Kultura i sztuka 20-lecia międzywojennego  

Wiek XX z pewnością został zapamiętany jako wiek wojen światowych, wiek wielkich systemów totalitarnych wyniszczających człowieka. Wiek, w którym państwa nieustannie walczyły ze sobą o przewagę w świecie i panowanie nad innymi. Walka ta w decydujący sposób wpłynęła na rozwój nauki, kultury i techniki Jest rzeczą powszechnie wiadomą, że walka między państwami nie redukuje się tylko do starć militarnych, lecz toczy się jeszcze na płaszczyźnie ideologicznej i naukowej. O przewadze danego państwa w dzisiejszym świecie w znacznym stopniu decyduje nie ilość armat, lecz wielkość kultury, skomplikowana technologia będąca w jego posiadaniu, poziom wykształcenia społeczeństwa, poziom jego świadomości i zamożności.

Rozwój literatury i sztuki. Literatura i sztuka na początku XX wieku była bezpośrednią spadkobierczynią literatury i sztuki dziewiętnastowiecznej. Przodującą rolę w rozwoju twórczości artystycznej odgrywała Francja.

Malarstwo Sztuka odchodziła od fotograficznego odtwarzania świata. W związku z rozwojem techniki miała ona pokazywać raczej różnice i dysonanse w świecie. Pierwotne odejście od fotograficznego oddawania świata dostrzec możemy już u impresjonistów. Uwieczniali oni dość subiektywny obraz, odczucia chwili, rezygnowali więc z obiektywnego spojrzenia. W malarstwie XX wieku obraz może być odbiciem prywatnego świata autora. Pojawiają się przedmioty i relacje między nimi, które normalnie nie występują w rzeczywistości. Postępowała dezintegracja tradycyjnych stylów. Po symbolizmie, kubizmie, ekspresjonizmie nadszedł prymitywizm, dadaizm, abstrakcjonizm, surrealizm, konstruktywizm. Do czołowych twórców-eksperymentatorów należeli między innymi: Wassily Kamdiński (Rosjanin), Amadeo Modieliani (Włoch), Salwador Dali (Hiszpan). Stolicą twórczości nadal pozostawała Francja. Pojawiają się pierwsze nowatorskie próby przedstawiania świata widzianego oczami dziecka. Często twórcy wyrażali swe zainteresowanie pierwotnymi kulturami (tzw. prymitywizm).

Architektura Przemiany następowały także w innych rodzajach plastyki, np. w architekturze. Wykorzystywano nowe materiały: żelazo, beton, szkło. Zwracano uwagę na funkcjonalność, a nie na ozdobność. Odchodzono od przesadnej ornamentyki. Najbardziej znani twórcy to Ch. la Corbussier, F. Wright, W. Gropius. Rozwijała się też urbanistyka - planowe zagospodarowanie przestrzeni miejskiej. Architektura zaczęła zrywać z dotychczasowym eklektyzmem, z gmachami wznoszonymi w stylu neogotyckim, neorenesansowym lub neobarokowym. Wprowadzono nieużywane dotąd materiały tj. żelazo, żelbeton. Zaczęto stosować całkiem nowe typy użytkowe budowli – hale wystawowe, dworcowe, produkcyjne. W Stanach Zjednoczonych zaczęły pojawiać się pierwsze wieżowce – „drapacze chmur” – proste, pozbawione wszelkich dodatków wysokościowce.

Literatura Literatura rozwijała się równie szybko i wielokierunkowo jak malarstwo. Demokratyzacja życia, ogólny wzrost oświaty pomnożyły kręgi czytelników i powiększyły nakłady. Rosła rzesza czytelników, zatem rosła ilość książek, zaczęto wydawać tanie egzemplarze, tzw. groszowe (w Stanach Zjednoczonych). Czytano chętnie literaturę poważną jak i literaturę popularną i rozrywkową. Skutkiem rozpowszechnienia literatury było z jednej strony wzmocnienie jej wpływu na społeczeństwo jak i na rozszerzenie się problematyki utworów z drugiej strony. Życie i praca robotników, chłopa stawała się coraz częściej tematem powieści. Po I wojnie światowej życie kulturalne pozostawało pod głębokim wpływem nastrojów powojennych, które sprzyjały kwestionowaniu tradycyjnych wartości i przyspieszały już istniejące tendencje odśrodkowe. Ton niepokoju i pesymizmu narzucił Oswald Spengler w „Der Untergang des Abendlanden” („Upadek Zachodu” 1918r.)

Muzyka W dziedzinie muzyki style neoromantyczne i modernistyczne – zapoczątkowane jeszcze przed wojną znalazły nowych zwolenników w osobach Rosjan: Strawińskiwego, Prokofiewa, Rachmaninowa, oraz Polaka – Szymanowskiego. https://www.youtube.com/watch?v=8F7juh9Q-To https://www.youtube.com/watch?v=mi-km1b6xwE

Teatr Przedstawienie teatralne jest widowiskiem wykorzystującym różne środki wyrazu artystycznego: słowo, ruch, taniec, plastykę. Twórcami nowego ujęcia dramatu są Craig, Schiller, Stanisławski, Meyerhold, Reinhard. Teatr rozwija się niejako dwutorowo, współistnieją obok siebie dwie koncepcje: naturalistyczna oraz symboliczna, umowna i skrótowa.

Najważniejszym twórcą jest Luigi Pirandello, który konstruuje tak zwany „teatr nagich masek”. Maska stanowi tu metaforę ludzkiej osobowości niejako rozpisanej na szereg ról, z których żadna nie oddaje jednak prawdy o podmiocie. Jednocześnie maska odsyła do tradycji antycznej, z drugiej strony – do barokowej komedii dell’arte, opierającej się na twórczej improwizacji.

Literatura- Marek Ogrodziński Muzyka- Rafał Janiszewski Malarstwo- Michał Kędziorski Architektura- Mariusz Krzemień Teatr- Karol Kiełkowski