Odpust – to darowanie przez Boga kary doczesnej za grzechy, które zostały odpuszczone, co do winy. Odpust może być zupełny, jeśli jest darowaniem całej, przewidzianej przez Boga kary lub cząstkowy – jeśli jest tej kary zmniejszeniem. Odpust może być udzielony żywym lub zmarłym i dotyczy wyłącznie chrześcijan. Ów obyczaj polegał głównie na kupowaniu bardzo drogich relikwii, które miały dawać grzesznikowi odpust zupełny lub częściowy, a także mogły one skrócić czas przebywania duszy w czyśćcu. Kto w powieści Krzyżacy zajmował się sprzedawaniem odpustów? Podaj przykłady relikwii jakim handlował? Relikwiami handlował Sanderus, były nimi; kopytko osiołka, na którym Józef z Maryją uciekali do Egiptu, piórko archanioła Gabriela, olej, w którym poganie chcieli usmażyć św. Jana, szczebel drabiny, która się śniła Jakubowi, trochę rdzy z kluczy św. Piotra. U Krzyżaków jest podobno krajka z szaty Najświętszej Marii Panny, drzewo Krzyża Świętego, trzonowy ząb Marii Magdaleny, głowienki z krzewu ognistego, w którym pokazał się Mojżeszowi Bóg Ojciec.

Obyczaj ślubowania w Polsce był popularny na Mazowszu, które leżało na rubieży niemieckiej. Przybywało tam wielu rycerzy z Europy. Rycerz obiecywał damie serca własne zaślubiny, wierność i służbę przy niej. Polegać ma ona miedzy innymi na tym, że rycerz ma bronić jej honoru w każdej sytuacji, sławić jej urodę, mądrość i wszelkie cnoty, jakie dama ta posiada. Wybranka nie musiała ich przyjąć. Damą, której rycerz ślubował mogła być żona władcy lub innego ważnego rycerza. Komu,w jakich okolicznościach i co ślubował Zbyszko z Bogdańca? Zbyszko ślubował Danusi Jurandównie w gospodzie w Tyńcu, kiedy to chwycił spadającą z ławeczki dziewczynę. Ślubował, że złoży jej u nóg kilka pawich czubów z hełmów krzyżackich.

Pasowanie na rycerza to nadanie adeptowi rzemiosła rycerskiego – giermkowi – godności rycerza przez wręczenie mu miecza i pasa. Zwyczaj pasowania powstał we wczesnym średniowieczu i był m.in. skutkiem oddziaływania Kościoła katolickiego na etykę rycerską. W utworze Henryka Sienkiewicza pt. „Krzyżacy” takie pasowanie przyjął Zbyszko z Bogdańca. (fragment): Para książęca pragnie nagrodzić Zbyszka i pana de Lorche za ich odwagę i poświęcenie podczas polowania. W jakich okolicznościach i przez kogo Zbyszko był pasowany na rycerza? Zbyszko został pasowany na rycerza przez księcia Janusza za obronę księżnej na polowaniu przed atakiem tura.

Jeśli skazańcowi panna zarzuciła na głowę białą chustę i wyrzekła słowa: ”Mój ci on!”, wówczas oznaczało to, że chce za niego wyjść za mąż i swoją niewinnością ręczy za ukochanego,wtedy zostawał on uniewinniony i nie wykonywano na nim egzekucji. Krzyżacy nazywali ten obyczaj pogańskim. Kto i w jakich okolicznościach wypowiedział słowa „ Mój ci on”? Te słowa wypowiedziała Danusia, która uratowała tym samym skazanego na śmierć Zbyszka.

W czasach średniowiecznych rycerze nakładali pełną zbroję, aby podkreślić swoją gotowość do walki. Po ubiorze i wielkości orszaku można było ocenić zamożność danej osoby. Oddaje to cytat z powieści Henryka Sienkiewicza,,Krzyżacy’ „Częstokroć ówcześni rycerze wjeżdżając do większych miast lub do zamków w odwiedziny do znakomitych osób przywdziewali się na pełny rynsztunek bojowy. Był wprawdzie zwyczaj zdejmować go zaraz po przebyciu bram, do czego wzywał sam gospodarz uświęconymi słowy: «Zdejmijcie zbroję, szlachetny panie, albowiem przybyliście do przyjaciół» - niemniej jednak wjazd „wojenny” uważał się za okazalszy i podnosił znaczenie rycerza”.

Bardzo popularną rozrywką w średniowiecznej Polsce były łowy. Brali w nich udział wszyscy. Najczęściej organizowali je możnowładcy i na ich potrzeby stawiano rezydencje w pobliżu miejsca występowania zwierzyny. „Książę Ziemowit począł też zaraz opowiadać dokąd pojadą i na jakiego zwierza będą polowali, a książę Janusz posłał jednego z dworzan, aby sprowadził z miasta jego dwóch «brońców», którzy żubry wywodzili z ostępów za rogi i łamali kości niedźwiedziom. Co przytrafiło się księżnej Annie Danucie podczas polowania na Mazowszu? Została zaatakowana przez rannego tura.

Rycerstwo stanowiło siłę zbrojną władcy i państwa. Ich głównym zajęciem była walka, a umiejętności i uzbrojenie rycerzy decydowały o sile zbrojnej państwa. W czasie wojny zawsze stawali do obrony kraju i króla. Rycerze cenili honor bardziej niż własne życie. Obowiązywało ich przestrzeganie powinności rycerskich, które nakazywały bronić ludzi słabszych, wdów i sierot, walczyć w obronie kraju, być wiernym królowi, prawdomównym i odważnym. Mieli obowiązek chronić króla za wszelką cenę. Podaj przykład prawdomówności i honorowej postawy Zbyszka ? Przyznał się, że świadomie zaatakował posła krzyżackiego, a mógł skłamać, że nie widział z daleka. Odmówił Maćkowi, kiedy ten zaproponował mu ucieczkę z więzienia w stroju wuja.

W średniowieczu istniało prawo, obowiązujące również dziś, mówiące o nietykalności posła. Wszyscy rycerze z danego królestwa mieli nakaz chronić go i nikt nie miał prawa zaatakować delegata: „Szalony człecze, co czynisz? (…) w posła godzisz, króla znieważasz! (…) Na publicznym gościńcu, pod bokiem królewskim porwałeś się na posła”. Kto i dlaczego zaatakował krzyżackiego posła? Jak nazywał się ten poseł? Posła zaatakował Zbyszko z Bogdańca, gdyż chciał zdobyć obiecane Danusi pawie czuby. Poseł nabywał się Kuno Von Lichtenstein.

Jest to rodzaj pojedynku, odwołującego się do Boga. W średniowieczu istniało przekonanie, że Bóg w takiej walce ochroni niewinnego i przyczyni się do wykrycia winnego, wskazując na słuszność sprawy bronionej przez zwycięzcę. Sąd Boży,inaczej walka na śmierć i życie, zwycięża ten, który kieruje się prawdą. Między kim odbył się Sąd Boży w powieści Krzyżacy, co było jego przyczyną ? Sąd Boży w „Krzyżakach” odbył się między Zbyszkiem, a bratem Rotgierem: „Kto by tedy (…) śmiał Zakon o uczestnictwo w porwaniu onego córki posądzić – niechaj (…) zda się na sąd Boży! (…) – Wobec Boga (…) Krzyżaku, (…) pozywam cię w szranki na walkę pieszą alibo konną, na kopie, na topory, na krótkie alibo długie miecze – i nie na niewolę, jeno do ostatniego tchnienia, na śmierć!”.

Każda niewiasta, której ślubował rycerz, powinna mu dać jakiś upominek. Była to zazwyczaj część garderoby niewieściej. Obdarowany przypinał sobie upominek do części uzbrojenia, najczęściej do hełmu. Co podarowała Danusia Zbyszkowi? Danusia wyciągnęła rękawiczki i podała Zbyszkowi, który przyjął je z czcią wielką i przycisnąwszy do ust rzekł – Przypnę je do hełmu, a kto po nie sięgnie – gorze mu!”

Każdy rycerz po wygranym pojedynku miał nakaz zostać na miejscu walki. Ten obyczaj zawarty był w niepisanym kodeksie rycerskim: „Ówczesnemu rycerzowi (…) nie wolno było złamać obyczaju rycerskiego, który nakazywał, by zwycięzca w pojedynku spędził na miejscu walki cały dzień aż do następnej północy, a to dla okazania, że został panem pobojowiska, jak i dla okazania gotowości do nowej walki, gdyby ktokolwiek z krewnych lub przyjaciół zwyciężonego chciał go ponownie do niej wzywać.

Średniowieczny zwyczaj głosił, że po wygranym pojedynku zwycięzca zabiera wszystkie rzeczy, które pokonany posiadał przy sobie, czyli: zbroje, tarcze, oręż, ubrania, konie, wozy oraz wszystko, co się na nich znajdowało: „(…) kto zwycięży, ten i konie, i wozy, i sługi zwyciężonemu zabierze”. Podczas walki z kim Zbyszko zdobył piękną zbroję mediolańską? Podczas walki z Fryzami.

Dziękujemy za uwagę!