie.  Straty producentów wynoszą ok. 150 mln zł, a całej branży i wszystkich, którzy handlują i produkują alkoholem, to według wyliczeń 350 mln rocznie.

 Kierunek przemytu jest skierowany ze wschodu na zachód - Ukraina - Białoruś  Węgry  Niemcy

RodzajWartość papierosy74 mln85 mln alkohol2,2 mln2 mln

 ZASADNICZE SANKCJE ZA PRZESTĘPSTWA ZWIĄZANE Z PRZEMYTEM TOWARÓW AKCYZOWYCH I PODRABIANIEM TOWARÓW AKCYZOWYCH ORAZ UCHYLANIEM SIĘ OD ZAPŁATY NALEŻNEGO PODATKU AKCYZOWEGO OD TOWAROW AKCYZOWYCH ORAZ INNE PRZESTĘPSTWA I WYKROCZENIA AKCYZOWE I CELNE.

 Wynikające z przepisów Kodeksu karnego skarbowego: o kary pozbawienia wolności do 2 lat, do 3 lat i do 5 lat oraz o kara grzywny z zastosowaniem przez sąd stawek dziennych od 10 - do 720, przy czym stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności. Przy orzekaniu o karach grzywny sąd najczęściej orzeka także przepadek na rzecz Skarbu Państwa (w niektórych przypadkach orzeczenie o przepadku jest obligatoryjne):

 wyrobów i znaków akcyzowych będących przedmiotem przestępstwa skarbowego;  przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa skarbowego czyli np.: samochód, którym przewożono papierosy;  opakowania, w którym towar był przemycany;  w przypadku gdy sprawca osiągnął z popełnienia przestępstwa skarbowego, choćby pośrednio, korzyść majątkową niepodlegającą przepadkowi sąd orzeka przepadek tej korzyści (np.: jeśli sprawcy udało się sprzedać część nielegalnych wyrobów to przepadkowi mogą ulec pieniądze za sprzedane nielegalne wyroby);

 Sąd może orzec dodatkowo zakaz prowadzenia określonej działalności (np.: w zakresie obrotu wyrobami akcyzowymi) od 1 roku d o 5 lat.  Przewidziane przepisami z ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej;  z zastosowaniem przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. 

 Dziękujemy za uwagę!  Agata Stachewicz, Aneta Staroszczyk, Zofia Maschke, Małgorzata Senderska