Czy zostanie wprowadzone MTBF? Wnioski wypływające z analizy przejrzystości polityki fiskalnej w Polsce Rafał Benecki

2 Spis treści  Co kryje się pod pojęciem przejrzystości polityki fiskalnej?  Dla kogo jest ważne, czy polityka fiskalna jest przejrzysta?  Przejrzystość a wiarygodność polityki fiskalnej.  Budowa indeksu.  Porównanie do innych krajów regionu.  Węgry są przejrzyste, ale mają większe problemy z budżetem niż Polska. Dlaczego?  Średnioterminowa Procedura Budżetowa (Medium Term Budget Framework)  Doświadczenia innych krajów.  Czy mamy więc szanse na wprowadzenie średnioterminowej procedury budżetowej?

3 Co kryje się pod pojęciem przejrzystości polityki fiskalnej?  Wysoki poziom przejrzystości polityki fiskalnej wymaga:  jawności i otwartości  skutecznych metod zarządzania finansami publicznymi

4 Dla kogo jest ważne, czy polityka fiskalna jest przejrzysta?  Agencji ratingowych, czyli rynków finansowych.  Ekonomistów i polityków gospodarczych – przejrzystość jest ważnym, chociaż nie jest jedynym czynnikiem wpływającym dla kondycję finansów publicznych. Inne to:  cykl gospodarczy (wzrost i stopy)  czynniki polityczne (wybory parlamentarne, wybór polityki gospodarczej)  koszty prowadzonych reform  Wyborców – z uwagi na możliwość rozliczania polityków z ich obietnic.

5 Przejrzystość polityki fiskalnej a jej wiarygodność  Niewielu interesuje się tym, czy polityka fiskalna jest transparentna w USA, ponieważ tam wiarygodność wypracowano już wcześniej.  Polska pracuje jednak nad podniesieniem wiarygodności, a zwiększenie przejrzystości może być w tym bardzo pomocne.  Wiarygodność może mieć kluczowe znaczenie przy ocenie kryteriów konwergencji, gdy deficyt będzie powyżej poziomu referencyjnego.

6 Budowa indeksu  Indeks uwzględnia pięć problemów istotnych dla nowych członków UE:  Wprowadzenie tzw. średnioterminowej procedury budżetowej (Medium-Term Budget Framework) (punkt I w indeksie).  Włączenie do budżetu wszystkich form aktywności o charakterze polityki fiskalnej (punkt II i III w indeksie), tj. gwarancji i poręczeń, operacji quasi fiskalnych i wydatków podatkowych, a także danych dotyczących wszystkich podmiotów sektora (funduszy, agencji itp.).  Rachunkowość i klasyfikacja budżetowa oraz jakość danych fiskalnych (punkt II w indeksie).  Przejrzyste relacje fiskalne pomiędzy budżetem centralnym a lokalnymi (punkt IV w indeksie).  Rozwój zewnętrznych i wewnętrznych form kontroli oraz audytu. Pozycja MF w procesie budżetowym (punkt V w indeksie).

7 Porównanie do innych krajów regionu  Pod względem spełnienia standardów przejrzystości najlepiej została oceniona Słowacja, nieco gorzej Węgry i Czechy, później Polska.  Wykorzystywanie pozabudżetowych form polityki fiskalnej jest już mniejszym problemem.  Główna słabość (w porównaniu do Słowacji i Węgier) to proces opracowywania budżetu.

8 Węgry są przejrzyste, ale mają większe problemy z budżetem niż Polska?  Węgry: większa przejrzystość (m.in. Medium Term Budget Framework) ↔ słabe reguły fiskalne = niska wiarygodność  Polska: niewystarczająca przejrzystość (szczególnie brak długoterminowego planowania budżetowego) ↔ silne reguły fiskalne = niska wiarygodność  Zwiększenie wiarygodności polityki fiskalnej » efektywne reguły fiskalne + wysoka przejrzystość  Polska: obecnie wiarygodność średnioterminowych planów fiskalnych uzależniona jest od dobrej woli polityków i osobistej wiarygodności decydentów

9 Średnioterminowa Procedura Budżetowa (Medium Term Budget Framework) Co składa się na Średnioterminową Procedurę Budżetową (MediumTerm Budget Framework):  Wydłużenie horyzontu czasowego budżetu do 3-5 lat (ustawa budżetowa obejmująca 2 lata oraz projekcja na kolejne 3).  Prognozy wydatków oparte na wiarygodnych założeniach makroekonomicznych. Uwzględniają one planowaną ścieżkę deficytu i wydatków; założenia, co do podatków; bazują na jasno zdefiniowanych celach jakie stawia sobie rząd (np. zmniejszenie bezrobocia wśród młodych o x%).  Planowanie wydatków na wszystkich szczeblach, tj. na poziomie ministerstw, funduszy, agencji, samorządów itp.  Podział na koszty dotychczas prowadzonych polityk i nowych przedsięwzięć.  Zbieżność budżetu ze średnioterminowymi celami fiskalnymi (np. Programem Konwergencji, zakładającym zmniejszenie deficytu poniżej 3%PKB).

10 Doświadczenia innych krajów  Nowe kraje akcesyjne: Węgry, Słowacja, Estonia.  Gospodarki bardziej rozwinięte:  Niemcy  Holandia Podobieństwo w niestabilności sceny politycznej Dwuetapowy proces budżetowy Zasada ostrożnego planowania, nadwyżki nie rozdysponowywane na bieżące wydatki, ale na zmniejszenie długu lub obniżki podatków

11 Czy mamy więc szanse na wprowadzenie średnioterminowej procedury budżetowej?

12 Rafał Benecki Starszy Ekonomista  (48 22)