Nowe środki ulepszania gleby do redukcji zanieczyszczeń i rewitalizacji ekosystemu glebowego. Prof. dr hab. Stanisław Kaniszewski Instytut Ogrodnictwa

Wykonawcy projektu: Instytut Ogrodnictwa – Zakład Uprawy i Nawożenia Warzyw, Skierniewice Instytut Technologii Eksploatacji PIB, Radom – Zakład Technik Włókienniczych, Łódź

Budżet Projekt realizowany z udziałem Instrumentu Finansowego LIFE+ Unii Europejskiej i dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Finansowanie z KE – 50% Dofinansowanie z NFOŚiGW -45% Środki własne - 5% Okres realizacji projektu: 01.01.2012 – 31.12.2014

Cel projektu Rolnictwo jest jednym z głównych źródeł zanieczyszczenia środowiska. Celem projektu jest redukcja zanieczyszczenia gleb i wody w rejonach intensywnej uprawy warzyw szklarniowych i polowych oraz rewitalizacja ekosystemu glebowego.

Uprawy szklarniowe Ograniczenie emisji składników mineralnych do gleby i wód gruntowych w otwartych bezglebowych systemach upraw szklarniowych Ograniczenie zanieczyszczenia środowiska odpadami z wełny mineralnej poprzez wykorzystanie naturalnych odpadów włóknistych do produkcji biodegradowalnych podłoży w bezglebowej uprawie warzyw w szklarniach i ograniczenie uprawy w wełnie mineralnej

Zawartość składników mineralnych w wodach drenarskich mg.dm-3 Zużycie pożywki i składników mineralnych w bezglebowej uprawie pomidora Zawartość składników mineralnych w wodach drenarskich mg.dm-3 Ilość pożywki M 3/ha Ilość czystego składn. t/ha Pożywka 10220,8 9,49 Przelew 3082,5 4,65 N-NO3 P K Ca Mg Na 439 76 522 402 121 36 Cl SO4 Fe Mn Cu Zn 17 583 3,51 0,61 0,38 2,60 Zawartość azotu azotanowego i potasu w wodach gruntowych

Podłoża biodegradowalne WBKT – wełna bawełna, kokos, trociny WBKP – wełna, bawełna, kokos, paździerze

Wpływ rodzaju podłoża na plon pomidorów odmiany Growdena F1 Rodzaj podłoża Plon kg.m-2 wczesny handlowy owoców dojrzałych ogólny WBKT 15,34 51,82 52,87 53,11 WBKP 14,87 49,96 50,86 51,20 Grodan-Grotop 13,77 51,71 52,55 52,92

Zagospodarowanie wód drenarskich poprzez Impregnowanie surowców organicznych Słoma Trociny

Ogólna zawartość składników mineralnych w podłożu po uprawie w % Zagospodarowanie pouprawowych podłoży biodegradowalnych Ogólna zawartość składników mineralnych w podłożu po uprawie w % N-ogólny P K Mg Ca 6,15% 0,87% 0,56% 0,3% 3,3% Fe Mn Cu Zn B 0,31% 0,03 0,012 0,05 0,003 rozdrobnione podłoże pouprawowe

Uprawy polowe Gleby ubogie w próchnicę o zawartości poniżej 2% stanowią od 40 do 72% gruntów rolnych Zawartość próchnicy w glebach na terenie naszego kraju spadła o około 40% i jest najniższa w UE Udział gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych (pH poniżej 5,5) sięga 47%

Nawozy roślinne w projekcie BIOREWIT Ekofert K – granulowany nawóz z suszu z koniczyny. Masa objętościowa – 604 g/1 L Ekofert L – granulowany nawóz z suszu z lucerny. Masa objętościowa – 703 g/L Możliwe i łatwe do stosowania przedwegetacyjnego i pogłównego

Mikroskładniki w mg/kg s.m. Średnia zawartość składników pokarmowych w roślinnych nawozach organicznych typu Ekofert Rodzaj nawozu Makroskładniki w % s.m. N P K Mg Ca Nawóz organiczny z koniczyny (Ekofert K) 3,13 0,19 3,03 0,29 1,47 Nawóz organiczny z lucerny (Ekofert L) 3,47 0,23 3,10 1,63 Mikroskładniki w mg/kg s.m. Fe Mn Cu Zn B 115,2 31,1 13,9 30,5 33,9 157,0 32,1 15,0 46,5 51,6

Dawki nawozów Ekofert K i Ekofert L stosowane w badaniach polowych Dawka N ogólnego (kg/ha) Dawka nawozu (t/ha) Gatunek warzywa w badaniach 60 2 Seler eko, ogórek eko 120 4 Cebula, kapusta, seler Ogórek eko, seler eko 180 6 240 8

Wpływ nawożenia nawozami Ekofert na plon handlowy selera i kapusty (2012)

Wpływ rodzaju i dawki nawozów Ekofert na plonowanie cebuli (2012)

Wpływ nawożenia selera nawozem Ekofert K na zawartość N-NO3 w glebie (mg/L)

Wpływ nawożenia selera nawozem Ekofert K na zawartość N-NO3 w glebie (mg/L)

Wpływ nawożenia selera nawozem Ekofert K na zawartość N-NO3 w warstwie gleby 60 – 90 cm

3. Biodegradowalne włókniny z dodatkiem suszu z roślin bobowatych

Makroskładniki w g/m2 włókniny Ilość składników pokarmowych wprowadzonych do włókniny z suchą masą roślin motylkowatych (g/1m2) Rodzaj włókniny Makroskładniki w g/m2 włókniny N P K Mg Ca Covelana - Covelana K (koniczyna) 0,31 0,02 0,30 0,03 0,15 Covelana L (lucerna) 0.35 0,16 Masa całkowita włóknin – około 200 g/m2; Masa suszu roślinnego około 100 g/m2

Wpływ ściółkowania gleby na plon handlowy selera i kapusty (2012)

Wpływ nawożenia i ściółkowania gleby na plonowanie selera w uprawie ekologicznej (Chwałowice) (nawozy Ekofert i włókniny Covelana)

Rola ściółki Covelana K w ograniczeniu zachwaszczenia uprawy selera

Wpływ ściółkowania uprawy selera na zawartość N-NO3 w glebie (mg/L)

Wpływ ściółkowania uprawy selera na zawartość N-NO3 w glebie (mg/L)

Wpływ ściółkowania uprawy selera na zawartość N-NO3 w glebie (mg/L)

wnioski Opracowane podłoża biodegradowalne posiadają dobre właściwości fizyko-chemiczne i mogą stanowić alternatywę dla wełny mineralnej w bezglebowych uprawach szklarniowych. Pouprawowe podłoża biodegradowalne mogą być wykorzystane jako nawozy organiczne do uprawy rozsad lub polowej uprawy. Zastosowanie granulatów nawozowych Ekofert K i Ekofert L, uzyskanych z preparowanej biomasy roślin motylkowatych, bogatej w związki azotowe (koniczyna, lucerna), miało korzystny wpływ na plonowanie warzyw (cebula, kapusta, ogórek, seler). Włókniny biodegradowalne z odpadowych surowców włókienniczych (Covelana) ograniczały znacząco zachwaszczenie upraw przez cały sezon wegetacyjny, co obniżyło koszty robocizny poniesione na odchwaszczanie. Łączne stosowanie włóknin Covelana i roślinnych nawozów organicznych Ekofert było zabiegiem bardzo korzystnym dla warzyw o wysokich wymaganiach pokarmowych, uprawianych z rozsady. Stosowane dawki nawozów organicznych nie miały wpływu na zanieczyszczenie wód gruntowych składnikami pokarmowymi wymywanymi w głąb profilu glebowego.

Dziękuję za uwagę