Dr Sebastian Stępień Budżet Unii Europejskiej na lata z punktu widzenia interesów Polski Sukces czy porażka negocjacji?

Uwagi wstępne W jaki sposób uchwalany jest budżet UE – budżety roczne i wieloletnie Konstrukcja budżetu – budżet w zobowiązaniach i budżet w wydatkach Struktura budżetu UE: ◦ Dochody własne – cła na artykuły przemysłowe i rolne, wpływy z VAT, składki członkowskie ◦ Pozostałe dochody ◦ Wydatki budżetu UE

Struktura dochodów budżetu UE w 2013 roku

Wydatki budżetu UE w 2013r. (w mld euro i %)

Kalendarium uchwalania budżetu UE na lata Health check Wstępny zarys budżetu – czerwiec 2011 Debata publiczna – Szczyt Rady Europejskiej 7-8 luty 2013 Porozumienie polityczne pomiędzy KE, Parlamentem Europejskim i Radą Ministrów UE – 27 czerwca 2013 Przyjęcie budżetu przez PE – jesień 2013

Opcje reform budżetu UE Utrzymanie status quo Zwiększenie budżetu Nacjonalizacja polityki unijnej

Uwarunkowania budżetu UE Spowolnienie gospodarcze krajów UE Problemy krajów PIIGS Krytyka podatników – czy słusznie? Wyzwania budżetu UE – zmiany klimatyczne, konkurencyjność, innowacyjność

Tworzenie budżetu UE Propozycja KE:1025 mld euro w zobowiązaniach (budżet na lata wynosił 1035 mld euro) Propozycja prezydencji cypryjskiej – cięcia na poziomie 50 mld euro Propozycja Rady Europejskiej – kolejne cięcia o 40 mld euro Ostateczny wynik: 996,8 mld euro (w cenach stałych z 2011r.) – 2,7% mniej w stosunku do wyjściowego projektu KE i 3,7% mniej niż w latach

Budżet UE na lata i (mld euro w cenach stałych z 2011r.) Pozycje budżetu Zmiana % 1. Konkurencyjność i spójność Zarządzanie zasobami naturalnymi i ich ochrona Bezpieczeństwo, wolność, sprawiedliwość Globalny wymiar Europy Administracja Kompensacje Zobowiązania ogółem Udział w dochodzie narodowym brutto UE 1,00%1,12% - Zobowiązania poza Wieloletnimi Ramami Finansowymi Budżet łącznie

Ocena nowego budżetu Sukces państw szukających oszczędności (są to pozorne oszczędności) Tracą państwa mniej zamożne Ograniczenie dalszego rozwoju UE jako regionu

Opcje reform WPR Kontynuacja dotychczasowych mechanizmów wsparcia, niewielkie zmiany w zakresie dopłat bezpośrednich (stopniowe wyrównanie między krajami UE), zwiększenie udziału II filara WPR Konwergencja płatności plus element proekologiczny, w ramach II filara wzmocnienie pozycji rolnika w łańcuchu żywnościowym oraz zarządzanie ryzykiem Ograniczenie wsparcia bezpośredniego (aż do całkowitej likwidacji płatności) na rzecz celów o charakterze środowiskowym i zapobiegających zmianom klimatycznym, nacjonalizacja części zadań

Budżet UE w zakresie „Zarządzania zasobami naturalnymi” W ujęciu absolutnym na wspólną politykę rolną w latach zaproponowano kwotę 373,3 mld euro. Przeważają środki na I filar WPR – 278 mld euro (tj. 74,4%), w tym w zdecydowanej większości na dopłaty bezpośrednie (interwencja rynkowa stanowi niewielką część I filaru). Fundusze na rozwój obszarów wiejskich (II filar) wynoszą 84,9 mld euro, czyli niecałe 23% łącznej sumy działu „Zasoby naturalne” Pozostałe 2,8% stanowi gospodarka morska i rybołówstwo.

Budżet UE w zakresie „Zarządzania zasobami naturalnymi” Spadek w porównaniu z okresem o ok. 10% (przy wzroście funduszy na politykę spójności) ◦ w tym spadek środków I filaru o 17,5% ◦ wzrost środków II filaru o 9% Udział wydatków na unijną politykę rolną w łącznym budżecie UE spada średnio w tym okresie z 42% do 39% (a w roku 2020 do 36%)

Budżet WPR – wynik negocjacji a propozycja KE z 2011r. Propozycja KE – utrzymanie nominalnego wsparcia na poziomie 2013 roku: ◦ I filar – 317,2 mld euro, ◦ II filar – 101,2 mld euro, ◦ dodatkowe fundusze - 17,1 mld euro, ◦ łącznie – 435,5 mld euro. Po negocjacjach ustalono kwotę nieco ponad 373,3 mld euro, tj. o ponad 55 mld niższą. Redukcja dopłat bezpośrednich 39,4 mld euro (12,4%), cięcia w funduszach na rozwój obszarów wiejskich 16,3 mld euro (16,1%).

Budżet pozycji „Zarządzanie zasobami naturalnymi” na lata Źródło: Rada Europejska 7-8 lutego 2013r. – konkluzje (wieloletnie ramy finansowe) [EUCO 37/13], Rada Europejska – Sekretariat Generalny Rady, Bruksela, 8 lutego 2013r.

Budżet WPR - konkluzja Spadek funduszy na WPR w całym budżecie UE świadczy o tym, iż priorytetem Wspólnoty stają się działania służące zwiększaniu konkurencyjności gospodarek europejskich oraz ich spójności. Jednocześnie wzrost znaczenia II filara w WPR podkreśla nowe spojrzenie na rolnictwo, w którym funkcje pozaprodukcyjne i szeroko pojęte dobra publiczne stają się coraz ważniejsze.

Budżet UE dla Polski Przyznanie Polsce łącznej kwoty wsparcia w wysokości 106 mld euro (w cenach stałych z 2011r.). 72,9 mld euro stanowić mają pieniądze w ramach polityki spójności, 18,7 mld euro to dopłaty bezpośrednie, a 9,8 mld przeznaczone ma być na rozwój obszarów wiejskich. W porównaniu z okresem zwiększa się udział polityki spójności i dopłat bezpośrednich, spada środków na rozwój wsi.

Budżet UE dla Polski Polska jest największym beneficjentem unijnych transferów, jako kraj duży i mniej zamożny w stosunku do innych krajów UE. W przeliczeniu per capita więcej ma Słowacja, Litwa, Estonia, Węgry, Malta, a podobny poziom Czechy i Chorwacja.

Budżet UE dla Polski Skąd taki poziom środków? Kwoty przyznane poszczególnym państwom w okresie oblicza się na podstawie tzw. algorytmu berlińskiego. Uwzględnia on m.in. liczbę mieszkańców danego regionu, poziom bezrobocia, różnicę pomiędzy PKB i siłą nabywczą w regionie liczoną per capita względem średniej unijnej.

Budżet UE dla Polski Skąd taki poziom środków? Wg tej metody liczenia Polska mogła liczyć na 106 mld euro z samej tylko polityki spójności. Wynika to z tego, iż w UE obniżył się średni poziom PKB, co dla 16 regionów powinno oznaczać automatyczne wykluczenie z grona beneficjentów funduszu spójności na latach 2014–2020. Takie wykluczenie dałoby dodatkowo około 50 mld euro oszczędności.

Budżet UE dla Polski Skąd taki poziom środków? Tymczasem w 2011 roku decyzją Komisji Europejskiej utworzono nową kategorię tzw. regionów pośrednich, których PKB mieści się w przedziale 75-90% przeciętnego PKB w UE. Jest wśród nich województwo mazowieckie, ale zyskują przede wszystkim regiony francuskie (10), niemieckie (9), brytyjskie (9), greckie (6), włoskie, hiszpańskie i belgijskie (po 4). W wyniku nowego podziału wymienione obszary zyskają prawie 40 mld euro kosztem regionów o PKB poniżej 75%, w tym polskich.

Budżet dla Polski wg propozycji KE a końcowe ustalenia W czerwcu 2011r. KE zaproponowała Polsce 80 mld euro w ramach polityki spójności. Szczyt Rady Europejskiej w lutym 2013r. zakończył się kwotą 72,9 mld euro, tj. o 9% niższą. Łącznie ze środkami na wspólną politykę rolną i pozostałymi pozycjami, w porównaniu z wyjściowym projektem budżetu KE nastąpił spadek funduszy dla Polski ze 111,5 mld euro do 105,8 mld euro, tj. o 5,1% Dla całej UE spadek wyniósł on 2,7%.

Budżet UE dla Polski na lata w porównaniu do lat Na lata przyznano Polsce 102 mld euro. Oznacza to wzrost funduszy na okres o 4 mld euro. Ale w ujęciu realnym, po uwzględnieniu inflacji, środki przyznane na okres są warte dzisiaj 118 mld euro. Realnie więc mamy o 12 mld mniej!

Budżet UE dla Polski na lata w porównaniu do lat Ważne jest także uwzględnienie wysokości składki członkowskiej Polski do budżetu UE W latach na 102 mld euro z budżetu UE wpłaciliśmy 24 mld składki W latach na otrzymane 106 mld euro, mamy wpłacić, wg różnych źródeł, od 30 do 40 mld euro. Oznacza to, że netto tracimy od 2 do nawet 12 mld euro!

Rządowe ujęciu sukcesu…

…a budżet netto dla Polski na lata

Budżet UE dla Polski - ocena Polska jest największym beneficjentem unijnej pomocy. W ujęciu nominalnym otrzymujemy więcej niż w latach , przy redukcji budżetu dla całej UE. Ostateczna kwota jest wynikiem: ◦ ustalonych wcześniej przyjętych reguł podziału budżetu; ◦ redukcji budżetu dla całej UE; ◦ wprowadzenia nowych zasad przez KE. Budżet jest mniejszy w ujęciu realnym (po uwzględnieniu inflacji) oraz po uwzględnieniu składki Polski do UE. Podział środków jest także mniej korzystny niż wcześniejsze propozycje KE, a cięcia dla Polski są prawie dwukrotnie wyższe niż średnia dla UE.

Budżet WPR dla Polski W przypadku wspólnej polityki rolnej Polska w następnej perspektywie finansowej może liczyć na 28,5 mld euro w cenach stałych. Oznacza to wzrost w porównaniu z obecną perspektywą finansową o 6% (1,6 mld euro), podczas gdy budżet WPR dla całej UE ma się zmniejszyć o ponad 10%, Wzrost środków dla Polski wynika z wyższej kwoty na płatności bezpośrednie. W latach otrzymaliśmy na ten cen 13,7 mld euro, w kolejnym budżecie przewidziano 18,7 mld euro (wzrost o 37%). Jednocześnie kurczą się pieniądza na rozwój obszarów wiejskich z 13,2 do niecałych 9,8 mld euro (spadek o ponad 25%).

Budżet WPR dla Polski Pod względem wysokości budżetu przewidzianego na realizację WPR w latach Polska znalazła się na 5 miejscu wśród wszystkich unijnych krajów (po Francji, Niemczech, Hiszpanii i Włoszech), Biorąc pod uwagę środki na rozwój obszarów wiejskich (II filar) nasz kraj otrzymał najwięcej pieniędzy (za nami są Włochy, Francja, Niemcy, Hiszpania i Rumunia)

Budżet WPR dla Polski – propozycja KE z 2011r. a końcowe ustalenia Propozycja KE: ◦ Dopłaty bezpośrednie i interwencja rynkowa – 21,7 mld euro ◦ Rozwój obszarów wiejskich – 13,5 mld euro ◦ Łącznie – 35,2 mld euro Ostatecznie jest o 6,5 mld euro mniej, czyli o prawie 20% (cięcia na poziomie UE to 14%)

Budżet wspólnej polityki rolnej dla Polski w latach i Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rada Europejska 7-8 lutego 2013r. – konkluzje (wieloletnie ramy finansowe) [EUCO 37/13], Rada Europejska – Sekretariat Generalny Rady, Bruksela, 8 lutego 2013r.

Budżet WPR dla Polski - ocena Budżet wyższy nominalnie niż w latach Jest to wynik zwiększonego budżetu na dopłaty bezpośrednie dla gospodarstw rolnych w Polsce Niepokoi fakt dużo niższego budżetu na II filar WPR – działania modernizacyjne w sektorze rolnym, rozwój przedsiębiorczości i pozarolniczych miejsc pracy, infrastruktura wiejska Końcowy budżet WPR dla Polski mniej korzystny niż ustalenia KE z 2011r. (redukcja o 20%, przy 14% redukcji dla całej UE)

Dziękuję za uwagę