Uzależnienie od internetu - aspekt psychologiczny Izabela Spytek psycholog – terapeuta Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Dobczycach

Definicja Uzależnienie od internetu (siecioholizm) to uzależnienie behawioralne czyli dotyczące zachowania, inaczej – zachowanie nałogowe, powtarzający się nawyk, pojawiający się pomimo świadomych wysiłków zmierzających do powstrzymania lub ograniczenia go (analogia z hazardem, seksoholizmem). Wykorzystywanie Internetu i "bycie w sieci" staje się jedną z najważniejszych aktywności człowieka

Fazy uzależniania się Objawy uzależnienia od Internetu są zwykle podobne do siebie u różnych osób, a sam proces jego powstawania przebiega zwykle w 3 fazach: faza poznawania i racjonalnego wykorzystywania Internetu - Internet wywołuje zainteresowane i sprawia przyjemność faza uzależnienia - stopniowo osoba coraz więcej czasu poświęca na korzystanie z Internetu, traci inne zainteresowania, gdy nie jest zalogowana do Internetu zaczyna o nim natrętnie myśleć faza destrukcji - Internauta zaniedbuje lub całkowicie rezygnuje z szeregu ważnych czynności rodzinnych, społecznych, zawodowych i rekreacyjnych, na rzecz codziennego, wielogodzinnego i niejednokrotnie nieprzerwanego korzystania z Internetu, mimo, iż zdaje on sobie sprawę z narastania u niego trudności życiowych, problemów psychicznych oraz fizycznych. Dotyczyć to może ograniczenia na rzecz Internetu czasu przeznaczonego na sen, odżywianie, naukę, pracę zawodową, obowiązki rodzinne, kontakty towarzyskie…

Kwestionariusz diagnozujący Greenfield (1999) 9 pytań: Czy odczuwasz potrzebę coraz dłuższego korzystania z Internetu? Czy podejmowałeś nieudane próby ograniczenia czasu przeznaczanego na Internet? Czy podczas tych prób odczuwałeś lęk lub niepokój? Czy używasz Internetu, aby uciec od złego nastroju, kłopotów i stresów życia codziennego? Czy postanawiałeś (ślubowałeś sobie) i nie dotrzymywałeś tego później, iż ograniczysz ilość czasu przeznaczonego na Internet? Czy rodzina, znajomi lub terapeuta uważają, że zbyt angażujesz się w Internet? Czy popełniłbyś przestępstwo (np. oszustwo lub kradzież), aby korzystać z Internetu? Czy przez Internet pogarsza się poziom realizacji twoich obowiązków służbowych (szkolnych), rodzinnych i towarzyskich? Czy wykorzystujesz innych, aby zdobyć czas i środki na korzystanie z Internetu?

Kwestionariusz samooceny badania polskie 7 pytań: Czy zdarzają ci się wielogodzinne, nieprzerwane sesje w Internecie? Czy często myślisz, co robiłeś lub, co będziesz robił w Internecie? Czy potrafisz kontrolować czas przeznaczony na Internet? Czy czas ten ostatnio wydłuża się? Czy przez Internet zdarza ci się zaniedbywać inne sprawy lub obowiązki? Czy Internet służy ci jako ucieczka od problemów, lęku lub przygnębienia? Czy osoby ci najbliższe uważają, że zbyt dużo czasu spędzasz w Internecie?

Profesjonalna diagnoza Aby móc porównać uzależnienie od Internetu z innymi schorzeniami czy zaburzeniami psychicznymi trzeba odnieść go do obowiązujących w medycynie opisów i klasyfikacji. Jak dotąd nie podjęto takiej próby i w efekcie zespołu tego nie ma zarówno w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, Urazów i Przyczyn Zgonów - ICD, ani w klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego - DSM (DSM – IV 1995). W Polsce obowiązuje Międzynarodowa Klasyfikacja opracowana przez Światową Organizację Zdrowiaprzyjęta 6 października 1975 roku. Obecnie aktualna jest X rewizja tej klasyfikacji, opublikowana w 1992 r, gdy nie istniał jeszcze problem uzależnienia od Internetu. Z uwagi na charakter tego zaburzenia traktuje się podobnie jak patologiczny hazard, czyli schorzenie z działu "Zaburzenia nawyków i popędów" (F. 63)

Symptomy, objawy Zgodnie z klasyfikacją medyczną, o uzależnieniu od czynności możemy mówić, gdy wystąpi przynajmniej 3 z 6 objawów występują równocześnie: Silne pragnienie lub poczucie przymusu wykonania pewnych czynności (więcej niż 50 godzin tygodniowo wg badaczy polskich). Trudności z samokontrolą dotyczącą powstrzymania się od wykonania. Wystąpienie zespołu abstynencyjnego (np. złe samopoczucie wywołane brakiem dostępu do kasyna czy komputera). Zaistnienie tolerancji, tj. sytuacji, w której dla osiągnięcia zamierzonego efektu konieczne jest coraz częstsze i dłuższe wykonywania pewnych czynności. Utrata zainteresowań oraz przyjemności istniejących przed uzależnieniem się. Uporczywego powtarzania pewnych czynności mimo bezspornych dowodów na ich destrukcyjny wpływ na zdrowie oraz stosunki społeczne.

Formy Uzależnienie od Internetu nie jest zespołem jednorodnym. Manifestuje się pod postacią różnych zespołów zachowań, które można pogrupować w kilka podstawowych form mogących u uzależnionego występować łącznie: 1 sieci społecznościowe i czaty (facebook) 2.gry online 3.World Wide Web (WWW) 4.grupy dyskusyjne (newsgroups) i listy adresowe 5.aukcje internetowe

Aktywności on-line (wg kolejności zaangażowania): Portale społecznościowe i czaty - jest to usługa służąca do porozumiewania się z innymi osobami korzystającymi z sieci, w formie pisanej rozmowy. Zaletą tych form komunikacji jest możliwość porozumiewania się z ludźmi z całego świata, bez ponoszenia gigantycznych kosztów, które wiązałyby się z rozmowami telefonicznymi. Według niektórych szacunków z IRC-a korzysta naraz około 10000 użytkowników na całym świecie. Kuba i facebook podczas sesji terapeutycznej .

Aktywności on line Model spędzania czasu w poczekalni w Poradni , Gry online - symulacyjne, strategiczne, przygodowe, akcji. T.Zyss i J. Boroń z Collegium Medicum UJ, którzy zajmowali się analizą mechanizmu uzależnienia od gier zadali sobie pytanie: Jakie gratyfikacje uzyskuje osoba, grająca w gry interaktywne, które rekompensują jej zmęczenie fizyczne i motywują do ciągłego podejmowania gry? Komputer to niezwykle atrakcyjny partner. jest zawsze gotowy do podjęcia zabawy ( nie męczy się i nie odmawia), daje możliwość wielokrotnego powracania do tych samych, ulubionych scenariuszy, zapewnia najmniej raniący sposób uczenia się (ocenia błędy, ale nie okazuje złości, rozczarowania; jest sprawiedliwy), daje pozorne poczucie wiedzy i omnipotencji (mam wpływ na to, co się wydarzy), interpretacja wygranej i przegranej może być zawsze pozytywna (nie wstyd jest przegrać z mądrym komputerem, a jeśli się wygra, tym większy sukces), umożliwia aktywne rozładowywanie emocji (przeżywanie bezpiecznego, kontrolowanego ryzyka), umożliwia zaspokajanie różnorodnych potrzeb i popędów niemożliwych do zrealizowania w rzeczywistości (np. potrzeby osiągnięć, więzi czy potrzeby seksualnej). W literaturze popularnonaukowej, porównuje się świat gier komputerowych do "elektronicznego LSD". J.Boroń - Zyss (za: Borowska, 1996). Model spędzania czasu w poczekalni w Poradni , Wysoki poziom absencji ucznia Uspokajający tablet na plaży

Aktywności on line Strony WWW i Blogi – kulinarne, dla bezpłodnych kobiet, dla matek alergików, itp. Rady jak uprawiać marihuanę, jak skonstruować bombę, jak upiec tort. „Jeśli czegoś nie ma w internecie, to, to coś nie istnieje” – wszyscy chcą zaistnieć w sieci. Strony pornograficzne, które pojawiają się automatycznie

Aktywności on line Aukcje internetowe – permanentne licytowanie i przeglądanie ofert. Zakupoholizm, wynikający z poczucia, że „łapię niepowtarzalną okazję”

Przyczyny uzależnienia od komputera i Internetu Osoba uzależniona poszukuje takich doświadczeń, które zaspokajałyby jej potrzeby, te, których nie może (niepełnosprawność ruchowa) lub nie potrafi zaspokoić w inny sposób. Zachowanie nałogowe staje się dla niej ważnym sposobem regulowania życia emocjonalnego, radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, osobami, emocjami, z którymi inaczej nie udaje się jej poradzić. Daje to możliwość doświadczania czasowej „ulgi” poprzez odizolowanie od istniejącego problemu. Z czasem ten styl radzenia sobie utrwala się.

Predyspozycje osobowościowe Young, Davis, Flett, Besser, 1996 Problematyczne używanie Internetu wiąże się z takimi cechami użytkowników jak: wrażliwość na społeczne odrzucenie, lęk przed odrzuceniem, lęk społeczny trudności z otwartą komunikacją interpersonalną, niska inteligencja emocjonalna i kompetencje społeczne oraz powiązana z nimi nieśmiałość zewnętrzne umiejscowienie poczucia kontroli doświadczanie silnego stresu życiowego wysoki poziom depresyjności (skłonność do przeżywania negatywnych nastrojów i zaniżania poczucia własnej wartości), kompulsywność (przymus podejmowania działań) poczucie osamotnienia

Struktura osobowości – cd. Pluciński (2006) używając Inwentarz Osobowości NEO-FFI Costy i McCrae dowiódł, że badani przez niego nałogowi internauci różnili się od grupy kontrolnej wyższym neurotyzmem, czyli są to osoby lękliwe, nadwrażliwe emocjonalnie, skłonne do pesymistycznego myślenia i nadmiernego samokrytycyzmu, impulsywne i mało odporne na stres

Grupa ryzyka Problem uzależnienia od sieci znacząco wiąże się zatem z deficytami umiejętności radzenia sobie ze stresem niską zdolnością przystosowywania się do wymagań życia społecznego frustracją ważnych potrzeb życiowych doznawaniem bezradności i braku kontroli doznawaniem rutyny doznawaniem samotności

Wielu badaczy zwraca uwagę na to, że u pewnej części uzależnionych Biednemu wiatr w oczy… Wielu badaczy zwraca uwagę na to, że u pewnej części uzależnionych użytkowników Internetu można stwierdzić pewne zaburzenia pierwotne wobec patologicznego wikłania się w Internet. Wymienia się tutaj szczególnie depresję oraz zaburzenia maniakalno-depresyjne, zaburzenia i parafilie seksualne (np. pedofilię), uzależnienia od środków psychoaktywnych. Internet może przyciągać takie osoby pozwalając na manifestowanie symptomów pierwotnego zaburzenia, dostarczając gratyfikacji (często na zasadzie substytucji) podtrzymujących istniejące zaburzenie, lub pomagając w radzeniu sobie z nim (Young, 1996, 1998; 1999; Davis, Flett, Besser, 2002; Shapira, i in. 2003). Nauczanie indywidualne z powodu fobii szkolnej o znacznym nasileniu.

Konsekwencje Zaniedbywanie swoich obowiązków (nauki, pracy) Utrata zainteresowań Zachwianie komunikacji z innymi ludźmi w sferze poza internetowej Rozregulowanie albo wręcz przestawienie cyklu okołodobowego Wyalienowanie, ucieczka od realnego życia - tendencja do unikania konfrontowania się z problemami, zwlekania z podejmowaniem istotnych decyzji – w efekcie problemy w szkole, pracy, życiu osobistym, obniżenie nastroju, drażliwość 4. Podejmowanie kontaktów społecznych wysokiego ryzyka – pedofilia, rozwiązłość seksualna

Model: poznawczo – behawioralny Kompetencje terapeuty Terapia Model: poznawczo – behawioralny Kompetencje terapeuty Motywacja pacjenta Współpraca rodziny Adresy: Krakowskie Centrum Terapii Uzależnień , ul Wielicka 73 w Krakowie Punkt Konsultacyjny ul. Wójtowska 3/31