Otyłość w okresie menopauzy – czy bezpiecznie możemy stosować hormonalną terapię zastępczą? Grzegorz Jakiel I Klinika Położnictwa i Ginekologii CMKP w Warszawie

Nadmiar tkanki tłuszczowej oznacza otyłość W niektórych rejonach Świata, otyłość osiąga rozmiary epidemii. W USA i Europie otyłość jest definiowana jako BMI > 30 i dotyczy około 1/3 populacji WHO European Ministerial Conference on Counteracting Obesity

Otyłość = ryzyko kliniczne 23% zgonów kobiet w wieku około menopauzalnym jest związanych z nadwagą Śmiertelność w cukrzycy u kobiet z nadwagą rośnie 4x Śmiertelność w zapaleniu wyrostka robaczkowego 2x Manson JE et al. New Engl J Med. 333:677, 1995

Otyłość ≠ zespół metaboliczny

Zmiana masy ciała około menopauzy R.A. Lobo / Maturitas 60 (2008) 10–18

Zmiana masy ciała około menopauzy R.A. Lobo / Maturitas 60 (2008) 10–18

Zmiana masy ciała około menopauzy R.A. Lobo / Maturitas 60 (2008) 10–18

Przyrost masy ciała około menopauzy Przyrost masy ciała zaczyna się kilka lat przed menopauzą Koreluje ze wzrostem FSH Sowers MF et al. J Clin Endocrinol Metab 2007;92(3):895–901.

Różnice w aktywności wydzielniczej tkanki tłuszczowej otyłych kobiet przed i po menopauzie R.A. Lobo / Maturitas 60 (2008) 10–18

Mechanizm powstawania otyłości Tłuszcz trzewny jest akumulowany w organizmie kobiety kiedy poziom estrogenów staje się zbyt niski Shi H, Clegg DJ. Physiol Behav 2009; 97:199 – 204.

Mechanizm przyrostu tkanki tłuszczowej Bezpośredni - wynik niskiego poziomu estrogenów Pośredni - wynik niskiego poziomu SHBG (wywołanego niską stymulacją estrogenową wątroby) wiązania małej ilości testosteronu wysokiego poziomu wolnego testosteronu i jego działania anabolicznego. Shi H, Clegg DJ. Physiol Behav 2009; 97:199 – 204.

Mechanizm przyrostu tkanki tłuszczowej Uważa się że: estrogeny stymulują lipolizę i hamują liponeogenezę w adipocytach wisceralnej tkanki tłuszczowej poprzez receptor α (ER α) i na tej drodze: ograniczają magazynowanie tłuszczu u kobiet w okresie rozrodczym Shi H, Clegg DJ. Physiol Behav 2009; 97:199 – 204. αα

Możliwe predyktory otyłości w okresie okołomenopauzalnym Estradiol FSH SHBG Wolny testosteron (lub dihydrotestosteron) Sutton-Tyrrell K. Et al.. Am J Epidemiol 2010;171:1203–1213

Otyłość a poziom estradiolu Freeman E.W. Et al Menopause July ; 17(4): 718–726.

Menopauza chirurgiczna Ryzyko ciężkiej otyłości wzrasta po histerektomii zarówno z zachowaniem jak usunięciem jajników w stosunku do kobiet w okresie premenopauzy lub wczesnej perimenopauzy OR 4.86, 95% CI: 2.13, 11.07; P < i OR 6.96, 95% CI: 1.40, 34.58; P < 0.02, (odpowiednio). Sutton-Tyrrell K. Et al.. Am J Epidemiol 2010;171:1203–1213 Gibson C.J. et al Int J Obes (Lond) June ; 37(6): 809–813

Zmiany w diecie i aktywności w okresie menopauzy (hormonozależne?) The ESHRE Capri Workshop Group Human Reprod Update, Vol.17, No.5 pp. 706–717, 2011

Terapia hormonalna a otyłość Jakkolwiek… panuje powszechna opinia wśród kobiet, że terapia hormonalna powoduje wzrost masy ciała po menopauzie to prawda jest dokładnie odwrotna w metaanalizach terapia hormonalna zmniejsza brzuszną tkankę tłuszczową o −6.8% (−11.8 to −1.9%), ale nie zmniejsza obwodu talii !! R.A. Lobo / Maturitas 60 (2008) 10–18

Terapia hormonalna a otyłość R.A. Lobo / Maturitas 60 (2008) 10–18

Terapia hormonalna Są doniesienia, że: Terapia hormonalna przed upływem 12 miesięcy od menopauzy zwiększa ryzyko ciężkiej otyłości w porównaniu z kobietami w okresie premenopauzy lub wczesnej perimenopauzy OR 2.94 (95% CI: 1.14, 7.58; P < 0.03) Sutton-Tyrrell K. et al.. Am J Epidemiol 2010;171:1203–1213

Terapia hormonalna a parametry biochemiczne R.A. Lobo / Maturitas 60 (2008) 10–18

Terapia hormonalna a zmiany masy ciała R.A. Lobo / Maturitas 60 (2008) 10–18

Zmiany wykładników zapalnych i koagulacyjnych po doustnym ET Chu MC, et al. Am J Obstet Gynecol 2008;199:526.e1-526.e7.

Zmiany wykładników zapalnych i koagulacyjnych po transdermalnym ET Chu MC, et al. Am J Obstet Gynecol 2008;199:526.e1-526.e7.

Różnice wykładników zapalenia i krzepnięcia zależne od obecności zespołu metabolicznego Chu MC, et al. Am J Obstet Gynecol 2008;199:526.e1-526.e7.

Czy otyłość stwarza zagrożenie dla ET Wyjściowe BMI nie wskazuje na kierunek zmian pod wpływem podawania estrogenów Zespół metaboliczny (bez otyłości) zmienia wyjściowe wykładniki zapalne i koagulologiczne już na starcie Chu MC, et al. Am J Obstet Gynecol 2008;199:526.e1-526.e7.

Konkluzja Otyłość nie pogarsza wyników terapii hormonalnej ani nie zwiększa jej ryzyka ale… zespół metaboliczny to nieco inna sprawa