Powstanie i funkcjonowanie państwa w Starożytnym Egipcie 1.Kształtowanie się państwa – czynniki państwotwórcze 2.Ustrój państwa – monarchia despotyczna 3.Struktura społeczna 4.Religia i rola kapłanów

POŁOŻENIE I WARUNKI NATURALNE Warunki naturalne Egipt leży w pn. – wsch. Afryce. Pn. granica – Morze Śródziemne; wsch. – Morze Czerwone; pd. – pierwsza katarakta Nilu; zach. Pustynia Libijska Klimat suchy Pod uprawę nadaje się tylko obszar doliny Nilu Duża ilość kamienia ( bazalty, piaskowce, wapienie); złoto na Pustyni Arabskiej i w Nubii; srebro na Półwyspie Synaj Brak rud żelaza, miedzi, cyny, drewna

Okres Predynastyczny (około p.n.e.) Populacja w dolinie Nilu zaczęła się koncentrować w dwóch głównych ośrodkach: na północy, w Delcie i na południu w Hierakonpolis. W społeczeństwie wyłoniła się funkcja wodza, która z czasem przekształciła się w króla. Ostatni król Okresu Predynastycznego, Narmer, podbił Dolny Egipt i po raz pierwszy zjednoczył kraj

PALETA NARMERA

Okres Wczesnodynastyczny (około p.n.e.) Zjednoczenie Górnego i Dolnego Egiptu ok r. p.n.e. istnienie poboru podatków symbolika władzy NEMES UREUSZ LASKA HEKA BICZ NECHACHA PSZENT

Stare Państwo (około p.n.e.) panowanie Dżesera – pierwsza piramida schodkowa  budowa największych piramid  Teksty Piramid  Utrwalenie podziału państwa na nomy  Rozwój religijnej doktryny heliopolitalnej (kult Słońca)  Uformowanie struktury państwa  Powstanie centralnego aparatu państwa Wraz z końcem VI dynastii władza królewska osłabła. Dominującą rolę zaczęli odgrywać możnowładcy z prowincji. Piramidy w Gizie: Chefrena,Cheopsa i Mykerinosa Piramida Dżesera

STRUKTURA SPOŁECZNA EGIPTU a/ faraon - władca państwa i najwyższy kapłan Per- aa – wielki dom Ten-który-należy-do-pszczoły-i-trzciny Król Górnego i Dolnego Egiptu Król Południa i Król Północy. Faraon to wcielenie Pana Niebios Horusa, przedstawianego w postaci sokoła z rozpostartymi skrzydłami, a później również synem boga Re. Po śmierci faraona stawał się Ozyrysem. b/ kapłani - ich obowiązkiem było odprawianie kultu za co dostawali ziemie, nie musieli również pracować. c/ urzędnicy - mieli sprawować kontrolę nad tym co się dzieje w państwie, ściągać podatki od chłopów, otrzymywali wynagrodzenie w formie ziemi. d/ armia - za żołd walczyła i broniła kraju przed najeźdzcami. e/ chłopi - pracowali na polu, musieli część plonów oddać faraonowi, gdyż ziemię tylko od niego dzierżawili. f/ niewolnicy - byli wykorzystywani do najcięższych robót, między innymi w kopalni

Pierwszy Okres Przejściowy (około p.n.e.) Po śmierci Pepi II, nastąpiła epoka nazwana przez egiptologów Pierwszym Okresem Przejściowym. Królowie IX i X dynastii swoją stolicę ulokowali w Herakleopolis. W Tebach władzę objęła lokalna dynastia Intefów (I,II,III)

średnie Państwo (około p.n.e.) Ponowne zjednoczenie (stolica Teby) przez Mentuhotepa II  Opanowanie złotonośnych obszarów Nubii przez Senusereta  Szczyt potęgi Średniego Państwa za Senusereta III - widoczny wzrost zamożności kupców - wpływy egipskie w Syrii i Palestynie * Panowanie Amenemhata III – zagospodarowanie Fajum Senuseret III Muzeum w Nowym Jorku Fajum

Drugi Okres Przejściowy (około p.n.e.) Około roku 1750 p.n.e., pod koniec XII dynastii wzrost potęgi możnowładców drastycznie osłabił autorytet króla. Nubia odzyskała niepodległość. Egipt podbili Hyksosi. Nowi władcy założyli swoją stolicę w Delcie, w Awaris (dzisiejsze Tell el-Daba). Mniej więcej w roku 1550 p.n.e. tebańskiemu księciu Jahmesowi udało się wypędzić najeźdźców z Egiptu. Jahmes podniósł Egipt z upadku i dał początek XVIII dynastii - pierwszej dynastii Nowego Państwa Hyksoska figurka terakotowa

Nowe Państwo (około p.n.e.) * Zjednoczenie Egiptu przez władców Teb * Panowanie Totmesa I - podbój państwa Kusz (po IV kataraktę) - wyprawa do Syrii - dotarcie do Eufratu - wzrost znaczenia Memfis * Rozkwit budownictwa grobowców w Dolinie Królów * Powstanie wielkiej świątyni królowej Hatszepsut  Pokonanie przez Totmesa III państwa Mitanni oraz opanowanie Syrii, Palestyny, dotarcie do Eufratu – szczyt potęgi państwa  Próba wprowadzenia religii monoteistycznej (Aton) przez Amenhotepa IV Echnatona  Przywrócenie tradycyjnej religii przez Tutanchamona  Panowanie Ramzesa II - podział stref wpływów z Hetytami w Syrii) ( bitwa pod Kadesz 1274 r. p.n.e) - wzniesienie świątyni Abu Simbel * najazdy „ludów morza” i Libijczyków

Ramzes II pod Kadesz

Bitwa pod Kadesz 1280 r. p.n.e.

świątynia królowej Hatszepsut

ŚWIĄTYNIA ABU SIMBEL

Nefertiti, Neferetiti, Nefertete, Nefretete, Nofretete (1. połowa XIV w. p.n.e.), żona króla egipskiego Echnatona

Kolosy Memnona – posągi faraona Amenhotepa III z XVIII dynastii wysokości 15,60 m (z postumentem 17,90 m). Waga każdego kolosa to około 800 ton. Postawiono je około 1370 p.n.e.

Trzeci Okres Przejściowy (około p.n.e.) Okres ramessydzki zamyka panowanie Ramzesa XI. Podzielony na dwa królestwa, osłabiony Egipt utracił kontrolę nad Palestyną i Nubią. Potęga Teb upadła. Egipt zostal rozdrobniony na małe państewka. Kuszycki władca Pije, który założył XXV dynastię (kuszycką), podporządkował sobie Górny i Dolny Egipt.

Okres Późny (około p.n.e.) W Egipcie nastał okres względnego rozwoju gospodarczego i rozkwitu sztuk pieknych. Pod panowaniem Kuszytów Egipt cieszył się prawdziwym dobrobytem i odzyskał status mocarstwa, z którym musiała się liczyć nawet potężna Asyria. W gospodarce nastąpił okres wzmożonego handlu z Fenicjanami i Grekami, w sztuce zaś epoka powrotu do klasycznej tradycji Egiptu z czasów Starego i średniego Państwa. Faraon Nektanebo wybudował świątynie na File i w Medinet Habu oraz pylon w Karnaku.

Okres Grecko-Rzymski (332 p.n.e.-395 n.e.) W 332 roku p.n.e. Aleksander Wielki triumfalnie wkroczył do Egiptu. Ptolemeusz, generał Aleksandra Wielkiego, wkroczył na tron Egiptu jako Ptolemeusz I Soter. W 48 roku p.n.e. do Egiptu przybył Juliusz Cezar, by dopomóc Kleopatrze w odzyskaniu tronu. Później w roku 32 p.n.e. w pościgu za Markiem Antoniuszem w Egipcie pojawił się Oktawian, późniejszy cesarz August. Oktawian rozgromił wojska Marka Antoniusza w bitwie pod Akcjum. Egipt stał się rzymską prowincją. Ptolemeusz I Soter

RELIGIA EGIPSKA - CECHY 1.Różne kulty związane z różnymi ośrodkami: POLITEIZM a)system heliopolitański – Heliopolis - kult solarny(Atum bóg wschodzącego śłońca Amon bóg zachodzącego słońca, Re – bóg słońca, stwórca wszechświata, Ozyrys bóg śmierci i inni) b) System hemopolitański – Hermopolis – cztery pary bogów( Nun i Naumet – uosobienie oceanu; Huh i Hauhet – uosobienie wody i ruchu; Kuk i Kauket – uosobienie ciemności; Nat i Niau - prasubstancja c) System memficki – triada Bogów (Ptah – bóg stwórca; Sechmet – bogini wojny; Nefertum – bóg ziemi d) Próba wprowadzenia monoteizmu przez Echnatona – kult Atona Inne bóstwa powszechne: Anubis – bóg zmarłych, Horus – bóg nieba,Tot – bóg księzyca RaAtum Ozyrys Horus

RELIGIA EGIPSKA - CECHY 2. SYNKRETYZM – łączenie dwóch lub więcej bóstw w jedną postać 3. Zoomorfizm – przedstawianie bogów w postaci zwierząt lub ludzi z głowami zwierząt, bądź ludzi ( antropomorfizm) Apis Anubis Ptah

WIARA W ŻYCIE POZAGROBOWE Nie grzeszyłem przeciw ludziom, nie szkodziłem poddanym, nie czyniłem nieprawości w miejscu prawdy, nie znałem zła, nie popełniałem grzechów. Nigdy nie starałem się być pierwszym ani też, by dzieła rąk poddanych moich dawano mi wobec innych ludzi, nie stałęm się przyczyną nędzy biedaków, nie robiłem tego co jest wstrętne bogom. Nie oczerniałem sługi wobec przełożonego jego, nie stałem się przyczyną głodu, nie stałem się przyczyną płaczu, nie zabijałem sam ani nie kazałem zabijać, nie zadawałem cierpienia nikomu. Nie pomniejszałem ofiar w świątyniach, nie umniejszałem chlebów bożych, nie zabierałem placków duszom zmarłych. Nie oddawałem się rozpuście ani samogwałtowi... Ramzes II

SZTUKA OKRESU NOWEGO PAŃSTWA ŚWIĄTYNIA W LUKSORZE ŚWIĄTYNIA HATSZEPSUT

SZTUKA OKRESU NOWEGO PAŃSTWA ŚWIĄTYNIA ABU SIMBEL

SZTUKA OKRESU NOWEGO PAŃSTWA Ramzes II w Karnaku

OSIĄGNIĘCIA KULTURY EGIPTU - PISMO Hieroglify ze świątyni w Kom OmboKom Ombo Pismo demotyczne fragment kamienia z Rosetty, British Museum

OSIĄGNIĘCIA KULTURY EGIPTU matematyka: wprowadzenie systemu dziesiętnego (bez zera), ułamki, rozwój geometrii koniecznej do obliczania wymiarów piramid; określenie liczby π (stosunek długości okręgu do jego średnicy) astronomia: określanie terminów wylewu Nilu oraz zaćmień; kalendarz słoneczny – początkiem roku był dzień, w którym gwiazda Syriusz pokazywała się rano na horyzoncie razem ze Słońcem medycyna: badanie pulsu i bicia serca, znajomość anatomii człowieka