Psychologia rozwojowa wieku dojrzałego Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ

Tematyka kursu Wprowadzenie do psychologii rozwojowej wieku dojrzałego. Omówienie tematyki kursu. Podstawowe pojęcia z zakresu psychologii rozwoju człowieka w cyklu życia - charakterystyka okresu dojrzałości. Rola wsparcia społecznego w życiu człowieka. Wsparcie społeczne i jego rodzaje. Wpływ wsparcia na różne aspekty życia człowieka. Radzenie sobie w sytuacjach trudnych. Pojęcie radzenia sobie i jego rodzaje. Wpływ różnych sposobów radzenia sobie na dobrostan psychiczny i zdrowie somatyczne. Człowiek i choroba. Ciało i psyche. Zależności somatopsychiczne i psychosomatyczne. Umysł ponad nastojem - w jaki sposób nasze myślenie wpływa na nasz nastrój? Wprowadzenie do terapii poznawczo-behawioralnej.

Tematyka kursu Życiowe straty i żałoba. Sytuacja straty jako sytuacja kryzysowa. Fazy żałoby. Radzenie sobie ze stratą. Psychopatologia wieku dojrzałego. Omówienie chorób i zaburzeń psychicznych charakterystycznych dla wieku dojrzałego. Warsztat: Zwalczyć melancholię – psychoterapia poznawczo- behawioralna osób z depresją. Warsztat: Pokonać lęk - psychoterapia poznawczo-behawioralna osób z zaburzeniami lękowymi.

Warunki zaliczenia 2 nieobecności Aktywność na zajęciach Przygotowanie referatu

Psychologia rozwoju człowieka zajmuje się przemianami psychiki człowieka jakie zachodzą od momentu jego poczęcia (zapłodnienia) do śmierci.

Na ogół przyjmuje się istnienie następujących faz rozwojowych człowieka: zapłodnienie okres embrionalny okres płodowy niemowlęctwo (1 rok życia) wczesne dzieciństwo (2 i 3 rok życia) średnie dzieciństwo (od 4 do 6 roku życia) późny okres dzieciństwa (od 7 do 10 lub 12 roku życia) okres dojrzewania, (13-18 lat) wczesna dorosłość (18-25 lat) dorosłość (25-60 lat) starość (+60 lat) śmierć

Rozwój w okresie dorosłości Okres dorosłości dzielimy na 3 względnie równe części (Helen Bee): wczesny okres dorosłości (20 – 40 lat) środkowy okres dorosłości  (40 – 60 lat) późny okres dorosłości (od 60 lat)

Rozwój w okresie dorosłości Podział ten odzwierciedla: zmianę ról, jaka następuje w wieku ok. 40 lat, kiedy dzieci zaczynają opuszczać dom, a kariera zawodowa osiąga szczyt; fakt, że maksimum możliwości fizycznego i poznawczego funkcjonowania, obserwowane od 20. roku życia, zaczyna wyraźnie opadać w wieku 40 lub 50 lat,

Rozwój w okresie dorosłości Pierwotny proces starzenia się (Birren, Schroots, 1996) fundamentalne i nieuniknione zjawisko starzenia się, które nie jest zaciemnione przez różne choroby; Wtórny proces starzenia się produkt działania środowiska, naszych nawyków lub chorób. Rosnąca liczba badań pokazuje, że pierwotny proces starzenia się jest powolniejszy, a także rozpoczyna się później niż zazwyczaj przypuszczamy. Niektóre ze zmian, które uznajemy za dzieło procesu starzenia się pierwotnego, mogą okazać się produktem procesu starzenia się wtórnego.

Rozwój w okresie dorosłości 20-30letni człowiek w porównaniu z ludźmi w wieku średnim i późnej dorosłości ma więcej tkanki mięśniowej najwyższą zawartość wapnia w tkance kostnej lepszy wzrok, słuch, powonienie większą zdolność pobierania tlenu bardziej skuteczny system immunologiczny jest silniejszy, szybszy posiada umiejętność szybszej regeneracji po wysiłku fizycznym ma zdolność przystosowywania się do zmiennych warunków (różnice temperatur, natężenia światła)

Rozwój w okresie dorosłości Środkowa dorosłość (35-60 lat) (Ericson) Kryzys psychospołeczny: produktywność kontra stagnacja Cel rozwoju: potrzeba opiekowania się i troska o los młodszych generacji Główna cnota: troska Centralny proces: dopasowanie osoba- środowisko, twórczość

Rozwój w okresie dorosłości Późna dorosłość (powyżej 61 lat) (Ericson) Kryzys psychospołeczny: integralność Ja vs desperacja i rozpacz Cel rozwoju: osiągnięcie mądrości życiowej w wyniku pozytywnego bilansu życia Główna cnota: mądrość Centralny proces: introspekcja

Zadania rozwojowe w ciągu życia (wg Havighurst’a, 1972) Wiek średni ( 36 – 60 lat) • Wspomaganie dorastających dzieci tak, aby stawali się odpowiedzialnymi i szczęśliwymi ludźmi dorosłymi. • Osiągnięcie dojrzałej odpowiedzialności społecznej i obywatelskiej. • Uzyskanie i utrzymywanie zadowalającej sprawności w pracy zawodowej. • Wypełnienie wolnego czasu zajęciami typowymi dla ludzi dorosłych. • Traktowanie małżonka/i jako osoby. • Akceptowanie i dostosowanie się do fizjologicznych zmian wieku średniego. • Przystosowanie do starzenia się rodziców.

Zadania rozwojowe w ciągu życia (wg Havighurst’a, 1972) Późna dojrzałość (powyżej 60 lat) • Przystosowanie się do spadku sił fizycznych. • Przystosowanie się do emerytury i zmniejszonych dochodów. • Pogodzenie się ze śmiercią współmałżonka/i. • Utrzymywanie stosunków towarzyskich z ludźmi w swoim wieku. • Przyjmowanie i dostosowywanie się do zmiennych ról społecznych. • Urządzenie w sposób dogodny fizycznych warunków bytu.